Yaroşenko itburnusu

Yaroşenko itburnusu (lat. Rosa jaroshenkoi) — bitkilər aləminin gülçiçəklilər dəstəsinin gülçiçəyikimilər fəsiləsinin i̇tburnu cinsinə aid bitki növü.

Yaroşenko itburnusu
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Gülçiçəklilər Fəsilə: Gülçiçəyikimilər Yarımfəsilə: Qızılgülkimilər Triba: Roseae Cins: İtburnu Növ: Yaroşenko itburnusu
Beynəlxalq elmi adı
Rosa jaroshenkoi Gadzh. & Iskand., 1977
Şəklin VikiAnbarda axtarışı

Təbii yayılması

Qafqazda, Azərbaycanda yayılmışdır.

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 2–2,5 m, illik zoğları yaşılımtıl olan düz dayanan koldur. Kiçik gövdələri çoxsaylı xırda iynəli, düz və ya əyilmiş, bünövrəsində oval, enəlmiş formadadır. Yarpaqların uzunluğu 6–8 sm-dir, əsas oxu vəziciklər və tükcüklərlə örtülmüşdür. Yalançı zoğların uzunluğu 15 mm, eni 4–5 mm, çılpaq, kənarları vəziciklidir. Xırda yarpaqların miqdarı 5–7 əd., uzunluğu 1,5–2,5 sm, eni 1,0–1,5 sm, lansetvari-ellipsvari formadadır, bünövrəsində və ucunda daralmışdır. Dişcikləri əsasən sadə, yuxarı əyilmişdir, vəzicikləri yoxdur, oturaq, üstü tamam çılpaqdır, alt tərəfində əsas damarcıqları az miqdarda tükcük və vəziciklərlə qarışıqdır. VI–VII aylarda çiçəkləyir, çiçəkləri tək-təkdir, çiçək altlıqları hər tərəfdən çılpaq, kənarları vəziciklidir. Çiçək saplağının uzunluğu 1,2–1,5 sm, vəzicikli-tükcüklüdür. Kasayarpaqları sapvari, yan çıxıntılı, çiçəklədikdən sonra və yetişmiş meyvələrdə yuxarı istiqamətlənmiş halda olur. Dişicik ağızcığının başı az tükcüklü, oturaqdır. Hipanti uzunsov-ellipsvari, uzunluğu 2,5 sm, eni 1,5 sm-dir, çiçək saplaqları kimi vəziciklər və tükcüklər ilə sıx örtülmüşdür.

Ekologiyası

Yuxarı meşə zolağında, 1300 m hündürlükdə, kolların arasında bitir.

Azərbaycanda yayılması

Kiçik Qafqaz, Gəncə şəhərində, Hacıkənddə geniş yayılmışdır.

İstifadəsi

Meyvələri yeyilir, şərbət, cem hazırlanmasında istifadə edilir.