Şəkilçi
Şəkilçi — lüğəvi mənası olmayan, sözün ayrılıqda işlənə bilməyən və kökə qoşulduqdan sonra leksik və ya qrammatik məna yaradan hissəsidir.
Məsələn: comərd, natip
Şəkilçilər 2 cür olur: leksik şəkilçilər və qrammatik şəkilçilər.
Leksik şəkilçilərRedaktə
İkinci adı sözdüzəldici şəkilçilərdir. Azərbaycan dili qrammatikasında leksik şəkilçilər ∧ işarəsi ilə göstərilir[1].
Bu şəkilçilər sözlərin kökünə yaxud başlanğıc formasına qoşularaq yeni mənalı söz yaradır. Yeni yaranan sözlə kök arasında məna yaxınlığı olur.
Leksik şəkilçilər həm milli, həm də alınma ola bilər. Alınma leksik şəkilçilər, əsasən, isim, sifət və zərflərin yaranmasında istifadə olunur.
Azərbaycan dilində leksik şəkilçilər əsasən sözün sonuna artırılır. Sözlərin önünə artırılan şəkilçilər alınma şəkilçilərdir. Məsələn, na- (narahat), la- (laməkan), ba- (baməzə), bi- (binamus) və s. Söz önünə artırılan şəkilçilər əsasən inkarlıq, əks məna yaratmaq üçün istifadə olunur və əksər hallarda -sız mili şəkilçisi ilə əvəzlənə bilir.
Binamus-Namussuz
Biçarə-Çarəsiz
Laməkan-Məkansız
Leksik şəkilçilər qrammatik şəkilçilərdən əvvəl işlənir. Ancaq bəzi leksik şəkilçilər var ki, qrammatik şəkilçidən sonra işlənə bilir: -kı, -sız, -gil, -dakı. Bu hal Azərbaycan dilinin iltisaqiliyini pozur. Həmçinin, leksik şəkilçilər ahəng qanununa uyğun olaraq, əsasən, iki və dörd cür yazılır[2]. Lakin belə şəkilçilər sırasında bir cür yazılanları da
var[2].
• -daş, -kar, -keş, -dar
• vətən-daş, tələb-kar, zəhmət-keş, anbar-dar
Termin nədir?
Hər hansı elm, texnika mədəniyət və s. Sahələninə aid olan sözlərə termin deyilir. Termi həmin sahələrə bağlı olan müəyyən anlauış ifadə edir
İstinadlarRedaktə
- ↑ Sitat səhvi: Yanlış
<ref>
teqi;aze
adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - ↑ 1 2 "Şəkilçilərin yazılışı" (PDF) (az.). unec.edu.az. İstifadə tarixi: 2021-05-03.