Autotransplantasiya
Autotransplantasiya — orqan, toxuma və hətta müəyyən zülalların eyni şəxsdə bədənin bir hissəsindən digərinə transplantasiyası (köçürülməsi).
| Autotransplantasiya | |
|---|---|
 Ağıl dişinin autotransplantasiyası | |
| MeSH | D014182 |
Belə bir prosedurla transplantasiya edilən autoloji toxuma (həmçinin autogen, autogeneik və ya autogenik toxuma adlanır) autotransplant deyilir.[1]
Bu, allotransplantasiyadan (eyni növdən olan digər fərddən), singenik transplantasiyadan (eyni növdən olan iki genetik eyni fərd arasında transplantasiya edilmiş transplantasiya) və ksenotransplantasiyadan (digər növlərdən) tam fərqlidir. Tipik bir nümunə, bir sümük parçasının (adətən ombadan) çıxarılması və sümüyün başqa bir hissəsinin yenidən qurulması üçün toz halına salınmasıdır.
Autoloji qan donorluğu redaktə
Qan bankı terminologiyasında, autolog qan donorluğu donor tərəfindən, adətən planlaşdırılmış bir əməliyyat üçün istifadə üçün qeyd olunan qan donorluğuna aiddir. Onlar adətən qan bankının əməkdaşları tərəfindən "auto" adlandırılır və bu, daha ümumi autotransfuziya konsepsiyasının əsas formalarından biridir (digəri əməliyyatdaxili qan qənaətidir).
Autoloji qan donorluğunun üstünlükləri: redaktə
- Qan qrupu nadir bir qan qrupu və ya antitel növü ilə həmişə uyğun olacaq.
- Əməliyyat zamanı yalnız autoloji qan istifadə edilərsə, hepatit və ya HİV kimi yoluxucu xəstəliklərin qan vasitəsilə ötürülməsi riski yoxdur.
- Allergik reaksiyaların riski azalır.
Mənfi cəhətləri: redaktə
- Fərdi emal, uçot və idarəetmə sayəsində daha yüksək xərc.
- Əksər hallarda qan ümumi tədarükü əlavə etmək əvəzinə istifadə edilmədikdə atılır.
- Kolorektal xərçəng üçün əməliyyatdan əvvəl qan donorluğu kolorektal xərçəng üçün daha pis ümumi və spesifik sağ qalma səbəbi kimi ortaya çıxdı.[2]
Fövqəladə vəziyyətdə və ya əvvəlcədən rezerv edilmiş qandan daha çox qan tələb olunarsa, xəstənin autoloji qan əvəzinə donor qanı ala bilməsi riski də var. Autodonasiya həmçinin tibbi cəhətdən qan verə bilməyən və ya ürək xəstələri və ya kiçik uşaqlar və körpələr kimi qan verməmək tövsiyə olunan xəstələr üçün uyğun deyil.[3]
Sümük autotransplantasiyası redaktə
Ortopedik təbabətdə boşluğu doldurmaq və sümük qüsurunda osteogen reaksiya yaratmaq üçün sümük transplantasiyası xəstənin öz sümüyündən əldə edilə bilər. Bununla belə, autotransplantasiya ilə bağlı donor yerində xəstəliyə görə, alternativ olaraq sümük autotransplantı və sümük morfogenetik zülalları və sintetik materiallar kimi digər üsullar tez-tez istifadə olunur.
Autonransplantlar ən yaxşı regenerasiya nəticələrini təmin etdiyi üçün üz-çənə cərrahiyyəsi və implantologiyada uzun müddətdir ki, "qızıl standart" hesab edilir. Bu yaxınlarda morfogenlə gücləndirilmiş sümük transplantlarını əvəzedicilərinin tətbiqi müvəffəqiyyət və regenerasiya keyfiyyətinin oxşar nisbətlərini göstərdi; lakin onların qiyməti hələ də çox yüksəkdir.
Orqan autotransplantasiyası redaktə
Seçilmiş orqanların autotransplantasiyası həyata keçirilir.[4] Məsələn, ex vivo qaraciyər rezeksiyası və autotransplantasiyası şərti olaraq rezeksiyası mümkün olmayan qaraciyər şişlərinin seçilmiş hallarının müalicəsində istifadə olunur.[5]
Nadir hallarda küt qarın travması zamanı da istifadə oluna bilər.[6] Böyrək autotransplantasiyası nefronu qoruyarkən və ya mürəkkəb böyrək arteriya anevrizmasının müalicəsi zamanı böyrək şişinin çıxarılması üsuludur.[7][8] Multivisseral yanaşmalar da daxil olmaqla, ürək, ağciyərlər və bağırsaqlar üçün də ex vivo cərrahiyyədən sonra autotransplantasiyadan istifadə edildiyi bildirilmişdir.[4]
Həmçinin bax redaktə
İstinadlar redaktə
- ↑ Andreasen, J.; Paulsen, HU; Yu, Z.; Ahlquist, R. A long‐term study of 370 autotransplanted premolars. Part I. Surgical procedures and standardized techniques for monitoring healing. Eur J Orthod. 1990. 12: 3– 13.
- ↑ Harlaar, JJ; Gosselink, MP; Hop, WC; Lange, JF; Busch, OR; Jeekel, H. "Blood transfusions and prognosis in colorectal cancer: long-term results of a randomized controlled trial". Annals of Surgery. 256 (5). November 2012: 681–7. doi:10.1097/SLA.0b013e318271cedf. PMID 23095610.
- ↑ Regina Hwang; Peter Liou; Tomoaki Kato. "Ex vivo liver resection and autotransplantation: An emerging option in selected indications". Journal of Hepatology. 69 (5). November 2018: 1037–1046. doi:10.1016/j.jhep.2018.09.005. PMID 30243765 – Plum xMetrics vasitəsilə.
- ↑ 1 2 Ciubotaru, Anatol; Haverich, Axel. "Ex vivo Approach to Treat Failing Organs: Expanding the Limits". European Surgical Research (english). 54 (1–2). 2015: 64–74. doi:10.1159/000367942. ISSN 0014-312X. PMID 25358862. 2023-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-03-30.
- ↑ Zawistowski, Michał; Nowaczyk, Joanna; Jakubczyk, Michał; Domagała, Piotr. "Outcomes of ex vivo liver resection and autotransplantation: A systematic review and meta-analysis". Surgery. 168 (4). October 2020: 631–642. doi:10.1016/j.surg.2020.05.036. ISSN 0039-6060. PMID 32727659 (#bad_pmid).
- ↑ Boggi, Ugo; Vistoli, Fabio; Del Chiaro, Marco; Signori, Stefano; Sgambelluri, Francesco; Roncella, Manuela; Filipponi, Franco; Mosca, Franco. "Extracorporeal Repair and Liver Autotransplantation after Total Avulsion of Hepatic Veins and Retrohepatic Inferior Vena Cava Injury Secondary to Blunt Abdominal Trauma". The Journal of Trauma: Injury, Infection, and Critical Care (ingilis). 60 (2). February 2006: 405–406. doi:10.1097/01.ta.0000203562.90036.05. ISSN 0022-5282. PMID 16508504.
- ↑ Janssen, Martin W. W.; Linxweiler, Johannes; Philipps, Ines; Bütow, Zentia; Siemer, Stefan; Stöckle, Michael; Ohlmann, Carsten-Henning. "Kidney autotransplantation after nephrectomy and work bench surgery as an ultimate approach to nephron-sparing surgery". World Journal of Surgical Oncology. 16 (1). 2018-02-20: 35. doi:10.1186/s12957-018-1338-1. ISSN 1477-7819. PMC 5819675. PMID 29463251.
- ↑ Gallagher, Katherine A.; Phelan, Michael W.; Stern, Tina; Bartlett, Stephen T. "Repair of complex renal artery aneurysms by laparoscopic nephrectomy with ex vivo repair and autotransplantation". Journal of Vascular Surgery. 48 (6). December 2008: 1408–1413. doi:10.1016/j.jvs.2008.07.015. ISSN 0741-5214. PMID 18804939.