Ame-no-Vakahiko

Ame-no-Vakahiko (天若日子, azərb. Cənnətin gənc oğlu‎) – Yaponiya mifologiyasında buğda tanrısı. Şintoizmə görə Ama-tu-Kunitamanın oğludur və itaətsizliyi ilə tanınır. Cənnətdən ona verilmiş əmrləri yerinə yetirməməsi onun ölümünə səbəb olmuşdur. Xəyanətinin səbəbi Yaponiya torpaqlarını tanrıların yaşadığı yerdən üstün tutmasıdır.

Mifologiya

"Kociki" xronikalarına görə günəş tanrısı Amaterasu Yer üzündə yerləşən Bərəkətli Qamışlıq Düzənlikləri Torpaqlarındakı xaosa görə çətin vəziyyətə düşür. Ərazi zəhlətökən milçəklərlə, qayalarla və ağac kötükləri ilə dolu idi və heç bir tanrı tərəfindən idarə olunmurdu. Buna görə də Amaterasu nəvəsi Niqini-no-Mikotonun ərazinin idarəçisi olmasına qərar verir, lakin əvvəlcə ərazini dəyərləndirməsi, yol hazırlaması və hesabat göndərməsi üçün ora qəhrəman tanrı göndərməyə qərar verir.

Bunun üçün əraziyə Ame-no-Hohi və onunla birlikdə yer tanrısı Opo-Kuni-Nusino da göndərilir. Lakin o, heç vaxt cənnətə hesabatını göndərmir. Üç il sonra Amaterasu bütün tanrıları bir araya toplayaraq başqa qəhrəman tanrı seçməyə qərar verir və missiya Ame-no-Vakahikoya verilir. Tanrılar ona maralkəsən yay və cənnət lələklərinə malik, hədəfini dəqiqliklə vuran oxlar verirlər. Lakin Ame-no-Vakahiko Bərəkətli Qamışlıq Düzənlikləri Torpaqlarının təbii gözəlliyindən və təbiət möcüzlərindən çox təsirlənir. Sehr və tibb tanrısı Okuninuşinin qızı olan Şitatera-himeyə aşiq olur və onunla evlənir.

Ame-no-Vakahiko bu torpaqlarda çox xoşbəxt olur və Bərəkətli Qamışlıq Düzənlikləri Torpaqları özünə saxlamaq üçün plan fikirləşməyə başlayır. Planı əsl idarəçinin gəlişini yubatmaq və tanrılara hesabat verməmək idi.

Ölümü

Səkkiz il keçdikdən sonra tanrıların səbri daşır. Tanrılar yenidən toplanırlar və Omopi-Kane çıxış yolu kimi Naki-Me adlı qırqovulu göndərməyi təklif edir. Quş cənnətdən enərək Ame-no-Vakahironun qapısının yanında dayanan müqəddəs Katura ağacının üzərinə qonur və "Niyə səkkiz ildi ki, qayıtmırsan?" sualını verməyə başlayır. Ame-no-Vakahikonun həyat yoldaşı quşun şər gətirəcəyi barədə xəbərdarlıq edir. Ame-no-Vakahiko cənnət yayını götürərək oxlarının biri ilə quşun düz ürəyindən vuraraq onu öldürür. Lakin ox quşdan keçərək cənnətə qayıdır və oxu müdrik səma tanrısı Takami-Musubi tapır. O, illər öncə Ame-no-Vakahikoya verdiyi oxlardan olduğunu anlayır və lələklərdəki qandan narahat olur. O, oxu Yerə geri göndərməyə qərar verir və oxu lənətləyir. Əgər Ame-no-Vakahiko tanrılara xəyanət etməyibsə və qırqovulu öldürməyibsə, ox ona toxunmayacaq. Lakin əksi olsaydı, ox onu və davamçılarını lənətləyəcək. Bu inancla Takami-Musubi oxu geri göndərir və ox Ame-no-Vakahikonu yuxuda ikən öldürür.

Ame-no-Vakahikonun həyat yoldaşının qəlbi o qədər qırılır ki, ağlaşma səsi cənnətə qədər çatır. Ərinin valideynləri və qohumları daxil olmaqla hər kəsi yuxudan oyadır. Valideynləri cənnətdən Bərəkətli Qamışlıq Düzənlikləri Torpaqlarına enərək mo-ya (yas evi) tikirlər və Ame-no-Vakahikonun bədənini ora qoyurlar. Müqəddəs quşları - vəhşi qaz, vağ, balıqcıl, sərçə və qırqovulu Ame-no-Vakahikonun dəfn işləri üçün seçirlər. Səkkiz gün və səkkiz gecə Ame-no-Vakahikonun valideynləri, dostları və qohumları yas tuturlar, ağlayırlar, oxuyurlar və rəqs edirlər.

Səkkizinci gündə Ame-no-Vakahikonun dostu olan Aci-Şiki öz ehtiramını bildirmək üçün yasa gəlir. Aci-Şiki ölmüş oğullarına çox oxşadığı üçün valideynləri onu görəndə Ame-no-Vakahikonun həyata qayıtdığını düşünürlər və onu qucaqlayırlar. Aci-Şiki bundan qəzəblənərək "Siz nə cürətlə məni natəmiz cəsədlə bərabər tutarsız" deyə qışqırır və qılıncını götürərək yas evini havaya uçurur. Evin düşdüyü yerdə Mo dağı yaranır.

Ədəbiyyat

• Roberts, Jeremy, Japanese Mythology from A to Z, Chelsea House, 2010, ISBN 978-1-4381-2802-3