Yuxarı Körpülü
Yuxarı Körpülü — Gəncə quberniyasının Qazax qəzasında, indiki Barana (Noemberyan) rayonunda kənd.[2]
Yuxarı Körpülü | |
---|---|
41°13′07″ şm. e. 44°55′53″ ş. u.HGYO | |
Ölkə | |
Tarixi və coğrafiyası | |
Mərkəzin hündürlüyü | 600 m |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəsmi dili | Azərbaycan dili |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Tarixi
redaktəRayon mərkəzindən 6 km şimal-qərbdə, Quruçay vadisində yerləşir. Kənd XII əsr tarixi abidəsi olan Sınıq körpünün (Qırmızı körpü) yanında salındığı üçün kənd Körpülü adlandırılmışdır. "Yuxarı" fərqləndirici əlamət bildirir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. "Tiflisskie vedomosti" qəzetinin 1830-cu il 3 sentyabr tarixli buraxılışında "Qırmızı körpü" adlı məqalədə Körpülü kəndinin tarixinə toxunulur. Məqalə bir şəxs tərəfindən Qafqaza edilmiş səyahətin 4 oktyabr 1828-ci il tarixli qeydləri əsasında yazılmışdır. Məqalədə 16-cı əsrin ortalarında gürcü çarı Rostomun sifarişi ilə Pompeyin dövründə tikildiyi ehtimal olunan və hazırda tamamilə dağılmış "Qız -Qalası" körpüsünün yenidən tikintisi üçün İrandan məşhur memarın dəvət edildiyi, körpünün inşası üçün ərtafdakı Qazax və Borçalı qəzalarından bir neçə ailənin tikinti gedən əraziyə köçürüldüyü və onların həmin ərazidə kənd salaraq tikdikləri körpünün şərəfinə kəndin adını "Körpülü" qoyduqları, daha sonra isə kəndin Dağ Borçalıya köçdükləri qeyd olunur.
Keçəl təpə qışlağı
redaktəKeçəl təpə — Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax qəzasında, indiki Barana (Noemberyan) rayonunda qışlaq. Yuxarı Körpülü kəndinin tabeliyində olmuşdur. Burada 1926-cı ildə 14 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır.[3] 1930-cu ildə yaşayış məntəqəsi kimi ləğv edilmişdir.
Toponim "ot bitməyən", "çılpaq" mənasını bildirən keçəl sözü ilə[4] "kiçik dağ" mənasında işlənən təpə sözünün birləşməsindən əmələ gəlib, "çılpaq, otsuz, ot bitməyən təpə yanında olan qışlaq" mənasını bildirir. Orotoponimdir. Quruluşca mürəkkəb toponimdir.
Əhalisi
redaktəKənddə 1831-ci ildə 43 nəfər, 1886-cı ildə 361 nəfər, 1897-ci ildə 402 nəfər, 1908-ci ildə 440 nəfər, 1914-cü ildə 427 nəfər, 1916-cı ildə 792 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır.[5]
1918-ci ildə kəndin sakinləri ermənilər tərəfindən qırğınlarla qovulmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra azərbaycanlılar öz kəndlərinə qayıda bilmişdir.
1922-ci ildə burada 523 nəfər, 1926-cı ildə 530 nəfər, 1931-ci ildə 630 nəfər,[5] 1987-ci ildə 2000 nəfər[6] azərbaycanlılar yaşamışdır.
1988-ci ildə azərbaycanlılar Ermənistan döyləti tərəfindən yenidən öz doğma kəndlərindən qovulmuşlar. İndi burada Şəmkir rayonunun Çənlibel kəndindən buraya 1988-ci ildə köçmüş ermənilər yaşayır.
Görkəmli şəxsiyyətləri
redaktə- Qoca Bəy-Qori Seminariyasının məzunu, maarifçi ziyalı
- Mərziyyə Mahmud qızı Mustafayeva- Sosialist Əməyi Qəhrəmanı
- Şamil Qiyas oğlu Vəliyev — professor, Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsinin dekanı, tədqiqatçı-alim
- Şəmistan Nəzirli — Azərbaycanın tanınmış araşdırmaçı-publisisti, hərbi jurnalist, nasir, 1985-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü (1978), H.Zərdabi adına mükafatın laureatı (2002)
- İsmayıl İmran oğlu Məmmədov — Azərbycan Respublikasının əməkdar mühəndisi, "Əsrin müqaviləsi" layihəsinin həyata keçirilməsindəki nailiyyətlərinə və Azərbaycanın neft və qaz sənayesinin inkişafındakı xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 18.09.2004-cü tarixli fərmanı ilə"Tərəqqi" medalı ilə təltif edilmişdir. Neft kəmərlərinin və terminallarının tikintisini həyata keçirən "Azfen" Birgə Müəssisəsinə 1996–2006 tarixlərində rəhbərlik etmişdir. Azərbaycan Respublikası Sahibkarlar Təşkilatları Milli Konfederasiyasının Rəyasət heyətinin üzvüdür.
- İsmayılov Hümbət-Noyenberyan rayonunun ilk əməkdar müəllimi
- Nadir Nəzirov-əməkdar müəllim, "Lenin" ordenli
- İsa Körpülü — şair və onun saytı İsa (Körpülü) Mansurov — Şair Arxivləşdirilib 2016-07-30 at the Wayback Machine
- Rəhim Zeynalov
- Elşad Qoca — Yazıçı, tərcüməçi və tədqiqatçı jurnalist, ən yeni tariximizə dair bir sıra dəyərli kitabların müəllifi.
- Möhbəddin Səməd-jurnalist, görkəmli ictimai xadim
- Osman Əsgər oğlu Nəzirov — Azərbycan Respublikasının əməkdar həkimi, uzun müddət Qazax uşaq xəstəxanasında baş həkim vəzifəsində çalışmışdır.
- Seyfəddin Əsgər oğlu Nəzirov — texnika elmləri namizədi, SSRİ Neft Sənayesi Nazirliyində şöbə rəisi vəzifəsində çalışmışdır.
- Kazım Körpülü-şair, müəllim
- Aşıq Fikrət Körpülü
- Şahin Xəlilli — filologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Dillər Universitetinin Filologiya və Jurnalistika fakültəsinin dekanı vəzifəsində çalışır. İngilis dili üzrə bir sıra dərs kitablarının və topluların müəllifidir.
- Rafiq Məmmədov İslam oğlu — Coğrafiyaçı. Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar Müəllim"i, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsinin qalibi (2008, 2013), Azərbaycan Respublikasının "Tərəqqi" medalı, Heydər Əliyev adına Müasir Təhsil Kompleksinin Tarix-Coğrafiya kafedrasının müdiri
Mənbə
redaktə- Əziz Ələkbərli, "Qədim türk-oğuz yurdu "Ermənistan"", Bakı, "Sabah", 1994.
- Həbib Rəhimoğlu. "Silinməz adlar, sağalmaz yaralar", Bakı, "Azərnəşr", 1997.
- B.Ə.Budaqov, Q.Ə.Qeybullayev. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlərin izahlı lüğəti". Bakı, "Oğuz eli", 1998.
- Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, "Gənclik", 1995.
İstinadlar
redaktə- ↑ Հայաստանի 2011 թ. մարդահամարի արդյունքները (erm.).
- ↑ İbrahim Bayramov, "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri", Bakı, "Elm", 2002.
- ↑ Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, İrəvan, "Melkonyan fond", 1932, s.16–17 (erm.)
- ↑ Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, III c., Bakı, "Elm", 1983, s.32
- ↑ 1 2 Qorqodyan Z. 1831–1931-ci illərdə Sovet Ermənistanının əhalisi, İrəvan, "Melkonyan fond", 1932, s.16–17; 100–101 (erm.)
- ↑ Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, "Gənclik", 1995, s.329