Yanüzənlər

Yanüzənlər (lat. Amphipoda) — ali xərçənglər sinfindən onurğasız heyvan dəstəsi.

Yanüzənlər
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Ranqsız: İlkağızlılar Tipüstü: Tüləyənlər Ranqsız: Panarthropoda Ranqsız: Tactopoda Tip: Buğumayaqlılar Klad: Pancrustacea Yarımtip: Xərçəngkimilər Sinifüstü: Multicrustacea Sinif: Ali xərçənglər Yarımsinif: Eumalacostraca Dəstəüstü: Peracarida Dəstə: Yanüzənlər
Beynəlxalq elmi adı
Amphipoda Pierre André Latreille, 1816
Şəkil axtarışı ITIS   93294 NCBI   6821 EOL   46521443 FW   22819

Bədəninin uzunluğu 0,5—25 sm-dir. Yan, bəzən isə bel-qarın istiqamətində sıxılmışdır. Yanı üstə üzür. Dəstənin adı bu xüsusiyyətinə görə seçilmişdir. Ayrıcinsiyyətlidir. 7000 növü məlumdur. Azərbaycanda 76, o çümlədən Xəzərin Azərbaycan sahilində 66 növü yayılmışdır. Balıqların, Suitilərin, quşların və s.-nin bir çoxu yanüzənlərlə qidalanır. Bəzi növləri limanların ağac dirəklərini, digəri isə balıq torlarını dağıtdığına görə zərərlidir.

Xəzər dənizində yaşayan 69 növü yerli faunadır, 4 növü (Pseudolibrotus caspius, P. Platyceras, Pontoporea affinis microphtalma, Gammaracanthus loricatus caspius) Arktika faunası qrupuna daxildir. Yanüzənlər balıqların (külmə, çapaq, çəki, xul) qidasında mühüm rol oynayırlar.