Domari diliYaxın ŞərqŞimali Afrikaya səpələnmiş domların ana dili. Hind-Avropa dillərinin hind-ari qoluna aiddir. Dilin ədəbi forması və dialektləri yoxdur. Yazı üçün ərəb qrafikasından istifadə olunur. Bu dilin Azərbaycan qədər şimalda və mərkəzi Sudan, Türkiyə, İran, İraq, Fələstin, İsrail, İordaniya, Misir, Liviya, Tunis, Əlcəzair, Mərakeş, SuriyaLivanda qədər cənubda danışıldığı bildirilir. Səs dəyişikliklərinin sistemliliyinə əsaslanaraq, kifayət qədər əminliklə məlum olur ki, domari və romani adları hind-ari "dom" sözündən gəlir.[3] Bununla belə, domari və qaraçı dilləri eyni əcdad idiomdan yaranmamışdır.[4]

Domari dili
Ölkə
Danışanların ümumi sayı
  • 1.340.000 nəf. (2000)[2]
Təsnifatı
Hind-Avropa dilləri
Hind-İran dilləri
Hind-ari dilləri
Central Indo-Aryan[vd]
Domari dili
Yazı ərəb əlifbası
Dil kodları
ISO 639-1
ISO 639-2
ISO 639-3 rmt
Dilin strukturlarının dünya atlası dom
Atlas of the World’s Languages in Danger 2217
Ethnologue rmt
IETF rmt
Glottolog doma1258

Domari "Orta Şərq qaraçı dili", "çingənə dili", "luti dili" və ya "mehtar dili" kimi də tanınır. Standart yazılı forması yoxdur. Ərəb dünyasında bəzən ərəb qrafikası ilə yazılır, çoxlu ərəbcəfarsca alınma sözlərindən istifadə olunur.[5] Domari nəsli kəsilməkdə olan bir dildir, çünki hazırda gənc nəsillərdə ondan uzaqlaşmaq üçün təzyiq var.[6]

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 ScriptSource - Turkey.
  2. Ethnologue (ing.). 25, 19 Dallas, Texas: SIL International, 1951. ISSN 1946-9675
  3. "ROMANI Project - Manchester". Romani.humanities.manchester.ac.uk. 6 October 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 December 2017.
  4. Matras, Yaron; Domari, Yaron Matras, Domari, səh. 2, CiteSeerX 10.1.1.694.7907
  5. The Gypsies of Lebanon: Arxiv surəti 27 dekabr 2017 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2017-12-27 at the Wayback Machine A DRC Update, April 2000, by Dr. G. A. Williams
  6. "The State of Present-day Domari in Jerusalem". 2023-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-31.

Əlavə ədəbiyyat

redaktə
  • Herin, B. (2012). "The Domari language of Aleppo (Syria)" Linguistic Discovery 10 (2), 1-52.
  • Herin, B. (2014). "The Northern Dialects of Domari," Zeitschrift der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft 164 (2): 407–450.
  • Matras, Y. (1999). "The state of present-day Domari in Jerusalem." Mediterranean Language Review 11, 1–58.
  • Matras, Y. (2002). Romani: a linguistic introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Matras, Y. (2012). A grammar of Domari. Berlin: De Gruyter Mouton (Mouton Grammar Library).

Xarici keçidlər

redaktə