Yapon kinkanı

Yapon kinkanı (lat. Fortunella japonica)

Yapon kinkanı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Malvids Dəstə: Sabunağacıçiçəklilər Fəsilə: Sədokimilər Yarımfəsilə: Aurantioideae Cins: Sitrus ???: Yapon kinkanı
Beynəlxalq elmi adı
Citrus japonica Thunb., 1780
Şəkil axtarışı ITIS   502643 NCBI   76966 EOL   47126196

Təbii yayılması

Qədim zamanlardan Çinin cənub-şərq, Asiyanın cənub-şərq subtropik və tropik rayonlarında becərilir.

Botaniki təsviri

Həmişəyaşıl, 2–3 m hündürlüyündə ağac, bəzən koldur. Çox sıx və yığcam çətirlidir. Zoğları və cavan budaqları basıq, üçtilli, kiçik tikanlı, yaşıl, çılpaqdır. Yarpaqları uzunsov-ellipsşəkilli, 4–6 (8) sm uzunluğunda, 15–3 sm enində, dərivarı ucdan küt, alt tərəfdən açıq yaşıl, üzəri vəzilərlə örtülmüşdür. Çiçəkləri ağ, 1–3 ədəd olmaqla yarpaqların qoltuğunda yerləşmişdir. Kasayarpağı 5, ləçəklər 4–6-dır. İyundan oktyabra qədər çiçəkləyir, meyvəsi dekabrdan maya kimi yetişir. Meyvəsi limon rəngində, yumru, 1,5–3 sm diametrində, qabığı hamar, dadı turş-şirin, ətirlidir, 3–7 dilimlidir. Hər dilimdə 2 toxum vardır. Meyvəsi yaş halda qabığı ilə bərabər yeyilir. Toxumları yaşıl rüşeymlidir. Azərbaycanda əksərən fevralda yetişir.

Ekologiyası

Kinkan limon, portağal və mandarin bitkilərinə nisbətən şaxtaya xeyli davamlıdır. Azərbaycanda yayılması: Lənkəran-Astara raoynlarında geniş sahələrdə becərilir.

İstifadəsi

Kal meyvələrindən mürəbbə və konserv hazırlanır. Kinkan kolları bəzək və otaq bitkisi kimi də becərilə bilər.

İstinadlar

• "Azərbaycan dendroflorasi" V cild, Baki, "Elm", 2019, 370 səh.