Xorasan kürdləri

Xorasan kürdləri (kürd. کوردانی خۆراسان/Kurdên Xorasanê‎, fars. کردهای خراسان‎‎) — İranın şimal-şərqində, İran–Türkmənistan sərhədi boyunca Şimali Xorasan və Rəzəvi Xorasan ostanlarında yaşayan kürdlər. Xorasanda təxminən 696 kürd kəndi var.

Xorasan kürdləri

Özünüadlandırma
kürd. کوردانی خۆراسان/Kurdên Xorasanê‎
Ümumi sayı
500,000–1,000,000
Yaşadığı ərazilər
Şimali Xorasan, Rəzəvi Xorasan, Gülüstan
Dili
Kürd, fars, Xorasan türkcəsi
Dini
Şiə islam
Qohum xalqlar
İrandilli xalqlar

Tarixi

Kürdlərin indiki Türkiyə və Cənubi Qafqazdan Xorasana sürgün edilməsi Səfəvi şahı I İsmayıl tərəfindən təşəbbüs edilmiş və XVI əsrin əvvəllərində I Təhmasib hakimiyyəti dövründə davam etdirilmişdir. 1598–1601-ci illərdə daha 45 min kürd ailəsi sürgün edilmişdir. Sonrakı onilliklərdə I Abbas tərəfindən Xorasanda Astrabaddan Çinarana qədər uzanan beş kürd bölgəsi qurulmuşdur. Əfşar şahı Nadir Şahın dövründə Ərdalan kürdləri və artıq Xorasana sürgün edilənlər Gilan ərazisinə yerləşdirilmişdir.

Deportasiyaların əsas səbəbi Mərkəzi Asiyadakı türkmən və özbək köçərilərinə qarşı müdafiə xətti yaratmaq istəyi idi.

Tayfalar

Xorasandakı kürd tayfaları arasında Əmar, Bəçvan, Bədlan, Bərivan, Bicərvan, Çapəş, Davan, Həməzkan, İzan, Keyvan, Məmyan, Məstiyan, Mozdegan, Palokan, Qaçkan, Qarabaş, Qaraçur, Qaraman, Rəşvan, Rudkan, Sevkan, Silsəpuran, Şad, Şeyxkan, Şirvan, Torosan, Tukan, Tupkan, Zəfəran, Zəngilan, Zərəqkan, Zərdkan və Zeydandır. Onlar hamısı kurmanci ləhçəsində danışır və şiə müsəlmanlarıdır.

Digər tayfalara lək dilində danışan Kəlat və Dərəgazda yaşayan ləklər daxildir.

Mənbə

Ədəbiyyat

• Mədi, Abbas Əli. "The Kurds of Khorasan". Iran and the Caucasus. 11 (1). 2007: 11–31. doi:10.1163/157338407X224879.
• Həmzəyi, Məhəmməd Rza. Lak tribe (ingilis). Encyclopædia Iranica. 2015.
• Fray, R. N. IRAN v. PEOPLES OF IRAN (1) A General Survey (ingilis). Encyclopædia Iranica. 2012.