Eduard Elyan
Eduar Vaqanoviç Elyan (20 avqust 1926-cı il, Bakı, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ — 6 aprel 2009-cu il, Rostov) — Tupolev konstruktor bürosunun təyyarəçi-yoxlayıcısı. SSRİ-nin əməkdar təyyarəçi-yoxlayıcısı (1967), Sovet İttifaqı Qəhrəmanı (1971), polkovnik.
| Eduard Elyan | |
|---|---|
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | (82 yaşında) |
| Vəfat yeri | Rostov-na-Don, Rusiya Federasiyası |
| Vətəndaşlığı | |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Mənsubiyyəti |
 Rusiya |
| Qoşun növü | Aviasiya |
| Xidmət illəri | 1983-cü ilə qədər |
| Rütbəsi | SSRİ HHQ-nin polkovniki |
| Döyüşlər | |
| Təltifləri |
    SSRİ-nin əməkdar təyyarəçi-yoxlayıcı |
Həyatı
redaktə1926-cı il avqustun 20-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. Ermənidi. 1938—1944-cü illərdə o, Moskva, Sverdlovsk və Norilskdə yaşamışdır. 1944-cü ildə Sverdlovsk Hərbi Hava Qüvvələrinin xüsusi məktəbini bitirmişdir.
1944-cü ilin iyun ayından orduya qoşulmuşdur. 1944-cü ildə Buquruslan şəhərində 9-cu hərbi aviasiya məktəbini bitirmişdir. 1948-ci ildə isə təyyarəçilərin Borisqlebsk hərbi aviasiya məktəbini. 1951-ci ilə qədər orada təyyarəçi-instruktor idi. 1953-cü ildə Təyyarəçi-sınaqçı məktəbini, 1960-cı ildə isə Moskva aviasiya institutunun Jukov filialının axşam şöbəsini bitirdi.
1953—1958-ci illərdə Jukovski şəhərində Təyyarəçi-tədqiqatçı institunun təyyarəçi-sınaqçısı olmuşdur. Oleq Antonov, Sergey İlyuşin, Anastas Mikoyan, Pavel Suxoy, Andrey Tupolev, Aleksandr Yakovlev və s. aviasiya konstruktorların təyyarələrin hazır olmasında və təhvil verirlməsində iştirak etmişdir, hərəkətverici qurğuların və "СИ-1" ilk sovet yüksəklik təyyarə skafandrın uçuş sınaqlarında öz töhfəsini vermişdir.[1][2] 1958—1960-cı illərdə Pavel Osipoviç Suxoyun adına təcrübə-konstruktor bürosunun təyyarəçi-sınaqçısı idi. С-1 möhkəmliyi üzərində sınaqdan keçirmişdir; Т-3, ПТ-8, Т-49, Т-5, П-1, Су-7 səsdən surətli qırıcıların sınaqdan keçirməsində iştirak etmişdir.
1960—1982-cı illərdə Tupolev konstruktor bürosunun təyyarəçi-sınaqçısı idi. Dünyanın ilk səsdən surətli sərnişin təyyarəsi ТУ-144-ü göyə qaldıraraq, sınaqdan keçirmişdi. Bombardmançı Ту-22, Ту-124, Ту-134 və Ту-154 sərnişin təyyarələrin sınaqlarında və onların modifikasiyalarında iştirak etmişdir.
Yeni aviasiya texnikasının Sınaq zamanı göstərdikləri şücaət və qəhrəmanlığa görə SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 1971-ci il 26 aprel tarixli Fərmanı İlə polkovnik Eduar Vaqanoviç Elyana Sovet İttifaqı Qəhrəmanı adı verildi, həmçinin Lenin ordeni və "Qızıl Ulduz" medalı təqdim olundu (№ 11395).
1982-ci ildən polkovnik Elyan ehtiyatda saxlanıldı. 1996-cı ilədək Anastas İvanoviç Mikoyan adına konstruktor bürosunda mühəndis işləyirdi.
Moskva vilayətinin Jukovski şəhərində, sonra Moskvada yaşamışdır, həyatının son illərini Rostov şəhərində keçirtdi.
6 aprel 2009-cu ildə.Rostov-na-Don şəhərində vəfat etdi. Şimal Qəbiristanlığının qəhrəmanlar xiyabanında dəfn olunub.
Mükafatlar və adlar
redaktə- Sovet İttifaqı Qəhrəmanı
- Lenin ordeni
- "Qırmızı Bayraq" ordeni
- "Qırmızı Ulduz" ordeni
- 15 medal
- SSRİ-nin əməkdar təyyarəçi-yoxlayıcısı
- Beynəxalq Aviasiya Federasiyası tərəfindən təqdim olunan Pol Tissandyenin diplomu
Digər
redaktə- Oleq Antonov, Sergey İlyuşin, Anastas Mikoyan, Pavel Suxoy, Andrey Tupolev, Aleksandr Yakovlev və s. aviasiya konstruktorların təyyarələrin hazır olmasında və təhvil verirlməsində iştirak etmişdir;
- Dünyanın ilk səsdən surətli sərnişin təyyarəsi ТУ-144-ü göyə qaldıraraq, sınaqdan keçirmişdi. Bombardmançı Ту-22, Ту-124, Ту-134 və Ту-154 sərnişin təyyarələrinin sınaqlarında və onların modifikasiyalarında iştirak etmişdir;
- 90 növ təyyarə və helikopter idarə etməyinə yiyələnmişdir
İstinadlar
redaktə- ↑ Елян Эдуард Ваганович — aircraft.ru[ölü keçid].(rusca)
- ↑ Елян Эдуард Ваганович — Биография.ру Arxivləşdirilib 2023-07-08 at the Wayback Machine. (rusca)