İldırım Ağbulud
Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
İldırım Ağbulud (2 sentyabr 1935, Ərzincan – 14 aprel 2021[1], Ankara[1]) Türkiyəli siyasətçi, Ana Vətən Partiyasının rəhbəri, Türkiyənin Baş naziri və iki dəfə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri.[2][3]
| İldırım Ağbulud | |
|---|---|
| türk. Yıldırım Akbulut | |
.jpg) | |
Türkiyənin 20-ci Baş naziri | |
| 9 noyabr 1989 – 23 iyun 1991 | |
| Prezident | Turqut Özal |
| Əvvəlki | Turqut Özal |
| Sonrakı | Məsud Yılmaz |
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 15-ci sədri | |
| 20 may 1999 – 30 sentyabr 2000 | |
| Əvvəlki | Hikmət Çətin |
| Sonrakı | Ömər İzgi |
| 24 dekabr 1987 – 9 noyabr 1989 | |
| Əvvəlki | Nəcməddin Qaraduman |
| Sonrakı | İsmət Qaya Ərdəm |
Türkiyənin Daxili işlər naziri | |
| 26 oktyabr 1984 – 16 sentyabr 1987 | |
| Əvvəlki | Əli Tanrıyar |
| Sonrakı | Əhməd Səlcuq |
Ana Vətən Partiyasının 2-ci sədri | |
| 16 noyabr 1989 – 15 iyun 1991 | |
| Əvvəlki | Turqut Özal |
| Sonrakı | Məsud Yılmaz |
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 17, 18, 19 və 21-ci dövr millət vəkili | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 2 sentyabr 1935 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 14 aprel 2021[1] (85 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya |
|
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, vəkil |
| Həyat yoldaşı | Samiya Ağbulud |
| Uşağı | 3 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktəİldırım Ağbulud 2 sentyabr 1935-ci ildə Türkiyənin Ərzincan şəhərində poçtalyon atanın oğlu olaraq doğulub. İbtidai təhsilini Əskişəhərdə, orta təhsilini isə Samsun və Ərzincanda davam etdirib. Daha sonra İstanbul Universitetinin Hüquq fakültəsində hüquq təhsili alıb. Universiteti bitirdikdən sonra hüquqşünas kimi çalışıb.[4]
Siyasi fəaliyyəti
redaktəİldırım Ağbulud siyasi arenaya daxil olarkən Ərzincan vilayətindən millət vəkili seçilib.
O, 1983-cü ildə Ana Vətən Partiyasının qurucularından biri olub. 1983-cü ilin ümumi seçkilərdə Parlamentə daxil olub və 1984-cü ildə Ana Vətən Partiyasının rəhbəri Turqut Özalın və Baş nazirin yanında Daxili İşlər naziri olub. Ağbulud 1987-ci ilədək xidmət edib, daha sonra onun partiyası Türkiyə Böyük Millət Məclisi sədrliyinə namizəd olaraq irəli sürülüb və qalib gələrək 1989-cu ilədək xidmət edib.
24 dekabr 1987 – 9 noyabr 1989-cu illər arasında Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri olub.
1989-cu ildə Turqut Özal prezident seçkilərində iştirak edərək Türkiyənin 8-ci prezidenti seçilib. Bundan sonra həmin il o, Baş nazirin varisi kimi Ağbuludu seçərək onun Türkiyənin 20-ci Baş naziri vəzifəsini tutmasına və Ana Vətən Partiyasının lideri olmasına səbəb olub. İldırım Ağbuludun qərəzsiz mövqeyinə baxmayaraq hökumətə qarşı çıxmaqda ittiham olunub, eləcə də uzun zaman ona Prezident "Turqut Özalın kuklası" kimi baxılıb.
O, Turqut Özalın Türkiyə prezidenti seçilməsindən sonra Türkiyənin 47-ci hökumətini qurub və 1989-cu il 9 noyabr tarixinədək baş nazir olaraq fəaliyyət göstərib. 1991-ci ildə isə o, Ana Vətən Partiyası liderliyində keçirilən seçkilərdə Məsud Yılmaza məğlub olub və vəzifədən gedib.
1992-ci ildə Turqut Özalın tələbi ilə o, Ana Vətən Partiyasından istefa versə də, bir müddət sonra yenidən Partiyaya qayıdıb.
1999-cu il 20 mayda Türkiyə Böyük Millət Məclisinin ikinci dəfə sədri seçilib və 30 sentyabr 2000-ci ilədək bu vəzifədə qalıb. 17, 18, 19-cu dövr Ərzincan millət vəkili və 21-ci dövr Ankara millət vəkili olub.
Türkiyənin siyasi tarixində bu günədək "İldırım Ağbulud" "siyasi kukla" sözü ilə sinonim görülüb və yüksək vəzifədə xidmət edən siyasətçini ifadə etsə də, amma əslində özündən yuxarıda dayanan biri adına xidmət etmək anlamına gəlir. 2014-cü ildə Rəcəb Tayyib Ərdoğan Prezident seçiləndə Ərdoğanın "İldırım Ağbulud"unun kim olacağı ilə bağlı mediada fərziyyələr yayılıb (yəni Ərdoğanın adından baş nazir).
Son olaraq o, Prezident yanında Ali Məşvərət Şurasının üzvü vəzifəsində çalışıb.
Ailəsi
redaktəTürkiyənin keçmiş Konstitusiya Məhkəməsinin üzvü Samiya Ağbulud ilə (1939-cu il təvəllüdlü) ailə quran İldırım Ağbulud üç qız atası olub.
Vəfatı
redaktəO, 14 aprel 2021-ci ildə aterosklerotik ürək xəstəliyi, ürək çatışmazlığı və kardiostimulyator diaqnozu ilə Ankara Universiteti Tibb Fakültəsi Xəstəxanasında 85 yaşında vəfat edib.[5] 15 aprel 2021-ci ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisində təşkil edilən rəsmi vida mərasimindən sonra Əhməd Həmdi Akseki Məscidində cənazə namazı qılınıb. Daha sonra Türkiyə Dövlət Qəbiristanlığında dəfn edilib.
Türkiyə Prezidentinin 1 iyul 2021-ci il tarixli qərarı ilə Ərzincan Hava Limanının adı Ərzincan İldırım Ağbulud Hava Limanı olaraq dəyişdirilib.
| Sələfləri Əli Tanrıyar |
Türkiyənin Daxili İşlər naziri 26 oktyabr 1984 - 16 sentyabr 1987 |
Xələfləri Əhməd Səlcuq |
| Sələfləri Nəcməddin Qaraduman |
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri 24 dekabr 1987 - 9 noyabr 1989 |
Xələfləri Qaya Ərdəm |
| Sələfləri Turqut Özal |
Türkiyənin 20-ci Baş naziri 9 noyabr 1989 - 23 iyun 1991 |
Xələfləri Məsud Yılmaz |
| Sələfləri Turqut Özal |
Ana Vətən Partiyasının sədri 16 noyabr 1989 - 15 iyun 1991 |
Xələfləri Məsud Yılmaz |
| Sələfləri Hikməd Çətin |
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 15-ci sədri 20 may 1999 - 30 sentyabr 2000 |
Xələfləri Ömər İzgi |
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 Eski başbakanlardan Yıldırım Akbulut hayatını kaybetti (türk.). 2021.
- ↑ "Türkiye Büyük Millet Meclisi" [Grand National Assembly of Turkey] (Turkish). 7 July 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 April 2021.
- ↑ Toy, Hakan; Elmacı, Defne. Kronolojik Türkiye Cumhuriyeti Tarihi (Turkish). Karma Kitaplar. 2007. səh. 425. ISBN 978-9944321518. İstifadə tarixi: April 17, 2021.
- ↑ Hürriyet, 7/2/2002.
- ↑ "Arxivlənmiş surət" (Türkçe). 2021-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-02-01.