Donald Tramp

ABŞ-nin 45-ci prezidenti (2017–2021)
(Donald Trump səhifəsindən yönləndirilmişdir)

Donald Con Tramp (ing. Donald John Trump; 14 iyun 1946[1][2][…], Kuins, Nyu-York ştatı[1][2]) — ABŞ siyasətçisi, iş adamı, ABŞ-nin 45-ci prezidenti (20 yanvar 2017 – 20 yanvar 2021) və ABŞ-nin 47-ci seçilmiş prezidenti.

Donald Tramp
ing. Donald Trump
Vəzifədədir
20 yanvar 2025-ci ildən
ƏvvəlkiCo Bayden
20 yanvar 2017 – 20 yanvar 2021
Vitse-prezidentMayk Pens
ƏvvəlkiBarak Obama
SonrakıCo Bayden
Şəxsi məlumatlar
Doğum adı Donald John Trump[2]
Doğum tarixi 14 iyun 1946(1946-06-14)[1][2][…] (78 yaş)
Doğum yeri
Partiya Respublikaçılar
Təhsili
Fəaliyyəti biznes maqnatı, investor, qastronomçu, siyasətçi, oyun şousu aparıcısı[d], televiziya prodüseri[d], film prodüseri, yazıçı, aktyor, baş icraçı direktor, tacir, iş adamı, sahibkar
Atası Fred Tramp[1][2]
Anası Meri Enn Maklaud[2]
Həyat yoldaşı
Uşaqları 5[4] (Donald Con Tramp, İvanka Tramp, Tiffani Tramp daxil olmaqla)
Elmi fəaliyyəti
Elm sahəsi hökumət, siyasət[6], kommersiya[6]
Elmi dərəcəsi

Təltifləri "Şəfəq" ordeni
Order of Mohammed "Kral Əbdüləziz" ordeni Ellis Island Medal of Honor Order of Freedom
İmzanın şəkli
donaldjtrump.com
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tramp 1968-ci ildə Pensilvaniya Universitetindən iqtisadiyyat üzrə bakalavr dərəcəsi alıb. 1971-ci ildə atası tərəfindən daşınmaz əmlak biznesinin prezidenti təyin edilib. O, sonradan bu şirkətin adını "The Trump Organization" olaraq dəyişdirmək qərarına gəlmiş, diqqətini isə hündür binaların, otellərin, kazinoların və qolf meydançalarının tikintisinə və təkmilləşdirilməsinə yönəltmişdir. Ona məxsus olan bu şirkət 1990-cı illərin sonlarında müflis olmuşdur. O, sonrakı illərdə bir sıra uğurlu biznes təşəbbüsləri həyata keçirərək şirkətini yenidən ayağa qaldırıb. Belə ki, o, bir çox müəssisələrin "Trump" adı altında fəaliyyət göstərməsinə razılıq verən lisenziya müqavilələrinə imza atıb. Donald Tramp 2004–2015-ci illərdə efirlərə çıxan biznes realiti şousu "The Apprentice"-nin istehsalını və aparıcılığını etmişdir.

Donald Tramp 4000-dən çox məhkəmə işində iştirak etmişdir. O cümlədən, onun müəssisələri altı dəfə iflas edib. Respublikaçılar Partiyasına mənsub olan Donald Tramp 2016-cı ildə keçirilən prezident seçkilərində rəqibi demokrat Hillari Klintonu üstələyərək prezident postuna yiyələnib. Onun prezident seçilməsi ölkədə kütləvi etirazlara səbəb olub. Tramp xarici siyasət məsələlərinə qarışmamağı üstün tutur. O, mühafizəkarlığın təbliğinə önəm verir.

Tramp 2016-cı ilin yanvarında prezident vəzifəsinin icrasına başladıqdan sonra yeddi müsəlman ölkəsindən olan vətəndaşların ABŞ-yə gəlişinə müvəqqəti qadağa qoyan miqrasiya sərəncamı imzalamışdır.

6 noyabr 2024-cü ildə prezident seçkilərində qalib gəldi.

Həyatı

redaktə

Ailəsi

redaktə

Donald Tramp 14 iyun 1946-cı ildə Kuins şəhərində anadan olub (Nyu-York ştatı).

Atası — Fred Krist Tramp (11. oktyabr 1905, Vudheyvn, Nyu-York, ABŞ — 25. iyun 1999).

Anası — Meri Enn Maklaud (10. may 1912, Tonq, chile, Lyuis adası, Şotlandiya — 7. avqust 2000). 1930-cu ildə 18 yaşında Nyu-Yorka bayram şənliklərinə gedir və orada bir inşaatçıya rast gələrək orada qalır. Toyları 1936-cı ildə olub.

Donaldın ata tərəfindən baba və nənəsi alman immiqrantları olublar: Frederik Tramp (ilk adlanması Fridrix Trump, 14. mart 1869, Kalşdtadt, Reynland-Pfals — 30. mart 1918) ABŞ-yə 1885-ci ildə miqrasiya edib, 1892-ci ildə vətəndaşlıq alıb; onun həyat yoldaşı — Elizabet Krayst (10.10.1880–6.06.1966)[7]. 1902-ci ildə Kalştadtda, reynland-Pfalsada evləniblər.

Ana xətti ilə D. Tramp şotlanddır.

Tarmpın iki qardaşı və iki bacısı var — Fred (kiçik), vəfat edib, Robert, Mariann və Elizabet. Böyük bacısı Marianna Tramp Barri — federal apelyasiya məhkəməsinin hakimi, bacısı oğlu Devid Dezmond ABŞ-də məşhur neyropsixoloq və yazıçısıdır.

Evlilikləri və övladları

redaktə

D. Trump ümumilikdə 3 dəfə evlilik həyatı yaşayıb. Bu evliliklərdən ümumilikdə 5 olmaqla 3 oğlan 2 qız övladı var. Trump ilk olaraq çexiyalı model Ivana Zelniçkova ilə evlənmişdir.1992-ci ildə boşanmalarına baxmayaraq yaxın əlaqələri uzun müddət davam etmişdir.1997-ci ildə aktrisa Marla Mapleslə evlənmişdir.2 il davam edən evlilikdən sonra 1999-cu ildə evliyiyi sonlandırmışdır. Bu evlilikdən Tiffany adında bir qızları olub.3-cü evliliyini slovyan model Melaniya Trumpla olmuşdur.

Uşaqlıq və yeniyetmə illəri

redaktə

Tramp Kuinsdə Forest-Hilsdə Kyu-Forest məktəbində oxuyub və 13 yaşında çətinliklərlə üzləşib. Valideynləri onun enerjisini və özünə inamını lazımi yola yönəltmək ümidi ilə şəxsi "Nyu-York hərbi akademiyası" məktəb-internatına göndəriblər[8]. Orada Tramp məktəbin mükafatlarını alır, 1962 və 1963-cü illərdə futbol komandalarında, 1962–1964-cü illərdə beysbol komandalarında oynayır (1964-cü ildə komandanın kapitanı olur). Məşhur beysbol məşqçisi Ted Dobias 1964-cü ildə onu prestijli "Məşqçi" mükafatı ilə mükafatlandırır.

1964-cü ildə S4 kursant kapitanı rütbəsində olan Donald və kursant birinci serjantı Cef Donaldson ilə birlikdə Barışıq Günündə Beşinci Avenyda kursantların sıra yürüşünü təşkil etdilər.

Özünün "Sövdələşmə məharəti" kitabında Tramp özünün tələbə karyerası haqqında yazır:

  1964-cü ildə Nyu-York hərbi akademiyasını bitirdikdən sonra mən kino məktəbinə daxil omaq barədə düşünürdüm … amma sonda fikirləşdim ki, daşınmaz əmlak sahəsi gəlirli işdir. Fordem Universitetində oxumağa başladım... amma iki ildən sonra başa düşdüm ki, kollecdə təhsil mənim üçün, elə oxumamağıma bərabərdir. Ona görə də Pensilvaniya Universiteti tərkibindəki Uorton Biznes Məktəbinə ərziə verdim və qəbul olundum … Mən oranı bitirəndə çox sevindim. Tez evə qayıdaraq atamın yanında işə başladım.  

O 1968-ci ildə Uorton Biznes Məktəbini iqtisadiyyat ixtisasını maliyyə işləri üzrə ixtisaslaşan bakalavar dərəcəsi ilə bitirdi. Bu zaman onun atasının şirkəti daşınmaz əmlak bazarında liderlik edirdi.

Şəxsi həyatı

redaktə

Donald Trump lüks malikanələrdə yaşamağı sevir. Onun indiyə kimi aldığı ən bahalı evin qiyməti 20 milyon dollara yaxındır. Bundan başqa onun bir neçə lüks malikanələri və avtomobilləri var.[9]

Karyerası

redaktə

İlk dövr fəaliyyəti (1968–1989)

redaktə
ABŞ Prezidenti Donald Tramp və İtaliyanın baş naziri Paolo Gentiloni, 20 aprel 2017-ci il

Tramp karyerasını atasının yanında və ilk dövrdə atasının məsləhəti ilə Bruklinddə, KuinsdəStaten-Aylenddə orta sinif üçün nəzərdə tutulan evlərin icarəsi sahəsində başlayır. O hələ kollecdə təhsil alarkən Ohayo ştatında, Sinsinati şəhərində 1.200 mənzillik binanın modernləşməsindən başlayır : o prosesə başlayanda mənzillərin 66 faizi icarədə idi, Donald isə onu 100 faizə çatdıraraq binanı sata bilir. Bunun sayəsində Trump Organization şirkəti binanı "Svift-Villic" şirkətinə 12 milyon dollara satır və 6 milyon dollar təmiz gəlir götürür.

1971-ci ildə Tramp Manhettenə gəlir. O burada böyük imkanlar gördü. Manhettehdə memar layihələndiriliməsinə görə böyük gəlir gətirə bilən tikinti layihələri həyata keçirmək mükün idi. İlk növbədə Vest-Saydıb mərkəzi hissəsində köhnə Pensilvaniya sahələrində inşaat icazəsi alır. Sonradan iflas olan Kommodor hotelini modernləşdirməklə onu yeni "Qrand- Hayatt" hotelinə çevirmək üçün 40 faizlik vergi güzəştinə nail olur.[10]

Tramp öz torpağında tikilən Ceykoba Cevitsa konfrans mərkəzinin baş çatmasında iştirak edir. Bu məsələdə trampla Nyu-York administrasiyası üz-üzə gəir : Tramp bu layihəni 110 milyon dollara qiymətləndirir, administrasiya isə onu 750 milyondan 1 milyard dollara qədər qiymətləndirir. Bu məslədə Donaldın təklifi qəbul edilmir.[11]

 
Donald Tramp prezident Ronald Reyqanla Ağ Evdə rəsmi qəbul zamanı, 1987.

Eyni vəziyyət şəhər administrasiyasının Nyu-York mərkəzi parkında Uolmen-Rink katokunun yenidən qurulumasında da baş verdi. Layihənin icrasına 1980-ci ildə başlandı və iki il yarıma nəzərdə tutulmuşdu. Ancaq işə 12 milyon dollar sərf edilsə də hətta 1986-cı ilə də iş başa çatmadı. Tramp obyekti pulsuz qəbul edərək onu öz hesabına başa çatdırmağı təklif etdi. Ona imtina etdilər və bu barədə yerli mətbuat yazmağa başladılar. Sonda Tramp bu razılığı aldı və nəzərdə tutulan 3 milyon dollardan 750 min dollarını qənaət etdi və altı aya işi başa çatdırdı.[12]

Prezidentliyi (2017–2021)

redaktə
 
Тramp seçicilərlə görüşdə (16. iyun 2016)

Donald Tramp 2016-cı il 8 noyabr prezident seçkilərində rəqibi — demokrat Hillari Klintonu üstələyərək ABŞ prezidenti seçilib. 20 yanvar 2017-ci ildə isə andiçmə mərasimi keçirilib və səlahiyyətlərinin icrasına başlayıb. O, 2020 ABŞ prezident seçkilərində 2-ci dönəm üçün təkrar namizəd olur və nəticədə rəqibi Co Baydenə məğlub olaraq, uyğun olaraq 2021-ci ilin 20 yanvarında səlahiyyət müddəti bitir və postu ona devr edir.[13]

Prezidentlikdən sonrası (2021–h.h)

redaktə

2024 ABŞ prezident seçkilərində iştirakı

redaktə

Tramp 2024 ABŞ prezident seçkilərində Respublikaçılar Partiyasının mümkün prezident namizədidir.[14] Eyni zamanda o, maliyyə saxtakarlığında ittiham olunduğu 34 epizodun hamısında təqsirli bilinib.[15]

Sui-qəsd cəhdi

redaktə

Tramp 14 iyul 2024-cü ildə Pensilvaniya ştatının Balter yaxınlığında siyasi mitinq keçirən vaxt uğursuz sui-qəsd cəhdi nəticəsində qulağından güllə yarası alıb.[16][17] ABŞ Gizli Xidməti onu hadisə yerindən uzaqlaşdırarkən Tramp yumruğunu havaya qaldırıb. Ona yerli tibb müəssisəsində tibbi yardım göstərilib, ciddi xəsarətinin olmadığı açıqlanıb. Güllələr üç izləyiciyə də tuş gəlib, onlardan biri ölüb.[18][19][20] Sui-qəsdçi hadisə yerində Gizli Xidmətin snayperi tərəfindən zərərsizləşdirilib.[21][22] Səlahiyyətlilər hadisənin sui-qəsd cəhdi kimi araşdırılacağını açıqlamış və FBI sui-qəsdçinin Pensilvanyanın Bathl Park qəsəbəsindən 20 yaşlı Tomas Metyu Kruks olduğunu müəyyən etmişdir.[23][24]

Filmoqrafiya

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 3 4 5 The Jamaica Hospital Certificate of Birth.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Certificate of Birth Registration.
  3. 1 2 https://www.hollywoodreporter.com/features/trumps-wedding-melania-bill-hill-880088.
  4. 1 2 President Donald J. Trump (ing.). 2017.
  5. 1 2 Yes, Donald Trump really went to an Ivy League school. Vaşinqton post, 2015.
  6. 1 2 Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
  7. "Ancestry of Donald Trump". WARGS. 2012-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-22.
  8. Bender, Marylin. "The Empire and Ego of Donald Trump". The New York Times. 1983-08-07. 2012-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-22.
  9. "Donald Trumpın sahib olduğu 5 möhtəşəm ev". 2021-03-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-08-10.
  10. "The House that Fred Built". The New York Time on the Web. 2012-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-07-06.
  11. "No Stadium Needed". The New York Sun. 2019-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-05-22.
  12. "FASTER AND CHEAPER, TRUMP FINISHES N.Y.C. ICE RINK". Philly.com. 2012-03-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-07-07.
  13. "Trump ikinci kez azline karar verilen ilk ABD Başkanı oldu, binlerce Ulusal Muhafız Kongre binasında nöbet tutuyor". 2021-01-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-04.
  14. Colvin, Jill. "Trump clinches 2024 Republican nomination". PBS NewsHour. March 12, 2024. April 29, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: April 29, 2024.
  15. "Donald Tramp hətta həbsxanada olsa, seçkilərdə iştirak edə biləcək". 2024-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-06-01.
  16. "Secret Service rushes Trump off stage after popping noises heard at his Pennsylvania rally". NBC News (ingilis). July 13, 2024. July 14, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 13, 2024.
  17. "Trump wounded in assassination attempt. Biden calls it 'sick': Here's what we know". USA Today (ingilis). July 13, 2024. July 14, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 13, 2024.
  18. "Trump rally erupts in gunfire, former president safe, officials say". Reuters (ingilis). July 13, 2024. 2024-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-14.
  19. "Trump's ear shot at rally in assassination attempt; gunman killed". USA Today (ingilis). July 14, 2024. July 14, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2024.
  20. Sitat səhvi: Yanlış <ref> teqi; abcshootingJuly13 adlı istinad üçün mətn göstərilməyib
  21. "Donald Trump 'Fine' After Shots at Rally; Shooter Reportedly Killed". WSJ (ingilis). July 13, 2024. July 14, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2024.
  22. "Law enforcement officials say assailant who opened fire at Trump rally was a 20-year-old man from Pennsylvania". AP (ingilis). July 13, 2024. July 13, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2024.
  23. "Trump injured in assassination attempt at rally in Butler; 1 attendee, suspected shooter killed". WPXI (ingilis). July 14, 2024. July 14, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2024.
  24. "Live updates: Trump rally shooter ID'ed as Thomas Matthew Crooks by FBI". CNBC (ingilis). July 14, 2024. July 14, 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: July 14, 2024.

Xarici keçidlər

redaktə