Hüseyn Həsənov (alim)
Hüseyn Heydər oğlu Həsənov (19 oktyabr 1932, İrəvan – iyul 1995, Bakı) — Azərbaycan alimi,[1] Biologiya elmləri doktoru, Akademik, Əməkdar elm xadimi.[2]
| Akademik Hüseyn Həsənov | |
|---|---|
| Hüseyn Heydər oğlu Həsənov | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İrəvan şəhəri |
| Vəfat tarixi | (62 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ  Azərbaycan |
| Elm sahəsi | Fiziologiya |
| Elmi dərəcəsi | Biologiya elmləri doktoru |
| Elmi adı | AMEA həqiqi üzvü |
| İş yeri | AMEA Fiziologiya İnstitutunun direktoru |
| Təhsili | |
| Mükafatları |
   |
HəyatıRedaktə
Hüseyn Həsənov 1932-ci il oktyabr ayının 19-da İrəvan şəhərində anadan olub.[3]
1954-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Biologiya fakültəsini bitirmişdir.
1958-ci ildə Biologiya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru və 1967-ci ildə elmlər doktoru dissertasiyalarını müdafiə etmiş, 1972-ci ildə Azərbaycan SSR EA-nın müxbir üzvü və 1976-cı ildə həqiqi üzvü seçilmişdir.
Hüseyn Həsənov 1954-1958-ci illərdə Azərbaycan SSR EA-nın Fiziologiya Sektorunda laborant, aspirant, kiçik elmi işçi, Fiziologiya İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini, 1968-1995-ci illərdə direktor olmuşdur.
Akademik H.H.Həsənov ali sinir sisteminin fizioloji, biokimyəvi və struktur əsaslarının öyrənilməsinə, sensor informasiyaların realizə mexanizmləri, hemostaz və adaptasiya kimi problemlərin həlli yollarının araşdırılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Onun elmi rəhbərliyi və iştirakı ilə yaddaşın neyrokimyəvi və neyrofizioloji mexanizmləri, beynin tənzimləyici sistemləri haqqında yeni elmi dəlillər əldə edilmişdir. Aparılan işlər nəticəsində qidalanma emosiya və motivasiyasında iştirak edən limbik sistemin sinir və neyrokimyəvi mexanizmləri haqqında, təkamül funksiyalarının fizioloji, biokimyəvi və struktur əsasının tədqiqində, sensor informasiyaların realizə mexanizmləri, hemostaz və adaptasiya kimi problemlərin həlli üzrə əhəmiyyətli işlər görülmüşdür. Onun tərəfindən yaddaşın neyrokimyəvi və neyrofizioloji mexanizmlərinin formalaşmasının, şərti reflektor, qida, su və müdafiə davranışında beynin tənzimləyici mexanizminin patogenezi haqqında yeni elmi fikirlər irəli sürülmüş, emosianal proseslərin sinir və neyrokimyəvi mexanizmləri və sinir sisteminin bu proseslərdə rolu öyrənilmişdir.
Akademik Hüseyn Həsənov 300-dən çox elmi əsərin, o cümlədən 5 monoqrafiyanın və 1 dərsliyin və 2 kitabçanın müəllifidir. Onun rəhbərliyi ilə 7 elmlər doktoru və 42 fəlsəfə doktoru hazırlanmışdır.
H.H.Həsənov dəfələrlə respublika elmini xarici ölkələrdə ləyaqətlə təmsil etmişdir. H.H.Həsənovun təşkilat-çılığı və rəhbərliyi altında 1983-cü ildə Bakıda Ümumittifaq Fizioloqlar Cəmiyyətinin qurultayı keçirilmişdir.
H.H.Həsənov akademik Abdulla Qarayev adına Azərbaycan Fizioloqlar Cəmiyyətinin sədri, Azərbaycan EA-nın Biologiya Elmləri Bölməsinin akademik-katibinin müavini, AMEA-nın elmi kadrlar üzrə Şurasının sədri, “Ali sinir fəaliyyəti” və SSRİ EA-nın “Fiziologiya” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü və 1981-1995-ci illərdə Azərbaycan Ensiklopediyasının redaksiya heyətinin üzvü, keçmiş SSRİ-də Fiziologiya üzrə K.M.Bıkov adına mükafatın verilməsi üzrə ekspert şurasının üzvü olmuşdur.
Hüseyn Həsənov YUNESKO-da “Beynin öyrənilməsi” elmi təşkilatında Azərbaycanı təmsil etmiş, 1989-cu ildə Nyu-York Akademiyasına üzv seçilmişdir. O, 1972-ci ildə elm və texnika üzrə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatı olmuş, “Şanlı əməyə görə” medalı, 1981-ci ildə “Şərəf nişanı”, 1982-ci ildə “Fəxri nişan” ordeni ilə təltif edilmiş,1991-ci ildə “Əməkdar elm xadimi” fəxri adına layiq görülmüşdür.
Akademik Hüseyn Həsənov 18 iyul 1995-ci ildə Bakı şəhərində vəfat edib. II Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.[4]
Bəstəkar-şair Rasim Müzəffərlinin qayınatası idi.
ƏsərləriRedaktə
- Beynin labirintlərində [Mətn] /H. H. Həsənov, Ş. M. Hacıyev ; red. Q. Q. Qədirov ; AzSSR Elmlər Akademiyası Akad. A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İn-tu, Bakı : Elm , 1977.
- Beyin neyronların peykləri [Mətn] /H. H. Həsənov, A. İ. Qəribov; red. Ş. Hacıyev; Azərb. SSR EA, Fiziologiya İn-tu, Bakı : Elm , 1989.
- Mərkəzi sinir sisteminin fiziologiyası [Mətn] /H. H. Həsənov, Ş. M. Hacıyev, A.Ə. Qəribov; red. A. A. Novruzova, S. F. İsmayılova, Bakı : Maarif , 1998.
ƏdəbiyyatRedaktə
- Əli Hüseynov, Məcnun Babayev. "Məşhur biologiya alimləri", Bakı, "Maarif", 2002. səh.172-174.
İstinadlarRedaktə
- ↑ АСЭ — Азербайджанская Советская Энциклопедия в 10 т. Баку, 1984.
- ↑ Ermənistan Azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası // Tərtib edəni: S.Əsədov; Elmi red. B.Budaqov, Q.Qeybullayev. Bakı: "Gənclik", 1995. ISBN 5-8020-0852-0
- ↑ Биологи. Биографический справочник.— Киев.: Наукова думка, 1984.
- ↑ Hüseyn Heydər oğlu Həsənov // Məşhur biologiya alimləri /Ə.Hüseynov, M.Babayev; ixtisas red. O.İ.Məmmədov. – Bakı: Maarif, 2002. – S.172-174.