Adi külmə

Adi külmə
Adi külmə
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Sinifüstü: Sümüklü balıqlar Sinif: Şüaüzgəclilər Ranqsız: Actinopteri Yarımsinif: Neopterygii İnfrasinif: Sümüklü balıqlar Dəstəüstü: Ostariophysi Ranqsız: Otophysi Ranqsız: Cypriniphysae Dəstə: Çəkikimilər Fəsiləüstü: Cyprinoidea Fəsilə: Çəkilər Yarımfəsilə: Leuciscinae Cins: Rutilus Növ: Adi külmə
Beynəlxalq elmi adı
	Rutilus rutilus (Linnaeus, 1758)
Sinonimləri
	Leuciscus rutilus (Linnaeus, 1758); Cyprinus fulvus Vallot, 1837; Cyprinus jaculus Jurine, 1825; Cyprinus lacustris Pallas, 1814; Cyprinus pigus Gronow, 1854; Cyprinus rubellio Leske, 1774; Cyprinus rutilus Linnaeus, 1758; Cyprinus ruttilus Linnaeus, 1758; Cyprinus simus Hermann, 1804; Cyprinus xanthopterus Vallot, 1837; Gardonus pigulus Bonaparte, 1841; Gardonus ruboculus Walecki, 1863; Leuciscus decipiens Agassiz, 1835; Leuciscus jurinii Dybowski, 1862; Leuciscus lividus Heckel, 1843; Leuciscus pallens Blanchard, 1866; Leuciscus pausingeri Heckel, 1843; Leuciscus pigusdoj ranensis Karaman, 1928; Leuciscus prasinus Agassiz, 1835; Leuciscus rutiloides Selys-Longchamps, 1842; Leuciscus rutilus (Linnaeus, 1758); Leuciscus rutilus aurata Fatio, 1882; Leuciscus rutilus auratus Yakovlev, 1873; Leuciscus rutilus bolmensis Malm, 1877; Leuciscus rutilus communis Yakovlev, 1873; Leuciscus rutilus communis Rossikov, 1895; Leuciscus rutilus crassa Fatio, 1882; Leuciscus rutilus daugawensis Dybowski, 1862; Leuciscus rutilus elata Fatio, 1882; Leuciscus rutilus elongata Fatio, 1882; Leuciscus rutilus erytraea Antipa, 1909; Leuciscus rutilus fluviatilis Yakovlev, 1873; Leuciscus rutilus terekensis Rossikov, 1895; Leuciscus rutilus vobla Dikson, 1909; Leuciscus rutilus wobla Grimm, 1896; Leuciscus selysii Selys-Longchamps, 1842; Leucos cenisophius Bonaparte, 1845; Leucos cenisophius Bonaparte, 1841; Leucos pigulus Bonaparte, 1844; Rutilus rutilus aralensis Berg, 1916; Rutilus rutilus aralensis phragmiteti Berg, 1932; Rutilus rutilus bucharensis Nikolsky, 1933; Rutilus rutilus carpathorossicus Vladykov, 1930; Rutilus rutilus caspicus geoktshaicus Barach, 1941; Rutilus rutilus caspicus knipowitschi Pravdin, 1927; Rutilus rutilus caspicus kurensis Berg, 1932; Rutilus rutilus caspicus tscharchalensis Berg, 1932; Rutilus rutilus frici Misik, 1957; Rutilus rutilus goplensis Stangenberg, 1938; Rutilus rutilus lacustris Pallas, 1814; Rutilus rutilus lacustris menschikowi Kirillov, 1962; Rutilus rutilus mariza Drensky, 1926; Rutilus rutilus rutilus (Linnaeus, 1758); Rutilus rutilus schelkovnikovi Derjavin, 1926; Rutilus rutilus sucharensis Stangenberg, 1938; Rutilus rutilus typicus Linnaeus, 1758; Rutilus rutilus uzboicus Berg, 1932; Rutilus rutilus vegariticus Stephanidis, 1950; Rutilus vegariticus Stephanidis, 1950;
Mühafizə statusu
	Az qayğı tələb edənlər; Least Concern (IUCN 3.1)Least Concern: 19787
ITIS	163761
NCBI	48668
EOL	205274

Adi külmə (lat. Rutilus rutilus) — Çəkilər fəsiləsinə Külmə cinsinə aid balıq növü. Çoxlu sayda yarımnövlər əmələ gətirir.

Külmələrə Bütün Avropada, Şərqi İngiltərədən tutmuş Alpdan şimladakı ərazilərdə, Sibirin bütün göl və çaylarında, Xəzər və Aral dənizinin hövzəsində rastlamaq mümkündür. Bel nahiyəsi qaradır, mavi və zeytuni yaşıl nöqtələrə sahib olur. Böyür və qarın nahiyəsi isə gümüşü rəngdədir. Bel və quyruq üzgəci yaşıl-boz, sinə üzgəcləri sarımtıl, qarın və anal üzgəcləri isə qırmızı olur. Bununla yanaşı bəzi fərdlər sarı göz və üzgəclərə sahiblər. Pulcuqları gümüşü, üzərlərində, yan və bel nahiyələrində qırmızı nöqtələr olur.

Adətən sürülər halında zəif axın olna ərazilərdə, yosunların çox olduğu bölgələrdə dolaşırlar. Orta və kiçik balıq sürülərində tək-tük böyük fərdlər ola bilər. Kiçik və orta balıqlar çəkinçək olmurlar.

Adi külmələrin uzunluğu 50 sm, çəkiləri isə 3 kq çata bilir. Maksimal ömür müddəti 21 ildir.

Təsnifatı redaktə

Adi külmələr çoxku sayda yarımnövlərə sahibdir. Onların bir qismi ancaq sirin sularda yayılmışdır:

Adi külmə (R. rutilus rutilus)
Sibir külməsi (R. rutilus lacustris)

Şirinsu külmə yarımnövlərinə aid edilir:

Taran (R. rutilus heckeli)
Xəzər külməsi (R. rutilus caspicus)
Aral külməsi (R. rutilus aralensis)

Bəzi təsnifatçılar yarımnövlərin bir qismini ayrıca növ kmi təsvir edir.

Mənbə redaktə

Rusiyanın onurğalı heyvanları: Adi külmə

İstinadlar redaktə

↑ ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ ⁷ ⁸ ⁹ ¹⁰ ¹¹ ¹² ¹³ ¹⁴ ¹⁵ ¹⁶ ¹⁷ ¹⁸ ¹⁹ ²⁰ ²¹ ²² ²³ ²⁴ ²⁵ ²⁶ ²⁷ ²⁸ ²⁹ ³⁰ ³¹ ³² ³³ ³⁴ ³⁵ ³⁶ ³⁷ ³⁸ ³⁹ ⁴⁰ ⁴¹ ⁴² ⁴³ ⁴⁴ ⁴⁵ ⁴⁶ ⁴⁷ ⁴⁸ ⁴⁹ ⁵⁰ ⁵¹ ⁵² ⁵³ ⁵⁴ ⁵⁵ ⁵⁶ ⁵⁷ ⁵⁸ ⁵⁹ "Систематика и синонимия" (ingilis). BioLib. 2007-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-24.
↑ ¹ ² ³ "Таксономическая информация о виде" (ingilis). World Register of Marine Species. 2012-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-24.

[BioLib-1] ¹ ² ³ ⁴ ⁵ ⁶ ⁷ ⁸ ⁹ ¹⁰ ¹¹ ¹² ¹³ ¹⁴ ¹⁵ ¹⁶ ¹⁷ ¹⁸ ¹⁹ ²⁰ ²¹ ²² ²³ ²⁴ ²⁵ ²⁶ ²⁷ ²⁸ ²⁹ ³⁰ ³¹ ³² ³³ ³⁴ ³⁵ ³⁶ ³⁷ ³⁸ ³⁹ ⁴⁰ ⁴¹ ⁴² ⁴³ ⁴⁴ ⁴⁵ ⁴⁶ ⁴⁷ ⁴⁸ ⁴⁹ ⁵⁰ ⁵¹ ⁵² ⁵³ ⁵⁴ ⁵⁵ ⁵⁶ ⁵⁷ ⁵⁸ ⁵⁹ "Систематика и синонимия" (ingilis). BioLib. 2007-12-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-24.

[marinespecies-2] ¹ ² ³ "Таксономическая информация о виде" (ingilis). World Register of Marine Species. 2012-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-01-24.

[1]

[2]