Artvin kərtənkələsi

Artvin kərtənkələsi (lat. Darevskia derjugini) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin sürünənlər sinfinin pulcuqlular dəstəsinin əsl kərtənkələlər fəsiləsinin qayalıq kərtənkələsi cinsinə aid heyvan növü.

Artvin kərtənkələsi
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Klad: Sauropsida Sinif: Sürünənlər Klad: Eureptilia Klad: Romeriida Klad: Diapsida Klad: Neodiapsida Klad: Sauria Klad: Lepidosauromorpha Dəstəüstü: Lepidosauria Dəstə: Pulcuqlular Fəsiləüstü: Lacertoidea Fəsilə: Əsl kərtənkələlər Yarımfəsilə: Lacertinae Cins: Qayalıq kərtənkələsi Növ: Artvin kərtənkələsi
Beynəlxalq elmi adı
Darevskia derjugini Alexander Nikolsky, 1898
Şəkil axtarışı NCBI   122334 EOL   1056202

Onların uzunluğu 64 mm uzunluğa malik olsa da quyruğu isə dəfə böyükdür. Boğazın mərkəzində 14-23 pulcuq vardır. Bədənin mərkəzi ilə isə 35-48 pulcuq vardır. Yuxarı hissəsi qəhvəyi, zeytuni-boz rəngdə olur. Kiçik tünd-qəhvəyi nöqtələr üzərini örtür.

Növün sostematikası

Altı mövcud yarımnövdən 5 Qafqaz ərazisində yayılmışdır:

• 1. Lacerta derjugini silvatica Bartenjev et Reznikova, 1931 — Krasnodar vilayəti ərazisində yayılmışdır.
• 2. Lacerta derjugini boehmei Bischoff, 1982 — Abxaziyada Kodor dərəsində, Qafqazın şimal-qərb ərazilərində.
• 3. Lacerta derjugini abchasica Bischoff, 1982 — Abxaziyanın Qara dəniz sahilləri, Gürcüstanın qərb əraziləri.
• 4. Lacerta derjugini barani Bischoff, 1982 — Acarıstanın dağlıq və Türkiyənin şimal-şərq əraziləri.
• 5. Lacerta derjugini orlawae Bischoff, 1984 — Gürcüstanın cənub-şərqi, Azərbaycanın şimal-qərb əraziləri.

Yayılması

Onlar əsasən dağlıq meşələrdə, yolların kənarlarında və bulaqların qıraqlarında yaşayırlar. Yaşayış məntəqələri yaxınlığında, əkin yerlərində yayılırlar. Onlara bəzən 1800–1900 m yüksəkliklərə qədər yayıla bilirlər. 1 ha ərazidə 30-40 başdan 200 başa qədər kərtənkələyə rast gəlmək olar. Onlar Krasnodar vilayəti, qərbi, şimal-şərqi Gürcüstan, şimal-qərbi Azərbaycan və Türkiyənin şimal-şərqi ərazilərində yayılmışdır.

Qidalanması

Onlar kiçik böçəklər, qarışqalar, yağış qurdları və çoxayaqlılarla qidalanır. Qida mövsümdən asılı olaraq dəyişir. Qışlama fevralın ortalarından aprel əvvələrində bitir.

Çoxalması

İyun ayının sonundan iyul ayının sonuna qədər yumurta qoyurlar. Bəzən isə iki dəfə yumurta qoyurlar. Krasnodar vilayəti ərazisində 4-6 yumurta, Cənubi Qafqazda isə 4-8 yumurta qoyur. Onların ölçüsü 5-7 x 9–11 mm olur. Quyruqsuz bədəni 19–25 mm uzunluğa malikdir.

Mənbə

• Artvin kərtənkələsi