Georgi Çitaya
Georgi Spridonoviç Çitaya (gürc. გიორგი სპირიდონის ძე ჩიტაია;23 noyabr (5 dekabr) 1890, Poti, Kutaisi quberniyası – 24 avqust 1986[1], Tbilisi) — alim-etnoqraf və tarixçi, Tbilisi Açıq Hava Etnoqrafiya Muzeyinin yaradıcısı. O, gürcülərin və Qafqazın digər xalqlarının etnogenezini, maddi və mənəvi mədəniyyətini öyrənmişdir. O, kənd təsərrüfatı sistemləri və alətlərini, eləcə də Zaqafqaziyanın kəndli memarlığını öyrənmişdir. Çitaya etnoqrafiyanın ümumi problemləri ilə məşğul olmuş, etnoqrafik tədqiqatların ümumi metodologiyasını işləyib hazırlamışdır.
| Georgi Spridonoviç Çitaya | |
|---|---|
| gürc. გიორგი სპირიდონის ძე ჩიტაია; | |
 | |
| Doğum tarixi | 23 noyabr (5 dekabr) 1890 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 24 avqust 1986[1] (95 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti | gürcü |
| Elm sahəsi | tarix |
| Elmi dərəcəsi | tarix elmləri doktoru |
| Elmi adı | akademik |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | İvan Cavaxişvili |
| Tanınmış yetirməsi | Zurab Sereteli |
| Mükafatları |
  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktəGeorgi Çitaya 1907-ci ildə şəhər məktəbini bitirmiş, sonra Tiflis şəhərindəki kişi gimnaziyasında təhsilini davam etdirmişdir. 1911-ci ildə Peterburq İmperator Universitetinin şərq fakültəsinin erməni-gürcü bölməsinə daxil olmuşdur.
O, 1913-cü ildə Köniqsberq Universitetinə daxil olur. O, məşhur alman şərqşünası Karl Brokkelmanın mühazirələrində iştirak edir. G.Çitaya, Sankt-Peterburq Universitetinin dosenti İvan Aleksandroviç Cavaxişvilinin rəhbərliyi altında etnologiyanın əsaslarını öyrənmişdir. 1916-cı ildə universiteti bitirdikdən sonra Poti şəhərinin gimnaziyasında dərs deməyə başlayıb, burada da Gürcüstan Sosial Demokrat Partiyasına qoşulub.
Çitaya 1918-1921-ci illərdə - Poti Şəhər Şurasının sədri seçilmişdir. Gürcüstanın sovetləşməsindən sonra o, siyasi fəaliyyəti dayandırıb, elmi fəaliyyətlə məşğul olub.
O, Poti şəhər şurasının rəhbəri kimi bolşeviklərə qarşı siyasi repressiyaların həyata keçirilməsinə bürokratik əngəllər yaratmışdı, o cümlədən Axısqada məhkəmə “üçlüyün”ün gələcək başçısı (troyka) cənab Qabunianın həyatını xilas etmişdi.
Sonuncu, antisovet fəaliyyətində ittiham olunaraq həbs edilən Q.Çitayanın işinə baxanda, xilaskarını tanıdı və hökmün icrasını təxirə saldı. Ertəsi gün Serqo Orconikidzedən edamların dayandırılması barədə əmr gəldi.
1920-ci illərdə Q.Çitaya Gürcüstanın bütün bölgələrindən olan memarlıq obyektlərinin tədqiqi, elmi identifikasiyası və sənədləşdirilməsi məqsədi ilə bir sıra etnoqrafik ekspedisiyalar təşkil etməyə başladı.[2]
1966-cı ildə Tiflisdə unikal açıq səma altında etnoqrafik muzey açıldı, burada bu gün XVII-XX əsrlərə aid 70-dən çox nadir eksponat toplanıb. Bu nadir nüsxələr arasında ölkənin hər yerindən, Svanetidən Kartliyə qədər gətirilən mebel, alətlər, məişət əşyaları və evlərin özləri nümayiş etdirilir.
Georgi Çitaya 24 avqust 1986-cı ildə Tbilisidə vəfat etmişdir. O, Didube panteonunda dəfn edilmişdir.[3]
“Gürcü xalqının ənənəvi mədəniyyəti” elmi-kütləvi silsiləsinin nəşri Q.Çitayanın anadan olmasının 120 illiyinə təsadüf edirdi. Alimin həmkarları, məşhur heykəltaraş Zurab Sereteli və etnoqrafik muzeyin hazırkı rəhbəri, professor Tamila Saqareişvilinin dəstəyi ilə Q.Ridinqin beş cildlik elmi əsərlər toplusu işıq üzü görüb.
Maraqlı Faktlar
redaktəHazırda Rusiya Rəssamlıq Akademiyasının prezidenti olan Zurab Konstantinoviç Sereteli 1960-cı illərdə Çitayanın bütün etnoqrafik ekspedisiyalarının iştirakçısı olub.
Mükafatları
redaktə- Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni (27.01.1971)
- Xalqlar Dostluğu ordeni (1980)
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Library of Congress Authorities (ing.). Library of Congress.
- ↑ Georgi Çitaya // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
- ↑ "Gürcüstan Böyük Ensiklopediyasında Georgi Çitaya". 2021-02-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-29.
Ədəbiyyat
redaktə- Jacobsen, Gaute and Hans Jørgen Wallin Weihe (2012): "Anders Sandvig og Maihaugen", Lillehammer, ISBN nr. 978-82-8217-202-8
- Tsereteli, Z. and Tsagareishvili, T. (2010): "Georgia - Traditions, beliefs and Arts. Tbilisi: Foundation for Preservation of Georgia's Ethnographic Heritage.
- Georgi Çitaya // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.