Azərbaycan uzunömürlülərinin siyahısı
Azərbaycanda 90 yaşına çatmış insan uzunömürlü hesab edilir Dünya üzrə bu yaş həddi 100-dür.[1] Azərbaycanda uzunömürlülərə xüsusilə dağlıq rayonlarda rast gəlinir. Əsasən Talış bölgəsində, İsmayıllı, Tovuz, Gədəbəy, Quba, rayonlarında üstünlük təşkil edirlər.[2] Azərbaycanın ən uzunömürlü sakini Ginnesin rekordlar kitabına daxil edilən Şirəli Müslümovdur və o, 168 il yaşayıb.[3]
"Hər kim yüz il yaşamasa" adlı kitabda Gədəbəyin 100 yaşlıları haqqında ətraflı məlumat verilir. Kitabda 100 yaşı keçən qadınlar üstünlük təşkil edir[3]. Ümumsayca ən çox uzunömürlülərə Talış dağlarında yerləşən rayonlarda rast gəlinir.[3].
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fizialogiya İnstitutunda "Uzunömürlülüyün fizialogiyası" laboratoriyası fəliyyət göstərir.[2]
1999-cu ildə aparılan əhalinin siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə, yaşı 90-dan çox olan insanların sayı azalıb. Azərbaycanda 90–94 yaşlı insanların sayı 7125 nəfər (onun 5442-si qadındır), yaşı 100-dən çox olan insanların sayı 1664 (1141-i qadın, 223-ü kişi) nəfər olub. Uzunömürlü sakinlərin çoxu — 1354-ü kənddə, 310-u şəhərdə yaşayıb.
2009-cu ildə aparılan siyahıyaalınmasının nəticələrinə görə, ölkədə 90–94 yaşlı insanların sayı azalaraq, 4363-ə enib (onun 3417-si qadındır). Ölkədə yaşı 100-dən çox olan insanların sayı 1143-ə qədər (Onların 1043-ü qadın olub) azalıb.
Azərbaycanın hər il açıqlanan demoqrafik göstəricilərində uzunömürlü, yəni yaşı 90-dan yüksək olan insanların sayı ayrıca qeyd edilmir. Burada yalnız yaşı 70 və yuxarı olan insanların sayı ümumi şəkildə açıqlanır. Son açıqlanan statistik göstəricilərə görə, Azərbaycanda 85 və yuxarı yaşda olanlar arasında ölüm halları 1990-cı illə (4825 nəfər) müqayisədə 2013-cü ildə (5760 nəfər) xeyli artıb.
2013-cü ildə uzunömürlülərin sayı bir qədər də azalıb. Aparılan statistikaya görə, ötən il 100 və yuxarı yaşda olan şəxslərin sayı 838 nəfər olub. Uzunömürlülər siyahısına isə daha çox qadınlar düşüb. Belə ki, onların 24 nəfəri kişi, 814 nəfəri qadındır.[4]
Azərbaycanda orta ömür həddi 70,7 ildir.[5]
90–100 yaşRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|---|---|---|
| Qara Yuluk Osman bəy | 1345–1435 | 90 | Ağqoyunlu tayfa başçısı |
| Həkim Qəni | 1918–2008 | 90 | Şair |
| Firəngiz Şərifova | 1924–2014 | 90 | Aktrisa |
| Böyükağa Məmmədov | 1927–2018 | 90 | Rəqqas |
| Abbas Çayxorski | 1917–2008 | 91 | Kimya elmləri doktoru |
| Ağasadıq Gəraybəyli | 1897–1988 | 91 | Aktyor |
| Ələddin Abbasov | 1922–2014 | 92 | Aktyor |
| Adelaida Məmmədova | 1922–2015 | 92 | Musiqiçi |
| Şeyxülislam Axund Əliağa Süleymanzadə | 1885–1977 | 93 | X Şeyxülislam |
| Aşıq Abbasəli | 1913–2007 | 93 | Aşıq |
| Ələviyyə Babayeva | 1921–2014 | 93 | Yazıçı |
| Aşıq Məhəmməd Çovdaroğlu[6] | 1922–2015 | 93 | Aşıq |
| Qocaman Qocamanov | 1923–2016 | 93 | Şair |
| Əli İldırımoğlu | 1927–2020 | 93 | Yazıçı |
| Ədilə Namazova | 1926–2020 | 94 | Tibb elmləri doktoru |
| Əziz Şərif | 1895–1989 | 94 | Yazıçı |
| Məmməd Əlili | 1898–1993 | 94 | Aktyor |
| Mirzə İsmayıl Qasir | 1805–1900 | 95 | Şair |
| Babaş Əfəndi Mikayılzadə | 1865–1957 | 95 | Dinçi |
| Muxtar Əfəndizadə | 1880–1975 | 95 | Alim |
| Sara Aşurbəyli | 1906–2001 | 95 | Alim |
| Bahadur Hüseynov | 1921–2016 | 95 | Hüquqşünas |
| Aşıq Cahad | 1917–2013 | 96 | Aşıq |
| Məhəmməd Məhərrəmov | 1985–1992 | 97 | AXC parlament üzvü |
| Tofiq Ağahüseynov | 1923–2021 | 98 | general-polkovnik |
| Aşıq Bəsti | 1836–1936 | 100 | Aşıq |
| Məşədi Ələkbərov[7] | 1893–1993 | 100 | -- |
| İsmayıl İbrahimov | 1915–2016 | 100 | Texnika elmləri doktoru |
| Feyzavər Turan | 1919–2020 | 100 | Yazıçı, publisist |
101–110 yaşRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|---|---|---|
| Hacı Zeynalabdin Tağıyev | 1823–1924 | 101 | Milyonçu, xeyriyyəçi |
| Miskinli Vəli | 1894–1995 | 101 | Aşıq |
| Molla Vəli Vidadi | 1709–1809 | 102 | Şair |
| Aşıq Talıb | 1887–1979 | 102 | Aşıq |
| Şeyxülislam Fazil İrəvani | 1782–1885 | 103 | II Şeyxülislam |
| Ömər Əliyev | 1900–2004 | 104 | Xeyriyyəçi |
| Vəsmə Abbasova[8] | 1913–2017 | 104 | -- |
| Miskin Abdal | 1430–1535 | 105 | Şair |
| Aşıq Ələsgər | 1821–1926 | 105 | Aşıq |
| Lətif Hüseynzadə | 1903–2008 | 105 | Ədəbiyyatşünas |
| Ruqiyyə Mirzəyeva | 1905–2015 | 110 | --- |
111–120 yaşRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|---|---|---|
| Məhbubə Fətullayeva[9] | 1898–2011 | 113 | -- |
| Narınc Nərimanova[10] | 1900–2013 | 113 | -- |
| Aşıq Abbas Dəhri | 1818–1932 | 114 | Aşıq |
| Seyid Lazım Ağa | 1880–1994 | 114 | Dinçi |
| Nabat Aşurbəyova | 1795–1912 | 117 | Xeyriyyəçi, mesanat |
121–130 yaşRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|---|---|---|
| Kərbəlayi Əmrah Hacı Kərim oğlu | 1827-1954 | 127 | əkinçi |
131–140 yaşRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|---|---|---|
| Qızıl Quliyeva[9] | ????-???? | 134 | -- |
| Kişi Bəndiyev[11] | 1876–2011 | 135 | -- |
141–150 yaşRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|---|---|---|
| Mahmud Eyvazov | 1808–1960 | 150 | -- |
151–160 yaşRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|
161–170 yaşRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|---|---|---|
| Şirəli Müslümov | 1805–1973 | 168 | Çoban |
Hazırda yaşayanlarRedaktə
| Adı, soyadı | Yaşadığı illər | Yaşı | Peşəsi |
|---|---|---|---|
| Nəriman Həsənzadə | 1931- | 90 | Şair |
| Xoşbəxt Yusifzadə | 1930- | 91 | Mühəndis-geoloq |
| Əlibaba Məmmədov | 1930- | 91 | Musiqiçi |
| Abbas Vəfadağlı | 1929- | 92 | Yazıçı |
| Ömər Eldarov | 1927- | 93 | Heykəltəraş |
| Teymur Bünyadov | 1927- | 93 | Akademik |
| Əli Ələkbərov | 1927- | 94 | Şair |
| Ağababa İsgəndərov | 1926- | 94 | veteran |
| Xasay Mürsəlov | 1923- | 97 | veteran |
| Fatma Səttarova | 1922- | 98 | veteran |
| Qaçay Məmmədov | 1919- | 103 | Müəllim |
| Qəmər Aydınova | 1917- | 105 | Müəllim |
| Hilal İbrahimov | 1915- | 106 | mühasib, veteran |
| Tamam Əzizova[12] | 1890- | 130 | Kəndli |
ƏdəbiyyatRedaktə
- "Hər kim yüz il yaşamasa" kitab
İstinadlarRedaktə
- ↑ "Chapter 1: Setting the Scene" (PDF). UNFPA. 2012. 12 June 2013 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2013.
- ↑ 1 2 Azərbaycanda uzunömürlülərin sayı tükənir — anspress.com saytı[ölü keçid]
- ↑ 1 2 3 "Lalə Osmanqızı, "Uzunömürlülər diyarı - Vətənim mənim", olkem.az saytı". 2013-08-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-02-01.
- ↑ Azərbaycanda uzunömürlülərin sayı 305 nəfər azalıb — modern.az saytı
- ↑ Rüfət Sultan, "Orta ömrümüz 70 ili keçir", Bakı xəbər.- 2011.-25–27 noyabr.- S. 12.
- ↑ Savalan Talıblı. "Azərbaycan aşıq sənətinə ağır itki üz vermişdir" (az.). lacin.info. 26-03-2015. 2015-04-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-03-29.
- ↑ Sabir Ələkbəroğlu. "Loğman Ələkbər". "Laçın yurdu". №3 (14) ("Bəxtiyar-4"). 27.09.2014.
- ↑ Xəzər TV. "Azərbaycanın ən yaşlı vətəndaşı" (az.). Youtube.com. 24.02.2017. İstifadə tarixi: 2017-02-24.
- ↑ 1 2 "Onlar necə uzun ömür yaşayıblar?" (az.). modern.az. 02.12.2010, 10:30. İstifadə tarixi: 2014-06-13.
- ↑ Azərbaycanın uzunömürlü sakini vəfat etdi — oxu.az saytı
- ↑ Azərbaycanın ən uzunömürlü sakinlərindən biri vəfat edib — modern.az saytı
- ↑ https://oxu.az/society/458194
Həmçinin baxRedaktə
- Onun 150 yaşı var (film, 1958)
- Hər kim 100 il yaşamasa. 1-ci film (film, 2009)
- Lerik Uzunömürlülər Muzeyi
- Dünyadakı uzunömürlülərin siyahısı