Fizika İnstitutu (Azərbaycan)

(AMEA Fizika İnstitutu səhifəsindən istiqamətləndirilmişdir)

Fizika İnstitutuAMEA-nın strukturunda olan elmi müəssisə.

AMEA Fizika İnstitutu
Loqonun şəkli
Ümumi məlumatlar
Ölkə Azərbaycan Azərbaycan
Tipi elmi-tədqiqat institutu
Yaradılıb 1959
Digər məlumatlar
Direktor Arif Həşimov
Sayt physics.gov.az
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Təşkilatın tarixi redaktə

Fizika-riyaziyyat və texnika elmləri Bölməsi 1945-ci il martın 31-də Elmlər Akademiyasının ilk Ümumi yığıncağının qərarı ilə yaradılıb. O zaman bölmə "Fizika-texnika elmləri və neft bölməsi" adlanırdı və bölmənin tərkibinə Fizika və Riyaziyyat İnstitutu, Neft İnstitutu və Energetika İnstitutu daxil idi. Bölmənin ilk sədri akademik İ.Q.Yesman olub. 1950–1954-ci illərdə bölməyə akad.Y.Məmmədəliyev sədrlik edib. 1954–1957-ci illərdə isə sədri əvəz edən akademik-katib vəzifəsini akad.M.Nağıyev icra edib. 1957-ci ildə aparılan struktur dəyişiklikləri nəticəsində elmi bölmələr ləğv olunub və elmi müəssisələr müvafiq vitse-prezidentlərə tabe ediliblər. Fizika-texnika elmləri üzrə vitse-prezident akad.Z.Xəlilov seçilib. 1959-cu ildə aparılan yeni struktur dəyişiklikləri nəticəsində Fizika-riyaziyyat və Texnika elmləri bölməsi (FRTEB) təşkil olunub, Fizika İnstitutu, Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu, Energetika İnstitutu, Astrofizika Sektoru bölmənin tərkibinə daxil edilib. Bölmənin akademik-katibi akademik Zahid Xəlilov seçilib. 2001–2015-ci illərdə Bölmənin akademik-katibi akademik A.Hacıyev olub. Hazırda Bölmənin akademik katibi, akademik Nazim Məmmədovdur.

1959-cu ildə Bölmənin Fizika və Riyaziyyat İnstitutu iki müstəqil instituta bölünür: Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu və Fizika İnstitutu. 2002-ci ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetin qərarı ilə 1992-ci ildə yaradılmış Fotoelektronika İnstitutu və H.M.Abdullayev adına Fizika İnstitutunun bazasında Fizika İnstitutu yaradılır. Akademiyanın həqiqi üzvlərindən Həbibulla Əmirxanov, Z.Xəlilov, Həsən Abdullayev, Firudin Haşımzadə, Arif HəşimovÇingiz Qacar müxtəlif illərdə Fizika İnstitutunun direktoru vəzifəsində çalışıblar. 2013-cü ildən 2021-ci ilədək İnstituta fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, akademik Nazim Timur oğlu Məmmədov rəhbərlik etmişdir. Hazırda İnstitutun baş direktoru akademik Arif Həşimov, icraçı direktoru isə fizika elmləri doktoru Anar Rüstəmov təyin edilmişlər.

İnstitutda Ümumi, İnnovasiya, Fənlərarası və İnformasiya sektorlarına daxil olan 41 laboratoriya və 6 şöbə fəaliyyət göstərir.

Fəaliyyəti redaktə

Yarımkeçiriciləri, dielektrikləri, topoloji izolyatorları, nanomaterialları və quruluşları, maqnit materialları, yüksək temperaturlu ifrat keçiriciləri, seqnetoelektrikləri, kompozit materialları və onlar əsasında yaranmış strukturları əhatə edən kondensə olunmuş hal fizikası, bərk cisim elektronikası, nüvə fizikası, elektrofizika və elektroenergetika problemləri.

İnstitutun ixtiraları haqqında (2002–2020) redaktə

Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2003 0051 (17.04.2003) S.İ.Mehdiyeva və başq. Elektrofotoqrafik material
İ 20030052 (17.04.2003) S.H.Rzayev və başq. Zay mikrosxemlərin aşkar edilmə üsulu
İ 2003 0053 (17.04 2003) S.H.Rzayev və başq. Kontaktların yaradılması üsulu
İ 2003 0066 (24.04 2003) M.Ə.Ramazanov və başq. Elektroizolyasiya materialı alınması üsulu
İ 2003 0074 (30.04.2003) E.M.Kərimova və başq. Fotohəssas materil
Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2004 0066 (27.04.2004) A.M.Həşimov və başq. Paylayıcı qurğu
İ 2004 0067 (27.04.2004) A.M.Həşimov və başq. Elektrik veriliş xəttinin açılma qurğusu
İ 2004 0180 (20.10 2004) A.M.Həşimov və başq. Uçuşmüddətli kütlə spektrometri
İ 2004 0071 H.N.Vəzirov Fotokatodun aktivlənmə üsulu
İ2005 0059 (25.04.2005) N.Ə.Səfərov və başq. Elektrik dövrəsinin avtomatik idarə qurğusu
Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2005 0060 (25.04.2005) S.Q.Rzayev və başq. Yarımkeçicilərdə qeyri-əsas cərəyan daşıyıcılarının diffuziya uzunluğunun və yaşama müddətinin ölçülməsi üsulu
İ 2005 0104 (11.07.2005) Ç.O.Qacar və başq. Radiospektrometr
İ 2005 0105 (17.-7.2005) M.Ə.Ramazanov və başq. Fotolüminessenziya kompozisiya materialı
İ 2005 0106 (11.07.2005) M.Ə.Ramazanov və başq. Fotolüminessent polimer kompozisiya materialı
İ 2005 0145 (17.10.2005) A.M.Paşayev və başq. Siqnalların zaman təhriflərinin korreksiyasının akustooptik üsulu və onu yerinə yetirən qurğu
Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2005 0146 (17.10.2005) M.K.Kərimov və başq. Pyezoelektrik kompozit materialların alınması üsulu
İ 2006 0007 (06.03.2006) M.K.Kərimov və başq. Yüksək effektli matrisalı kompozit elektret materialların alınmasının plazma üsulu
İ 2006 0038 (19.04.2006) A.M.Paşayev və başq. Yarımkeçici fotorezistor
İ 2006 0039 (19.04.2006) A.M.Paşayev və başq. Fotoelektrik spektr analizatoru
İ 2006 0090 (14.09.2006) F.F.Əliyev və başq. Termomaqnit material
Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2006 0091 (14.09.2006) M.K.Kərimov və başq. Yüksəsk effektli fotovoltaik kompozitlərin alınma üsulu
İ 2006 0105 (05.10 2006) N.C.İsmayılov Fotoqəbuledici
İ 2006 0106 (05.10.2006) B.H.Tağıyev və başq. Fotolüminessent material
İ 2006 0107 (05.10.2007) S.İ.Mehdiyeva və başq. Nazik təbəqəli materialların kristallaşmaya qarşı davamlılığının təyini üsulu
İ 2006 0108 (05.10.2006) E.M.Kərimova və başq. Tenzohəssas material
Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2007 0014 (17.01.2007) N.M.Abdullayev n-tip keçirici termoelektrik material
İ 2007 0015 (17.01.2007) A.M.Həşimov və başq. Çoxkomponentli tullantı sularının təmizlənməsi üsulu
İ 2007 0016 (17.01.2007) M.K.Kərimov və başq. Yüksək effektli fotorezustiv kompozitin alınma üsulu
İ 2007 0059 (04.04.2007) M.Ə.Ramazanov və başq. Elektrt üçün material
İ 2007 0060 (04.04.2007) A.M.Həşimov və başq. Varistor
Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2007 0061 (04.04.2007) E.M.Kərimova və başq. Fotohəssas material
İ 2007 0171 (17.10.2007) O.Z.Ələkbərov və başq. Monoklin modifikasiyalı TLinS² Politiplərinin alınma üsulu
İ 2007 0172 (17.10.2007) A.M.Həşimov və başq. Nazik təbəqəli kompozit varistorun hazırlanması üsulu
İ 2008 0037 M.İ.Ağayev və başq. Təmizlənmiş natrium bikarbonatın üsulu
İ 2008 0041 (07.03.2008) A.M.Həşimov və başq. Günəş konsentratoru
Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2008 0042 (07.03.2008) M.K.Kərimov və başq. Piroelektrik kompozitin alınma üsulu
İ 2008 0097 (23.05.2008) O.Z.Ələkbərov və başq. Yarımkeçirici ultrabənövşəyi fotodetektor
İ 2008 0166 (14.10.2008) A.M.Həşimov və başq. Monoklin modifikasiyalı TlİnS² politiplərinin fazadan alınma üsulu
İ 2009 0063 (08.04.2009) B.H.Tağıyev və başq. Antistoks lüminofor
İ 2009 0130 (15.07.2009) İ.Qasımoğlu və başq. Qamma-şüalanma detektoru
Patentin № si Müəlliflər İxtiranın adı
İ 2009 0131 15.07.09 Ç.O.Qacar və başq. Radiospektrometr
İ 2009 0132 15.07.09 S.İ.Mehdiyeva və başq. Bitkilərin nəmliyinin məsafədən təyin üsulu
İ 2009 0175 19.10.09 N.C.İsmayılov və başq. Təsvir çeviricisi
İ 2010 0002 12.05.10 M.İ.Əliyev və başq. Mayedə təzyiqi nümayiş etdirmək üçün cihaz
İ 2010 0090 07.10.10 A.A.Bayramov və başq. Günəş fotoelektrik çeviricisinin hazırlanma üsulu
İ 2011 0004 14.01.11 B.H.Tağıyev və başq. Ağ rəngli işıqlanma lüminaforu
İ 2011 0005 14.01.11 B.H.Tağıyev və başq. Fotolüminessent material
İ 2011 0006 14.01.2011 O.Z.Ələkbərov və başq. A3 B3 C2 krisstallarında seqnetoelektrik faza keçidi ilə politiplərin təyin edilmə üsulu
İ 2011 0026 02.05.11 T.C.Əliyeva və başq. Metal- yarımkeçirici strukturunun keçid kontakt müqavimətinin ölçülmə üsulu
F 2011 0006 02.05.11 M.İ.Əliyev və başq. Paskal qanununu nümayiş etdirmək üçün cihaz
İ 2011 0106 22.11.11 S.İ.Mehdiyeva və başq. İnfraqırmızı süalanma detektoru
İ 2011 0107 22.11.11 T.C.İbrahimov və başq. Maye kristal molekullarının planar istiqamətləndirilməsi üsulu
016 161 28.02.2012
Avrasiya Patenti
T.C.İbrahimov və başq. Управляемый жидкокристаллический фильтр İdarə olunan maye kristal filtr
İ 2012 0024 04.04.12 N.Z.Cəlilov və başq. Optik dalğaötürən
İ 2012 0025 04.04.12 S.İ.Mehdiyeva və başq. Naziktəbəqəli günəş elementi
F 2012 0003 04.04.12 M.İ.Əliyev və başq. Optik disk
İ 2012 0063 13.07.12 S.N.Mustafayeva və başq. Rentgenohəssas material
İ 2012 0097 01.11.12 S.T.Əzizov və başq. Elektromaqnit şüa uducusu
İ 2013 0001 09.01.13 Ç.O.Qacar və başq. Elektrik sahəsi ilə molekulyar modulyasiyalı radiospektrometrin dalğaötürücü kamerası
İ 2013 0032 11.07.13 B..H.Tağıyev və başq. Elektrolüminessent material
İ 2013 0033 11.07.13 A.M.Həşimov və başq. Odluq qurğusu
İ 2014 0038 21.07.2014 Ş.M.Həsənli və başq. Nazik təbəqəli kompozit vazistorun hazırlanması üsulu
F 2014 0005 21.07.2014 M.İ.Əliyev və başq. Zəncirvari reaksiyanın nümayişi üçün cihaz – model
İ 2014 0071 04.11.2014 E.K.Hüseynov və başq. Fotoqəbuledici
İ 2015 0010 30.01.2015 Z.K.Nurubəyli və başq. Uçuşmüddətli kütlə spektrometri
İ 2015 0078 20.11.2015 K.Z.Nuriyev və başq. Kütlə spektrometrinin ionlar mənbəyində nümunələrin yerdəyişməsi üçün qurğu
İ 2016 0026 01.04.2016 V.Ə.Əliyev Kimyəvi cərəyan mənbəyinin hazırlanması üsulu
İ 2016 0027 01.04.2016 A.M.Həşimov və başq. Su – neft emulsiyasının parçalanması üsulu
F 2016 0003 01.04.2016 M.İ.Əliyev və başq. Dalğa maşını
İ 2016 0070 03.08.2016 V.Ə.Əliyev Yarımkeçirici fotorezistor
İ 2016 0071 03.08.2016 M.M.Əsədov və başq. Rentgenhəssas material
İ 2016 0086 30.08.2016 T.R.Mehdiyev və başq. Yarımkeçirici materialın nazik təbəqəsi üzərində nanoölçülü elementlərin formalaşdırılması üsulu
İ 2016 0103 07.10.2016 E.M.Kərimova və başq. Fotohəssas material
İ 2017 0008 27.03.2017 N.M.Abdullayev və başq. Nanoquruluşlu 90Bi 2Te3 – 10Bi2 Se3 nazik təbəqəsinin alınması üsulu
İ 2017 0009 27.032017 M.İ.Əliyev və başq. Yarımizoləedici yarımkeçirici materialın alınma üsulu
İ 2017 0036 25.07.2017 S.M.Mustafayeva və başq. Rentgen şüaları detektorunun rentgenhəssaslığının alınması üsulu
İ 2017 0049 13.10.2017 S.M.Mustafayeva və başq. Xalkopirit quruluşlu mis – indium disulfid kristallarının alınması üsulu
F 2018 0006 29.05.2018 R.B.Aslanov və başq. Polimer materiallların zamandan asılı deformasiyasını ölçmək üçün qurğu
İ 2019 0002 11.04.2019 Ə.P.Nəhmədov və başq. Majorana fermionları vasitəsilə bir ölçülü kristallarda Qubit kvant informasiyası daşıyıcısının yaradılması üsulu
İ 2019 0021 05.07.2019 Z.K.Nurubəyli və başq. Maye üşün səviyyəölçən
İ 2020 0047 01.09.2020 S.N.Mustafayeva və başq. Rentgenhəssas monokristal material
İ 2020 0048 01.09.2020 V.Ə.Əliyev və başq. Spektral analizator
İ 2020 0049 01.09.2020 V.Ə.Əliyev və başq. Yarımkeçirici fotorezistor
F 2020 0018 01.09.2020 H.B.İbrahimov və başq. Mayelərin istidən genişlənməsini nümayiş etdirən cihaz
U 2019 0041 25.07.2017 A.M.Həşimov və başq. Nanosaniyəli impuls tac qaz boşalmasının həyata keçirən cihaz
A 2019 0095 10.07.2019 Y.Q.Əsədov və başq. Optik – şəffaf kristallarda quruluş çevrilmələrinin mexanizminin təsdiqi üsulu[1]

Beynəlxalq əlaqələri redaktə

Fizika İnstitutu ilə Pakistanın COMSATS İnformasiya və Texnologiyalar İnstitutu (CİİT) arasında elm və təhsil sahəsində əməkdaşlığa dair memorandum imzalanıb.

Təltif və mükafatlar redaktə

  • Web of Science Awards – 2016-nın "Best Research" nominasiyası
  • Tanınmış akademik nəşriyyatlarından olan "Elsevier"in "SCOPUS" mükafatı

İstinadlar redaktə

  1. AMEA Fizika İnstitutu, Patent işi və Elmi – texniki ədəbiyyat fondu İnstitutun əməkdaşlarına 2009–2021–ci illər

Xarici keçidlər redaktə