Yarpızlı
Yarpızlı — Göyçə mahalının Basarkeçər rayonunda kənd. (İrəvan quberniyasının Novobayazid qəzasında kənd adı)[2]
| Yarpızlı | |
|---|---|
 | |
| 40°09′07″ şm. e. 45°36′52″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Ermənistan |
| Rayon | Basarkeçər rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
|
| |
Tarixi
redaktəYarpızlı İrəvan quberniyasının Yeni Bayazid qəzasında, indi Basarkeçər (Vardenis) rayonunda kənd. Rayon mərkəzindən 12 km cənub-qərbdə, Göyçə gölünün sahilində yerləşir. Qafqazın 5 verstlik xəritəsində qeyd edilmişdir.[3]
Toponimi
redaktəMənbələrdə Yarpuzlu kimi qeyd edilir. Toponim yabanı bitki olan yarpız sözünə çoxluq, cəmlik anlayışı bildirən -lı şəkilçisi artırmaqla düzəlmişdir. Fitotoponimdir. Quruluşca düzəltmə toponimdir. Ermənistan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 25. V.1967-ci il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Lçavan (Gölkənd) qoyulmuşdur.[4]XIX əsrin ortalarında qışlaq əsasında yaranmışdır. Qışlaq isə " Yarpızlı" adlı yerin adı ilə adlanmışdır.[5]
Əhalisi
redaktəKənddə 1831-ci ildə 121 nəfər, 1873-cü ildə 398 nəfər, 1886-cı ildə 465 nəfər, 1897-ci ildə 584 nəfər, 1908-ci ildə 719 nəfər, 1914-cü ildə 815 nəfər, 1916-cı ildə 771 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır[6]. 1918-ci ilin sonu, 1919-cu ilin yanvarında azərbaycanlılar ermənilər tərəfindən qırğınlarla qovulmuş və kənd yandırılmışdır[7]. Kəndə xaricdən köçürülən ermənilər yerləşdirilmişdir. 1920-ci ildə indiki Ermənistanda Sovet hakimiyyəti qurulandan sonra sağ qalan azərbaycanlılar kəndlərinə dönə bilmişlər. Köçürülən az sayda ermənilərlə yanaşı burada 1922-ci ildə 336 nəfər, 1926-cı ildə 419 nəfər, 1931-ci ildə 547 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır[6]. SSRİ Nazirlər Sovetinin xüsusi qərarı ilə 1948–53-cü illərdə kəndin azərbaycanlı əhalisi Azərbaycana köçürülmüşdür, lakin sonradan azərbaycanlıların bir qismi geriyə Yarpızlıya qayıtmışdır. 1948-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana köçürülmüş və ermənilər yerləşdirilmişdir Yarpızlılar üçüncü dəfə 1988-ci ildə tamamilə zorla Ermənistan dövləti tərəfindən qovulmuşlar. İndi burada təkcə ermənilər yaşayır.
Yarpızlı – 1919-cu il. 800 nəfər yaşamışdır. Andranikin rəhbərliyi altında daşnaklar kəndi yerlə-yeksan etmiş, böyükdən kiçiyə — qoca, qadın, uşaq demədən əhalini kütləvi surətdə qırmışlar. Salamat qalanlar dagla-dərəylə Azərbaycana pənah gətirmişlər.
1941/45-də həlak olanlar
redaktəGörkəmli şəxsiyyətləri
redaktə- Aşıq Vəli – ustad aşıq.
- Aşıq İslam — ustad aşıq.
- Aşıq Oruc Əhmədov – ustad aşıq.
- Aşıq Şahsuvar — aşıq
- İsmayıl Məmmədov (alim) — Filologiya elmləri doktoru, professor.
- Rövşən Əliyev (milli qəhrəman) — Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı; Qarabağ müharibəsi şəhidi.
İstinadlar
redaktə- ↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
- ↑ Пагирев Д.Д. Алфавитный указатель к пятиверстной карте Кавказа. Тифлис,. 1913.
- ↑ Д. Д. Пагиревь. Алфавитный указатель кь пятиверстной картѣ Кавказскаго края, изданiя Кавказскаго Военно–Топографическaго Отдѣла. Записки Кавказскаго отдѣла Императорскаго Русскаго Географическаго общества. Книжка XXX. Тифлись: Типографія К. П. Козловскаго, 1913, стр. 306
- ↑ İbrahim Bayramov. Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri. Bakı: "Elm" nəşriyyatı, 2002, səh. 347–348.
- ↑ Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Јарпызлы // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. с. 233.
- ↑ 1 2 Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, (erməni dilində). İrəvan, "Melkonyan fond", 1932. s.26–27, 112–113
- ↑ История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, "Элм", 1990. s.249