Zəhərli fizostiqma

Zəhərli fizostiqma
Zəhərli fizostiqma
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptophyta Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superrosids Klad: Rosids Klad: Fabids Dəstə: Paxlaçiçəklilər Fəsilə: Paxlakimilər Yarımfəsilə: Faboideae Triba: Phaseoleae Yarımtriba: Phaseolinae Cins: Fizostiqma ???: Zəhərli fizostiqma
Beynəlxalq elmi adı
	Physostigma venenosum Balf.;
ITIS	506263
NCBI	271807
EOL	645358

Zəhərli fizostiqma (lat. Physostigma venenosum)^[1] — fizostiqma cinsinə aid bitki növü.^[2]

Physostigma venenosum Bulf. - Zəhərli fizostiqma (Fizostiqma, zəhərli iristiqma, mezopontik stiqma)

Botaniki xarakteristikası redaktə

Tropik lian olub, şişman silindrik gövdəsinin uzunluğu 15 m-ə qədərdir. üçər mürəkkəb yarpaqlarının uzunluğu 7-15 sm, növbəli, yumurtavari, itiuclu və çılpaqdır. Çiçəkləri açıq-qırmızı, başı aşağı əyilmiş, boş, tük qələm və ya fırçalarının uzunluğu 15 sm, meyvəsi 10-18 sm uzunluğunda,tünd-qəhvəyi paxlameyvəolmaqla, 2-4 toxumludur.^[3]

Tərkibi və təsiri redaktə

Toxumlarında indol qruplu alkaloidlər vardır. Başlıca olan alkaloid fizostiqminin (ezerin) miqdarı 1,5%-ə qədərdir.

Dərman maddələri - Fizostiqminin (ezerin) salisilat göz damcısı, inyeksiyası 0,1%-dir. Antixolinestraza dərmandır.

Farmakoterapevtik qrup - Antixolinestraza dərmandır.^[3]

Fizostiqminin (ezerin) ilk vəziyyətə qayıtma qabiliyyətinə malikdir. Mioz (daraltma) qabiliyyətinə malik olmaqla gözdaxili təzyiqi aşağı salır. Atropinin antoqonistidir. Fizostiqminin (ezerin) salisilatı başlıca olaraq oftolmologiyada geniş şəkildə işlədilir. Bundan başqa başırsaq iflicində, sidik yollarının sinir-əzələ xəstəliklərində işlədilir. “Kalabar paxlası” adlanan bu bitki olduqca zəhərlidir. Keçmişdə afrika əsirləri bu bitkini “məhkum olunmuşların paxlası” və ya “ezera” adlandırırdılar. Ölüm hökmü verilənlərə bu bitkini dəmləyərək içirirdilər. Avropaya bu bitkinin toxumu 1850-ci ildə aparılmışdır.^[3]

İstinadlar redaktə

↑ Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
↑ Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
↑ ¹ ² ³ S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333

Xarici keçidlər redaktə

"The killer bean of Calabar", Laura Spinney, Histories, New Scientist, 28 June 2003. Arxivləşdirilib 7 noyabr 2008 at the Wayback Machine

Həmçinin bax redaktə

Zəhərli bitkilər

[1] Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.

[2] Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.

[ReferenceA-3] ¹ ² ³ S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333

[1]

[2]

[3]