Xəzər sarıbaşı

Xəzər sarıbaşı (lat. Kalidium caspicum) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinin sarıbaş (bitki) cinsinə aid bitki növü.

Xəzər sarıbaşı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Dəstə: Qərənfilçiçəklilər Fəsilə: Pəncərkimilər Yarımfəsilə: Salicornioideae Cins: Sarıbaş Növ: Xəzər sarıbaşı
Beynəlxalq elmi adı
Kalidium caspicum
Şəkil axtarışı NCBI   240077 EOL   2872982

Arealı

İranda, Qafqazda, Avropada və Orta Asiyada yayılmışdır. Xəzər dənizin Qafqaz sahillərində təsvir edilmişdir.

Botaniki təsviri

15-75 sm hündürlüyündə kolcuqdur. Çılpaq, əksər hallarda birillik, ağımtıl zoğlu, çox asan qırılan, oduncaqlaşmış gövdə və budaqlara malikdir. Yarpaqları növbəli düzülüşlü, çılpaq, zəif inkişaf etmiş, ətli, şirəli və ya kiçik yarpaqaltlığa malikdir. Pulcuqşəkilli çiçəkaltlıqlarının qoltuğunda üç-üç yerləşən çiçəkləri vardır. Meyvələrdə çiçəkyanlığı 4-5 künclüdür. Aprel ayında çiçəkləyir. Meyvələr dəyirmi ovalşəkillidir, uzunluğu 1-1,5 mm, üzəri qısa əmziklərə oxşar çıxıntılarla örtülüdür, oktyabr ayında yetişir.

Ekologiyası

Duza və istiyə davamlı bitkidir.

Azərbaycanda yayılması

Böyük Qafqaz, Kür-Araz ovalığı və Naxçıvanda təpəli şoranlıqlarda və şorlaşmış yerlərdə, səhra və yarımsəhralarda təsadüf edilir və seyrəlmiş təmiz cəngəlliklər əmələ gətirir. Abşeronda dənizkənarı ərazilərdə rast gəlinir.

İstifadəsi

Yanacaqda istifadə olunur. Bəzi heyvanlar tərəfindən yeyilir. Tərkibində az miqdarda alkaloidli maddələr vardır. Bu bitkinin yaşıl sabunla qarışığı insektisid xüsusiyyətlərinə malikdir. Yaşıllaşdırmada istifadə olunmur.