Şpessart (alm. Mittelgebirge, termin Almanca: 'Mittel' — orta, 'Gebirge' — dağ silsiləsi mənasını verir), Almaniyanın BavariyaHessen əyalətlərində bir sıra alçaq meşəli dağlardır. Voqelsberq, Rhön və Odenvald ilə həmsərhəddir. Ən yüksək nöqtəsi dəniz səviyyəsindən 586 metr yüksəklikdə olan Qayersberqdir.

Şpessart
Ümumi məlumatlar
Mütləq hündürlüyü 586 m
Yerləşməsi
49°54′09″ şm. e. 9°25′43″ ş. u.
Ölkə
Şpessart xəritədə
Şpessart
Şpessart
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Etimologiya redaktə

Termin "Spechtshardt" sözündən götürülmüşdür. Alman dilində Specht ağacdələn, Hardt isə "təpəli meşə" mənasını verən qədim bir sözdür.[1]

Coğrafiya redaktə

Məkan redaktə

Şpessart, Bavariyanın Aşağı Frankoniya bölgəsində və Almaniyanın Hessen bölgəsində yerləşən Alman Orta Yaylası'nın bir hissəsi olan Mittelgebirge'dir. Digər təpə silsilələri ilə həmsərhəddir: şimalda Voqelsberq, şimal-şərqdə Rhön və cənub-qərbdə Odenvald. Şpessartın ərazisi cəmi 2.440 kvadrat kilometr, bunun 1.710 kvadrat kilometri Bavariyanın bir hissəsidir.[2] Ən yüksək ərazi dəniz səviyyəsindən 586 metr yüksəklikdə olan Geiersberqdir. Şpessartın Hessia hissəsindəki ən yüksək ərazisi isə 567 metrd yerləşən Hermannskoppe'dur. Parisdəki Coğrafiya Institutuna görə, Xorvatiyanın Avropa Birliyinə (AB) üzv olmasından bəri, AB-nin coğrafi mərkəzi, Schöllkrippen yaxınlığındakı Westernqrund kəndində yerləşir. Əvvəllər mərkəz Gelnhausen-in qərbində yerləşirdi.[3]

Geologiya redaktə

Şpessartın ən aşağı təbəqələri təxminən 1200 milyon illik tarixi olan qneysşistdən ibarətdir. Bu qaya növləri ən çox Vorspessartda görünür. Bunun üzərinə Sailauf'dan Linsenqericşte uzanan bir zolaqda və Biebergemünd yaxınlığındakı Bieber çayının sahilində Gümüş, mis, dəmirkobalt yataqları olan bir Perm dövrünə aid Zechsteindir. Hochspessartın və Cənubi Şpessartın əksəriyyətinin üst təbəqəsi Buntsandstein və ya 400 metr qalınlığa qədər qırmızı qumdaşı lövhəsindən ibarətdir. Təxminən 250 milyon il əvvələ aiddir və xüsusilə Miltenberq ətrafında yayılmışdır. Bu, ərazinin ən məşhur daşıdır, çünki keçmişdə Mainz Katedrali kimi Ren vadisinin katedralları da daxil olmaqla bir çox ictimai binada istifadə edilmişdir.

İqlim və ekologiya redaktə

İqlim redaktə

Bölgənin iqlimi mülayim okeandır, yayları sərin və qışı nisbətən mülayimdir. Əsas vadidə orta illik istilik 8 ilə 9 dərəcədir. Mərkəzi massivdə (Hochspessart) 6 ilə 7 dərəcədir. Genişləndirilmiş meşə sahələrinin olması yüksək rütubətlə nəticələnir və xüsusilə vadilərdə tez-tez duman olur. Ən çox yağıntı Hochspessart yüksək bölgəsinə düşür, qərbdən ildə maksimum 1000 mm-ə qədər yüksəlir və sonra aralığın az tərəfinə geri dönür (hakim küləklər qərbdən gəlir) 600 mm / il əsas vadidə. Yüksəklikdən asılı olaraq illik yağıntının təqribən% 15-dən 20% -i qar kimi düşür. Hochspessartda təxminən 70–80 gün, Vorspessart və Sinn və Hafenlohr vadilərində 40–50 gün və Ana vadidə 30 gün qar müşahidə olunur. 10 santimetr və ya daha çox qar örtüyü nisbətən nadirdir, Əsas vadidə ildə orta hesabla 10 gündən az, Vorspessartda 15 ilə 20 gün, Hochspessartda 30 ilə 35 gün arasında üstünlük təşkil edir.[4]

Flora və fauna redaktə

Vorspessartda həmişəyaşıl ağaclar üstünlük təşkil edir və dağınıq meyvə ağacları (Streuobstwiesen) və ağ çiçəkli çəmənliklər yayqındır. Təxminən 85% -ni meşə ilə örtülü olan Hochspessartda palıd və fıstıq ən çox yayılan ağac növüdür. Ən köhnə ağaclar Rohrberg (Rohrbrunn yaxınlığında) və Metzgergraben təbiət qoruqlarında tapılmışdır. Vorspessart kimi, Nordspessartda ağac örtüyü XV əsrdə yerli şüşə tökmə sənayesinin böyük yanacaq ehtiyacları nəticəsində yox olmuşdu. Şpessart çoxsaylı heyvan növləri üçün yaşayış sahəsi təmin edir. maral, qabantülkü olduqca yayqındır. Porsuq, yenot, Avropa vəhşi pişikləri, Avrasiya vaşaqı var. Qunduz, bölgədə ovlandığı üçün nəsli kəsilməkdə olsa da, 1980-ci illərdən bəri bir neçə çay vadisi boyunca uğurla bərpa edilmişdir . (Hafenlohr, Sinn). Şpessartda bir neçə növ ağacdələnə rast gəlinir: qara, böyük xallı, orta xallı, yaşıl və boz üzlü.[5]

İstinadlar redaktə

  1. Thiemig, Karl(ed) (1972). Grieben Reiseführer, Band 137: Spessart (German). Grieben Verlag, München.
  2. "Wandern (German)" Arxivləşdirilib 2022-08-21 at the Wayback MachineNaturpark Spessart
  3. Wege, Barbara (19 July 2013)."Mittelpunkt der EU — Mitten am Rand (German)" Arxivləşdirilib 2021-04-17 at the Wayback MachineFrankfurter Allgemeine Zeitung.
  4. "Klima (German)" Arxivləşdirilib 2022-04-19 at the Wayback MachineNaturpark Spessart.
  5. "Flora & Fauna (German)" Arxivləşdirilib 2016-03-03 at the Wayback MachineNaturpark Hessischer Spessart.