Cəmilə (povest)

Cəmilə — 1958-ci ildə yazıçı Çingiz Aytmatov tərəfindən yazılan povest.

Cəmilə
qırğ. Жамийла
Janr	povest[d]
Müəllif	Çingiz Aytmatov
Orijinal dili	Qırğız dili
Nəşr ili	1958

Süjeti

Budur, mən yenə sadə bir haşiyəyə salınmış bu kiçik şəklin qabağındayam. Sabah səhər ailə getməliyəm, ancaq ona baxmaqdan hələ də doya bilmirəm. Elə bil şəkil mənə xeyir-dua verəcəkdir.

Onu hələ heç bir sərgiyə verməmişəm. Bundan başqa, qohumlarim aildən yanima gəldikdə də onu gizlətməyə çalişiram. Şəkildə utanmalı bir şey yoxdur, ancaq, bununla belə, o, sənət əsəri olmaqdan çox uzaqdır. Şəkil onda təsvir olunmuş torpağın özü qədər sadədir.

Şəklin dərinliyində boz payızın səmasının bir parçası təsvir olunmuşdur. Uzaq dağ silsilələrinin üzərində külək ala buludları sürətlə qovalayır. İlk planda tünd qırmızı yovşanli step uzanır. Yenicə tökmüş yağışdan sonra hələ də qurumamış qara yol da görünür. Yolun kənarında quru, sındırılmış çiya kolları bir-birinin böyrünə girmişdir. Araba çarxlıarının açdığı yol boyu iki yolçunun ayaq izləri görünür. Uzaqlaşdıqca bu izlər zəifləyir, yolçulaın özləri isə, elə bil, bir addım atan kimi haşiyədən çıxacaqlar. Yolçulardan biri…..belədə mən bir az qabağa qaçıram.

Bu əhvalat mənim ilk gənclik illərimdə olmuşdur. Müharibənin üşüncü ili idi, ata və qardaşlarımız uzaq cəbhərələrdə — Kursk və Oryol ətrafında vuruşurdular. O zaman biz on-on beş yaşli yeniyetmələr idik, kolxozada işləyirdik. Gündəlik kəndli əməyinin ağırlığı hələ möhkəmlənməmiş çiyinlərimin üzərinə düşmüşdü. Biçin günləri daha ağır keçirdi. Həftələrlə evdə olmurduq, bütün günü və gecəni çöldə, xırmanda, ya da taxılın daşındığı stansiya yollarında keçirdik.

Taxıl biçməkdən sanki oraqlaın da qızdığı belə qızmar günlərdən birində mən boş araba ilə stansiyadan geri qayıdırdım. İstədim bir evə dəyim.

Dərənin lap böyründə, küçənin qurtardığı təpənin üstündə möhkəm saman hasara alınmış iki həyət durur. Həyət- bacanın yanında söyüd ağacları ucalır. Bunlar bizim evlərdir. Taa keçmiş zamanlardan bizim aliə bir yerdə yaşayır. Mən özüm Böyük evdənəm. İki qardaşım var, hır ikisidə məndən böyükdür və hər ikisi subaydır. İkisi də cəbhədədir və çoxdandır ki, heç birindən xəbər yoxdur.

Atam köhnə dülgərdir. Sübhün gözü açılan kimi namaz qılıb kolxoz həyətindəki delgarxanaya yola düşür, birdə axşamdan xeyli keçmiş qayıdırdı