Dron hücumu
Dron hücumu və ya pilotsuz uçuş aparatı hücumu bir və ya bir neçə pilotsuz hava döyüş maşınlarının və ya silahlandırılmış pilotsuz uçuş aparatlarının (PUA) hücumudur[1][2][3]. Bu formada edilən hücumlar adətən hədəfə raket və ya bomba atmaqla həyata keçirilir[4]. Pilotsuz təyyarələr idarə olunan bombalar, kaset bombaları, yandırıcı bombalar, hava-yer raketləri, hava-hava raketləri, tank əleyhinə idarə olunan raketlər, digər növ dəqiq idarə olunan sursatlar, avtomatik toplar və pulemyotlar kimi digər silahlarla təchiz oluna bilərlər[5].
11 sentyabrdan sonrakı dövrdən etibarən ABŞ Əfqanıstan, Pakistan, Suriya, İraq, Somali və Yəmən kimi ölkələrdə hava-yer tipli raketlərdən istifadə edərək dron hücumları həyata keçirmişdir[6].
Həmçinin Türkiyədə terrorla mübarizə aparmaq üçün Hərbi Pilotsuz Uçuş Aparatları ilə hücumlar həyata keçirir[7][8][9].
2022-ci ildəki Ukrayna-Rusiya müharibəsində də Ukrayna ordusu Türkiyədən alınmış Bayraktar TB2-lərdən, buna cavab olaraq isə Rusiya ordusu İrandan aldığı Geran 2 adı altında istifadə etdiyi Şahid 136 kamidkadze PUA-larından istifadə edir[10][11][12][13][14][15][16].
Dron hücumları bir neçə ölkə tərəfindən məqsədyönlü qətllər üçün istifadə olunur. Dron hücumları adətən terrorçuları öldürmək üçün həyata keçirilir. Dronlar həmçinin qumbara və ya digər döyüş sursatlarını da ata bilərlər. Yüklərinin tərkibində partlayıcı maddələr, qəlpələr, kimyəvi, radioloji və ya bioloji elementlər ola bilər. Birdən çox dron eyni vaxtda "dron sürüsü hücumu" adlandırılan hücumu həyata keçirə bilərlər. Dron hücumları təhlükəsinə qarşı çıxmaq üçün dövlətlər tərəfindən İHA əleyhinə sistemlər hazırlanır[17][18].
2019-cu ildəki məlumatlara əsasən ABŞ, İsrail, Çin, İran, İtaliya, Hindistan, Pakistan, Rusiya, Türkiyə və Polşanın operativ pilotsuz döyüş aparatları (UCAV) istehsal etdiyi məlumdur[19][20][21].
İstinadlar
redaktə- ↑ Austin, Reg. Unmanned aircraft systems : UAVs design, development and deployment (ingilis). Chichester: Wiley. 2010. ISBN 978-0-470-05819-0. 2020-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-30.
- ↑ "Drone warfare: The death of precision". Bulletin of the Atomic Scientists (ingilis). 2017-05-11. 2017-10-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-07-22.
- ↑ Kennedy, Caroline; Rogers, James I. "Virtuous drones?". The International Journal of Human Rights. 19 (2). 2015-02-17: 211–227. doi:10.1080/13642987.2014.991217. ISSN 1364-2987.
- ↑ Agence France-Presse. "US military deploys attack drones to South Korea". Defence Talk. 14 March 2017. 10 August 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 October 2017.
- ↑ Haltiwanger, John. "America at war: The countries where the US took or gave fire in 2018". Business Insider. Insider Inc. 18 December 2018. 1 July 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2019.
- ↑ Borger, Julian. "The drone operators who halted Russian convoy headed for Kyiv". The Guardian. 28 March 2022. 31 March 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 October 2022.
- ↑ "Milli İHA'ya yerli füze takıldı!". Haber7. 18 December 2015. 18 June 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 November 2018.
- ↑ Sabak, Juliusz. "AS 2017: Warmate UAV with Ukrainian Warheads". Defence24.com. 18 May 2017. 28 January 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2019.
- ↑ Baykar Technologies. 17 Aralık 2015—Tarihi Atış Testinden Kesitler (YouTube). 17 December 2015. 1 June 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 November 2018.
- ↑ "The Azerbaijan-Armenia conflict hints at the future of war". The Economist. ISSN 0013-0613. 24 December 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 October 2020.
- ↑ Kanaani, Nasser. "Iranian foreign ministry spokesman reacts to some claims about shipment of arms including military drones by Iran to Ukraine". Iranian Ministry of Foreign Affairs. 18 October 2022. 20 October 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 October 2022.
- ↑ Raine, Niamh Kennedy,Negar Mahmoodi,Ivana Kottasová,Andrew. "Iran denies supplying Russia with weapons for use in Ukraine". CNN (ingilis). 2022-10-16. 2022-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-18.
- ↑ Beaumont, Peter. "Russia escalating use of Iranian 'kamikaze' drones in Ukraine". The Guardian. 29 September 2022. 29 September 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 29 September 2022.
- ↑ "Russia-Ukraine war News: Ukraine to reduce Iran embassy presence over Russia drone attacks". Al Jazeera. 24 September 2022. 17 October 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 September 2022.
- ↑ Hird, Karolina; Bailey, Riley; Mappes, Grace; Barros, George; Kagan, Frederick W. "Russian Offensive Campaign Assessment, October 12". Institute for the Study of War. Russian Offensive Campaign Assessment. Washington, DC. October 12, 2022. October 14, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 14, 2022.
- ↑ Motamedi, Maziar. "Iran says ready to talk to Ukraine on claims of arming Russia". www.aljazeera.com (ingilis). 19 October 2022. 2022-11-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-10-19.
- ↑ "The global targeted killings bandwagon: who's next after France?". theconversation.com. 8 February 2017. 6 January 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2019.
- ↑ Byman, Daniel L. "Why Drones Work: The Case for Washington's Weapon of Choice". Brookings.edu. 17 June 2013. 12 February 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 March 2019.
- ↑ Froelich, Paula. "Killer drone 'hunted down a human target' without being told to". Fox News. 29 May 2021. 3 November 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 May 2021.
- ↑ "BM raporu: Dünyada ilk otonom drone saldırısını Türk yapımı İHA gerçekleştirdi". The Independent (türk). 31 May 2021. 3 November 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 May 2021.
- ↑ Zitser, Joshua. "A rogue killer drone 'hunted down' a human target without being instructed to, UN report says". Business Insider. 30 May 2021. 3 November 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 31 May 2021.