Cəməl döyüşü

Cəməl döyüşü (ərəb. موقعة الجمل) — Xəlifə Osman ibn Əffanın öldürülməsindən sonra onun yerinə keçmiş Məhəmməd peyğəmbərin əmisi oğlu və kürəkəni Əli ibn Əbu Talibə qarşı Məkkədə təbliğata başlamış Aişə tərəfdarları ilə birlikdə Bəsrə şəhərinin ələ keçirmişdi. Əli Bəsrədən gələn xoşagəlməz xəbərləri, əhdi-peymanı pozan insanların o şəhərdə törətmiş olduqları cinayətləri eşitdikdən sonra Kufədən, Hicazla İraqın bəzi şəhərlərindən toplanmış qoşunla Bəsrə istiqamətində hərəkətə başladı.

Cəməl döyüşü ərəb. موقعة الجمل
Birinci Fitnə
Aişə və Əli ibn Əbu Talibin Cəməl müharibəsində təsviri.
Tarix	7 noyabr, 656
Yeri	Bəsrə, İraq
Səbəbi	Məhəmməd peyğəmbərin dul arvadı Aişə bint Əbu Bekirin Əli ibn Əbu Talibə beyət etməməsi
Nəticəsi	Rəşidi xilafətinin qələbəsi
Münaqişə tərəfləri
Rəşidi xilafəti Aişə və tərəfarları
Komandan(lar)
Əli ibn Əbu Talib Malik Əştər Həsən ibn Əli Hüseyn ibn Əli Əmmar ibn Yasir Müslüm ibn Əqil Məhəmməd ibn Əbubəkr Əbdürrəhman ibn Əbubəkr Şeyx Cabir Ənsari Məhəmməd ibn əl-Hənəfiyyə Əbu Əyyub əl-Ənsari Abdullah ibn Abbas Əbu Qətadə ibn Rəbi əl-Ənsari Əbu Qətadə bin Rəbiyyə Qeys ibn Səəd Qətm bin Abbas Xuzeymə ibn Sabit Cundub İbn Kəəb əl-Azadi Aişə Təlhə ibn Ubeydullah ☪ Məhəmməd ibn Təlhə ☪ Zübeyr ibn Əvvam ☪ Mərvan ibn Həkəm Kaab ibn Sur ☪ Abdullah ibn Zübeyr Mərvan ibn Həkəm əsir Valid ibn Uqbə əsir Abdullah ibn Safvan ibn Üməyyə ibn Xələf
Tərəflərin qüvvəsi
20.000 30.000
Ölənlər və yaralananlar
400-500 (yaralananlar) ~5,000 (ölüm) 2,500 (yaralananlar) ~13,000 (ölüm)
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Aişə, Təlhə və Zübeyr Əlinin artıq yola düşmə xəbərini eşitdikdən sonra öz qoşunu ilə Bəsrədən çıxdılar və "Abdullah ibn Ziyadın qəsri" adlı məkanda üz-üzə gəldilər. Əli hicri-qəməri tarixi ilə 36-cı ildə cümə günü Cəmadiəl-axir ayının 10-da qoşununu sıraladı.Bəzi tarixçilərin qeydinə görə Cəməl müharibəsi günortadan sonra başladı və gün batana qədər davam etdi.Digər tarixçilərə görə isə Cəməl Müharibəsi 3 gün davam edib.

Vuruşma Bəsrə yaxınlığındakı Hüreybədə, Aişənin mindiyi dəvənin ətrafında baş vermişdi. Əli ibn Əbu Talibin zəfəri ilə nəticələnən bu döyüşdə Təlhə ibn Ubeydullah öldürülmüş, Aişə isə əsir alınaraq hörmətlə Mədinəyə göndərilmişdi.

Əlinin ordusunun sayı

Əli Məkkədən hərəkət etdiyi gün Səhl ibn Hənifi Mədinənin və Qəsəm ibn Abbası Məkkənin başçısı təyin etdi və 6000 əsgərlə Rəbzəyə, daha sonra Ziqara yetişdi.Bəsrənin Rəbiə qəbiləsindən 3000 döyüşçü ona qoşuldu.

Mənbələr

• Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 5-ci cild: Brüssel – Çimli-podzol torpaqlar (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2014. səh. 273. ISBN 978-9952-441-10-9.