Vikipediya

Əbu Mina


Əbu Mina (qibt. ⲁⲃⲃⲁ ⲙⲏⲛⲁ, ərəb. أبو مينا‎ ) — İsgəndəriyyədən təqribən 50 km (31 mil) cənub-qərbdə, Misirdə bir şəhər, monastır kompleksi və xristian ziyarətgah mərkəzi idi. Şəhərin qalıqları 1979-cu ildə Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Bu günə gəlib çatan çox az qalıq olsa da, böyük bazilikalar kimi ən böyük binaların təməlləri asanlıqla görünməkdədir.

Əbu Mina
Ölkə
Tip Mədəni
Kriteriya (iv)
Keçid 90
Region Afrika [* 1]
Daxil edilməsi 1979  (3 sessiya)
Təhlükədə 2001–
Əbu Mina xəritədə
Əbu Mina
Əbu Mina
  1. ↑ UNESCO-nun təsnifatına görə bölgə

Bölgədəki son kənd təsərrüfatı səyləri su səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə artmasına səbəb oldu və bu da ərazinin bir sıra binalarının dağılmasına və ya qeyri-sabit vəziyyətə düşməsinə səbəb oldu. Ərazi 2001-ci ildə Təhlükədə olan Dünya irsi siyahısına əlavə edildi. Səlahiyyətlilər ərazidə ən çox təhlükə altında olan binaların altına qum yığmağa məcbur oldular.

Tarix

redaktə

İsgəndəriyyəli Müqədddəs Mina 3-cü əsrin sonu və ya 4-cü əsrin əvvəllərində şəhid oldu. 5-ci əsrdə və sonrakı müxtəlif hadisələrdə onun dəfn edilməsi və kilsəsinin sonrakı qurulması ilə bağlı bir qədər fərqli versiyalar verilmişdir. Əsas elementlər onun cəsədinin İsgəndəriyyədən götürülərək dəvə ilə Mareotis gölünün kənarındakı səhraya aparılmasıdır. Dəvə bir anda onu hərəkət etdirmək üçün edilən bütün səylərə baxmayaraq, getməkdən imtina etdi. Bu ilahi iradə əlaməti olaraq qəbul edildi və cəsədi onu həmin yerə basdırdılar.

Hekayənin əksər versiyalarında məzarın yerinin yerli bir çoban tərəfindən möcüzəvi şəkildə yenidən kəşf edilməsinə qədər unudulduğu bildirilir. Efopiya sinoksarından:

Allah Müqəddəs Minanın cəsədini aşkar etmək istədi. Səhrada bir çoban var idi və bir gün qarın xəstəliyindən əziyyət çəkən bir qoyun o yerə getdi və yerin yaxınlığındakı kiçik bulağın suyuna batdı, yuvarlandı və dərhal sağaldı. Çoban bu işi görüb möcüzəni başa düşəndə çox təəccübləndi və heyrətləndi. Bundan sonra o türbənin tozunun bir hissəsini götürüb su ilə qarışdırdı və qoyunların üstünə sürtdü və əgər qaşınma xəstəikləri var idisə dərhal sağaldılar. O bunu hər zaman edirdi və bu vasitə ilə yanına gələn bütün xəstələri sağaltdı.

Çobanın sağalma səlahiyyətlərinin xəbəri sürətlə yayıldı. Sinoksarda təsvir edilir ki, I Konstantin xəstə qızını müalicə olunmaq üçün çobana göndərir və Minanın cəsədini taparaq burada bir kilsə inşa etməyi əmr edir. (Hekayənin bəzi versiyaları Konstantini 5-ci əsrin sonunda hakimiyyətdə olmuş imperator Zeno ilə əvəz etsə də, arxeoloqlar ilkin əsası 4-cü əsrin sonlarına aid edir).[1] Ərazi 4-cü əsrin sonlarına yaxın, şəfa və digər möcüzələr axtaran xristianlar üçün əhəmiyyətli bir ziyarət yeri idi.[2][3] Mina qabları zəvvarlara müqəddəs su və ya müqəddəs yağ üçün qab kimi satılırdı və Müsəlmanların fəthindən təxminən yarım əsr əvvəl, Qərbi Aralıq dənizi ətrafında çox geniş tapılmışdır. Onlar ucuz hazırlanmış, lakin ikonoqrafiyanın öyrənilməsində əhəmiyyəti olan müqəddəsin şəkilləri ilə bəzənmişdilər. Qabların şəhər ətrafında hazırlandığı ehtimal edilir.[4]

Antik dövrün sonlarında Əbu Mina Misirdə aparıcı həcc ziyarəti yerinə çevrildi.[5][6]

Arxeoloji qazıntılar

redaktə

Ərazidə ilk dəfə 1905-1907-ci illərdə qazıntı aparılmışdır. Bu səylər böyük bir bazilika kilsəsini, yəqin ki, müqəddəsin qalıqlarını saxlayan qonşu bir kilsəni və Roma hamamlarını aşkar etdi.[7]

Daha sonra 1998-ci ildə Almaniya Arxeologiya İnstitutu tərəfindən bir sıra uzun müddətli qazıntı işləri başa çatdı. Ən son qazıntılar, kasıb zəvvarlar, kişilər, qadınlar və uşaqlar üçün ayrıca hissələri olan böyük bir yataqxananı üzə çıxardı. Qazıntılar zəvvarların qəbul yerinin əvvəllər qəbiristanlıq ola biləcəyini göstərir. Orijinal kilsənin yerləşdiyi əraziyə bitişik bir vəftizxana ərazinin ən azı üç inkişaf mərhələsindən keçdiyini göstərir. 6-7-ci əsrlərə aid yeraltı anbar otaqları da daxil olmaqla şərab çəlləkləri kompleksi aşkar edilmişdir.[5]

Təhdidlər

redaktə

Ərazidəki su səviyyəsinin yüksəlməsi ilə əlaqədar olaraq Əbu Mina 2001-ci ildə UNESCO-nun Təhlükədə olan Dünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Suyun bu qədər yüksəlməsi torpaqların geri alınmasına yönəlmiş kənd təsərrüfatının inkişafı proqramları ilə əlaqədardır. Sahəni əhatə edən sərt gil torpaq quru olduqda binaları dəstəkləyə bilər. Bununla birlikdə nəm olanda qeyri-sabit olur və qədim şəhərlə əlaqəli sərdabə və digər quruluşların dağılmasına səbəb olur.[8]

Bununla bağlı olaraq dərhal xüsusi əhəmiyyətli yerlərin əsaslarını qumla doldurmaq və ictimaiyyətə bağlamaq kimi tədbirlər görüldü. Bu fenomenə qarşı çıxmaq üçün Qədimlərin Ali Şurası suvarma təzyiqini azaltmaq ümidi ilə xəndək qazmağa və nasos əlavə etməyə 45 milyon sərf etdi. Bundan əlavə təhdidin qarşısını almaq üçün bir hasar əlavə edildi.[9] Bunlar uğurlu oldu və sayt 2009-cu ildə UNESCO-nun Dünya İrsi Təhlükə siyahısından çıxarıldı.[10]

O vaxtdan bəri su artmağa davam edir və abidələrin məhvinə səbəb olur. Nəticədə ərazi bir daha UNESCO-nun Təhlükədə olan Dünya irsi siyahısındadır. Ən son 2018-ci ildə əmlaka mənfi təsir göstərən faktorlara mənzil, idarəetmə fəaliyyətləri, idarəetmə sistemləri və su daxildir.[11]

Qalereya

redaktə
  •  
    Əbu Minada maddi mənbələr
  •  
    Əbu Minada maddi mənbələr
  •  
    Əbu Minada maddi faktlar
  •  
    Əbu Minada Bazilika
  •  
    Bazilikanın divarları
  •  
    Əbu Minada hamam
  •  
    Əbu Minada hamam
  •  
    Əbu Minada Həcc mərkəzi
  •  
    Əbu Minada Dini Kompleks
  •  
    Əbu Menada Böyük Bazilikanın dağıntıları

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ Grossmann, Peter (1998). "The Pilgrimage Center of Abû Mînâ". in D. Frankfurter (ed.), Pilgrimage & Holy Space in Late Antique Egypt. Leiden-Boston-Köln, Brill: p. 282
  2. ↑ Talbot, Alice-Mary. "Pilgrimage to Healing Shrines: The Evidence of Miracle Accounts". Dumbarton Oaks Papers. Dumbarton Oaks, Trustees for Harvard University. 56. 2002: 153–173. doi:10.2307/1291860. JSTOR 1291860.
  3. ↑ Armstrong, Gregory T. "Constantine's Churches". Gesta. International Center of Medieval Art. 6. 1967: 1–9. doi:10.2307/766661. JSTOR 766661.
  4. ↑ Anderson, William. An Archaeology of Late Antique Pilgrim Flasks, Anatolian Studies, Vol. 54, (2004), pp. 79–93, British Institute at Ankara.
  5. ↑ 1 2 Bagnall, Roger S. "Archaeological Work on Hellenistic and Roman Egypt, 1995–2000". American Journal of Archaeology. Archaeological Institute of America. 105 (2). 2001: 227–243. doi:10.2307/507272. JSTOR 507272.
  6. ↑ Weitzmann, Kurt. "The Late Roman World". The Metropolitan Museum of Art Bulletin. The Metropolitan Museum of Art. 35 (2). 1977: 2–96. doi:10.2307/3259887. JSTOR 3259887.
  7. ↑ Wilber, Donald N. "The Coptic Frescoes of Saint Menas at Medinet Habu". The Art Bulletin. College Art Association. 22 (2). 1940: 86–103. doi:10.2307/3046689. JSTOR 3046689.
  8. ↑ Centre, UNESCO World Heritage. "Abu Mena". whc.unesco.org (ingilis). 2022-10-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-09-17.
  9. ↑ "Abu Mena (Threats to the Site 2001)". UNESCO. UNESCO. October 24, 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 30, 2018.
  10. ↑ Ramadan, Ragab. "Funding issues threaten preservation of Christian sanctuary". Egypt Independent. Al-Masry Al-Youm. October 31, 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 30, 2018.
  11. ↑ "Abu Mena(Egypt)". UNESCO. UNESCO. October 1, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 30, 2018.

Xarici keçidlər

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Əbu_Mina&oldid=6698374"