Yasopina Turnoqrayska
Yasopina Turnoqrayska (sloven. Индира Радић 9 iyul 1833[1], Preddvor[d] – 1 iyun 1854[2][3], Qras[1]) — Sloven əsilli yazıçı, şairə və bəstəkar.
| Yasopina Turnoqrayska | |
|---|---|
| sloven. Josipina Urbančič Turnograjska | |
 | |
| Doğum tarixi | 9 iyul 1833[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1 iyun 1854[2][3] (20 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | bəstəkar, yazıçı, şairə |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası redaktə
Yasopina Turnoqrayska təxəllüsünü də aldığı Avstriya İmperiyasının Thurn şəhərində anadan olmuşdur.
İlk hekayəsini “Slovenska Bčela” ədəbi jurnalının redaktoruna göndərərkən ad seçimini belə izah etdi: “Slavyan oğulları güclərini və ləyaqətlərini göstərməyə çalışırlar. Niyə slavyan qızlarının eyni arzusu olmaya bilər? Buna görə öz yumşaq dilimdə bir şey yazmağa çalışmaq qərarına gəldim və kolleksiyamdan bir hekayə göndərməyə cəsarət etdim və xahiş edirəm onu nəşrə daxil edin. Mənim adım Yasopina Turnoqrayska olsun, çünki evim Thurn şəhəridir. ”
Qrada Turn Qalasınışəhərində tərbiyəçilərdən təhsil almış, xüsusən də musiqi, din, habelə Latın və İtalyan dillərində biliklərə sahib olmuşdur.
Özü də fransız dilini öyrənmişdir. 1849-cu ildən sonra yeni müəllimi ona qədim yunan dilini, təbiət elmlərini və tarixini öyrətmiş, Sloveniya tarixinə, habelə slavyan xalqlarının tarixinə xüsusi diqqət yetirmişdir.
Yazıçı olmağa qərar verən Yasopində milli ruh yüksəkliyini oyatmaq üçün katalizator ralunu oynamışdır. 1850-ci ildə daha sonra uğurlu bir hüquqşünas və nüfuzlu siyasətçi olmuş bir şair Lovro Toman ilə nişanlanmışdır
Toman hüquq öyrəndiyi və işlədiyi müddətdə onlar fəal şəkildə yazışırdılar. Mindən çox məktubları qorunur. Bəzilərinə iyirmi beş səhifəyə qədər mətn daxil idi.
Məktublar yalnız iki sevgilinin münasibətlərini və hisslərini əks etdirdikləri üçün deyil, həm də Sloveniya torpaqlarında 19-cu əsrin ortalarında gündəlik həyatı əhəmiyyətli bir anlayış təmin etdikləri üçün maraq doğurur.
1853-cü ildə onlar evləndilər və Tomanın işi səbəbindən qalıcı şəkildə Qrasa köçdü.
Yasopina doğuş və qızılca xəstəliyi səbəb olan bir sıra ağırlaşmalardan bir il sonra orada dünyasını dəyişir. Bu zaman onun cəmi 21 yaşı var idi.
İşləri redaktə
Hekayələri
- Boris, Zora 1852
- Carigrajski Patriarh, Slovenec 1851
- Cesar v Ljubljani, 1850
- Domoljubje, 1850
- Donava, 1854
- Hoja iz Preddvora na Turn, 1850
- Izdajstvo in sprava, Slovenska bčela 1851
- Jelen, 1850
- Jesen, 1850
- Kakor bo božja volja, tako pa bo, 1850
- Katarina, ruska carica
- Lep izgled ljubezni do sovražnikov, 1850
- Marula,1851, Vodnikov spomenik 1859
- Moč vesti, 1851
- Na grobu Prešerna, 1851
- Nedolžnost in sila, Slovenska bčela 1851
- Nepoznani dvobojnik, 1851
- Nesrečen prepir, 1850
- Nikola Zrinji, največji slavjanski vojak, 1851
- Očetova kletev, 1850
- Petelin, 1850
- Poljski rodoljub, 1850
- Pomlad
- Popotnik, 1850
- Povračilo, 1850
- Razvaline Pustiga grada, 1850
- Rožmanova Lenčica, Zora 1852
- Slavljanski mučenik, Slovenska bčela 1851
- Sodba Bretislavova, 1850
- Spitignejev in udova, 1851
- Sprava, 1850
- Svatoboj puščavnik, Slovenska bčela 1851
- Svoboda, 1850
- Svobodoljubna Slavjanka, 1850
- Trdoslav, Zora 1852
- Vilica, 1851
- Vojvoda Ferdinand Brannšveigovski in francozki v vojski vjeti oficirji, 1850
- Zvestoba do smrti, Slovenska bčela 1851
Mahnıları
- Zmiraj krasna je narava
- Noč na grobu
- Smereka
Xatirəsinin əbədiləşdirilməsi. redaktə
- Yasopina Turnoqrayska Mədəniyyət Cəmiyyəti (Kulturno drustvo Josipine Turnograjske)
- Plaketa Josipine Turnograjske
- Lyublyanadakı Yasopina Turnoqrayska küçəsi (Ulica Josipine Turnograjske, Lyublyana)
- Maribordakı Yasopina Turnoqrayska küçəsi (Ulica Josipine Turnograjske, Maribor)
Mənbə redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 3 4 Wurzbach D. C. v. Toman, Josephine (alm.). // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben Wien: 1856. Vol. 44. S. 243.
- ↑ 1 2 Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950 (alm.). ÖAW. doi:10.1553/0X00326DEF
- ↑ 1 2 Slovenska biografija (sloven.). Znanstvenoraziskovalni center Slovenske akademije znanosti in umetnosti. ISSN 2350-5370