Yerəruyk bazilikası
Yerəruyk məbədi – Qərbi Azərbaycanda (indiki Ermənistan respublikası), Şörəyel mahalının Agin rayonu ərazisində, Arpaçayın sol sahilində qədim türk [1][2] məbədi.
| Yerəruyk bazilikası | |
|---|---|
| Երերույքի տաճար | |
 | |
 | |
| 40°26′23″ şm. e. 43°36′33″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə |
 Ermənistan |
| Yerləşir | Şirak mərzi, Anipemza kəndi |
| Aidiyyatı | EQK |
| Tikilmə tarixi | V əsr |
| Vəziyyəti | yarıdağılmış |
UNESCO Ehtiyat Siyahısı | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | iii,iv,vi |
| Təyin edilib | 1995 |
| İstinad nöm. | 10 |
| Dövlət | Ermənistan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 8.13/2 |
| Kateqoriya | Məbəd |
| Əhəmiyyəti | Dünya əhəmiyyətli |
|
|
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məbədin bütün yan divarları salamat qalmış, lakin tavanı, üçnefli zalın arakəsmələri və s. tikililər uçub dağılmışdır. Tədqiqatçılar yekdil olaraq məbədin bölgədə xristianlığın ilk çağlarına aid olması və onun IV – V yüzillərdə tikilməsi qənaətindədirlər.[3]
Məbəd erkən orta əsrlər alban bazilikaları, xüsusilə Azərbaycan respublikasının Qax rayonu ərazisindəki Qum bazilikası ilə xeyli oxşar xüsusiyyətlərə malikdir. Yerəruyk monastırının yerləşdiyi ərazi tarixən türk boylarının anayurdu olmuşdur. Şörəyel // Şirək – el adı da bu yerlərin qədim sakinləri olan şirak türk tayfasının adı ilə bağlıdır.[4]
Məbədin yerləşdiyi əraziyə ermənilərin ilk kütləvi axını XIX yüzilin əvvəllərində bölgənin Çar Rusiyası tərəfindən işğalından sonra başlamışdır.[5]
Abidə 25 avqust 1995-ci ildə Ermənistandakı xristian abidəsi kimi UNESCO-nun Ümumdünya İrsinin Sınaq Siyahısına salınmışdır.[6]
Mənbə
redaktə- Ə.Ələkbərli. Qədim Türk-Oğuz yurdu - "Ermənistan", В.1994, səh.25-28.
İstinadlar
redaktə- ↑ Ə. Ələkbərli – Qərbi Azərbaycan abidələri, Bakı, Nurlan, 2007, səh 82 – 83
- ↑ Ə. Ələkbərli – Qədim türk-oğuz yurdu – "Ermənistan", Bakı, 1994, səh 162 – 166
- ↑ М. Арутунян, С. А. Сафарян – Памятники армянского зодчества, Москва, 1951, ст 35 – 36
- ↑ Q. Qeybullayev – Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixindən, Bakı, ADN, 1994, səh 94 - 97
- ↑ Ə. Ələkbərli – Qədim türk-oğuz yurdu – "Ermənistan", Bakı, 1994, səh 25 - 28
- ↑ "The basilica and archaeological site of Yererouk (#)". 2008-11-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-13.