Vikipediya

HƏMAS Nizamnaməsi (1988)

İslami Müqavimət Hərəkatının Nizamnaməsi (ərəb. ميثاق حركة المقاومة الإسلامية حماس‎), həmçinin HƏMAS Nizamnaməsi və ya HƏMAS Xartiyası —HƏMAS (İslami Müqavimət Hərəkatı) tərəfindən 18 avqust 1988-ci ildə buraxılmış və təşkilatın təsisçi kimliyini, mövqelərini və məqsədlərini əks etdirən sənəd.[1] HƏMAS 2017-ci ildə 1988-ci il nizamnaməsini açıq şəkildə ləğv etmədən yenidən işlənmiş nizamnaməni təqdim etmişdir.[2][3]

Orijinal nizamnamədə HƏMAS Fələstində "Müsəlman Qardaşlar" olaraq təyin olunmuş və onun üzvləri "zalımların qarşısında cihad bayrağını qaldıran", "Allahdan qorxan müsəlmanlar" olaraq təsvir edilmişdir. Nizamnamə yəhudilərə qarşı mübarizəni müəyyən etmiş və nəticədə bütün keçmiş Fələstin mandatı ərazisində İslam dövlətinin yaradılmasına, İsrailin məhvinə və ya parçalanmasına çağırış etmişdir.[4][5][6] Xartiya bəzi şərhçilərin soyqırıma təhrik kimi səciyyələndirdiyi antisemit ritorikadan[7][8] istifadə etdiyinə görə tənqid edilmişdir.[9][10] HƏMAS 2017-ci il nizamnaməsində antisemit ritorikanı aradan qaldırmış, HƏMAS-ın mübarizəsinin yəhudilərlə yox, sionistlərlə olduğunu müəyyən edilmişdir.[11][12][13][14][15]

Seçkilərdə vəzifəyə namizədlər irəli sürməyi seçəndən bəri HƏMAS öz nizamnaməsinin rolunu aşağı salmışdır.[16] HƏMAS lideri İsmayıl Həniyyə nizamnaməyə birbaşa zidd olaraq 2008-ci ildə bəyan etmişdir ki, 1967-ci il sərhədləri boyunca Fələstin dövlətini qəbul etməyə və İsraillə uzunmüddətli barışıq təklif etməyə razı olacaq.[17] 2009-cu ildə BBC-yə müsahibə verən Britaniyanın baş naziri Toni Bleyr HƏMAS-ın İsrailin varlığını qəbul etmədiyini, terror və zorakılıqla öz məqsədlərini həyata keçirməyə davam etdiyini iddia etmişdir.[18] 2010-cu ildə Həmas lideri Xalid Məşəl açıqlamışdır ki, nizamnamə "tarixin bir parçasıdır və artıq aktual deyil, lakin daxili səbəblərə görə dəyişdirilə bilməz".[19] Məşəl həmçinin HƏMAS-ın "Müsəlman Qardaşlar"ı ilə əlaqələrini dayandırdığını bildirmişdir.[20]

1988-ci il nizamnaməsindən fərqli olaraq, 2017-ci il nizamnaməsi 1967-ci ildən əvvəl mövcud olan sərhədlər daxilində Fələstin dövlətini qəbul etmiş, HƏMAS-ın "sionist qurum" adlandırdığı İsrail dövlətini tanımaqdan yenə imtina etmişdir.[21] 2017-ci il nizamnaməsi 1967-ci ildən əvvəlki sərhədlər daxilində İsrail dövlətinə keçid dövləti kimi istinad edir və eyni zamanda "bütün Fələstinin azad edilməsini" müdafiə edir.[20][22]

2017-ci il nizamnaməsinin aktuallığı bir çoxları, o cümlədən İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunun ofisi tərəfindən şübhə altına alınmışdır. O, 2017-ci ildə verdiyi açıqlamada HƏMAS-ı dünyanı aldatmaq cəhdində günahlandırmış və həmçinin əsl dəyişiklik üçün "terror fəaliyyətlərini dayandırmasını" istəmişdir.[23] Bundan əlavə, HƏMAS-ın həmtəsisçisi Mahmud Zəhhar da daxil olmaqla, HƏMAS liderləri HƏMAS-ın "öz əhdində bir söz də dəyişməyəcəyini" bildirmişdilər.[24]

Həmçinin bax

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. ↑ "HƏMAS Paktı 1988: İslami Müqavimət Hərəkatının Paktı". Avalon Layihəsi: Hüquq, Tarix və Diplomatiyada Sənədlər. Yale Law School. 18 avqust 1988-ci il. 17 November 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 February 2009.
  2. ↑ Tamara Qiblawi; Angela Dewan; Larry Register. "Həmas deyir ki, '67 sərhədlərini qəbul edir, lakin İsraili tanımır". CNN. 1 May 2017. 4 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 May 2017.
  3. ↑ Brenner, Bjorn. Qəzza Həmas altında: İslam demokratiyasından islamçı idarəetməyə (ingilis). Bloomsbury Academic. 2021-11-30. səh. 205–207. ISBN 978-0-7556-3439-2. 2023-12-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-26. Hələ də sual işarəsi qoyaraq, Həmas köhnə nizamnamədən rəsmən imtina etməyi dayandırdı. Səbəbini soruşduqda, bəzi HƏMAS liderləri buna baxmayaraq müsbət cavab verdilər: “İlk razılaşma indi tarixi sənəddir və təkamülümüzün əvvəlki mərhələsinin bir hissəsinə çevrilib. O, keçmişimizin qeydi kimi hərəkatın kitabxanasında qalacaq”.
  4. ↑ Myre, Greg. "Israeli Official Says Hamas Has Made Abbas Irrelevant". The New York Times (ingilis). 2006-02-27. ISSN 0362-4331. 2020-04-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-12-26.
  5. ↑ "HAMAS Konvensiyası - Əsas Nöqtələr". Kəşfiyyat Mənbəsi Layihəsi. Amerika Alimləri Federasiyası. 8 December 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 May 2017.
  6. ↑ The Palestinian Hamas By Shaul Mishal, Avraham Sela Arxivləşdirilib 2023-12-26 at the Wayback Machine. Google Books. Retrieved 9 February 2009.
  7. ↑ May, Tiffany. "A Quick Look at Hamas". The New York Times. October 8, 2023. October 14, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 9, 2023.
  8. ↑ "İsrail və Qəzzada müharibə cinayətləri törədilibmi və münaqişə hansı qanunlarla tənzimlənir?". CNN (ingilis). 2023-11-16. 2023-11-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-11-18.
  9. ↑ The New Yorker.
  10. ↑ Goldberg, Jeffrey. "HƏMAS istədiyini edə bilsəydi nə edərdi?". The Atlantic. 4 avqust 2014-cü il. 23 April 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 May 2020.
  11. ↑ Seurat, Leila. The Foreign Policy of Hamas. Bloomsbury Publishing. 2019. səh. 17. ISBN 9781838607449.
  12. ↑ Qossay Hamed. Hakimiyyətdə Həmas: Transformasiya Problemi. IGI Global. 2023. səh. 161.
  13. ↑ Timea Spitka. İsrail-Fələstin Münaqişəsində Milli və Beynəlxalq Mülki Müdafiə Strategiyaları. Springer International Publishing. 2023. səh. 88-89.
  14. ↑ "Khaled Meshaal: Struggle is against Israel, not Jews". Al-Jazeera. 6 May 2017. 19 November 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 November 2023.
  15. ↑ Patrick Wintour. "Hamas presents new charter accepting a Palestine based on 1967 borders". The Guardian. 2 May 2017. 14 April 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 May 2017.
  16. ↑ Hroub, Khaled. "A "New Hamas" through Its New Documents". Journal of Palestine Studies. 35 (1 (Yay 2006)): 6. 2008-09-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. HƏMAS 2006-cı ilin yanvarında Fələstində keçirilən qanunvericilik seçkilərində qalib gəldiyindən onun Qərb mediasında təqdim etdiyi siyasi mövqeləri onun 1988-ci il nizamnaməsini xatırladır və siyasi hadisələrin təsiri altında mühüm təkamülü haqqında demək olar ki, heç bir qeydi yoxdur. … Yarandığı gündən etibarən HƏMAS istər PC, istərsə də Fələstin Administrasiyasının (PA) prezidentliyi üçün hər hansı milli seçkilərdə iştirakdan qəti şəkildə imtina etmişdi. Hər iki struktur HƏMAS-ın qarşı çıxdığı və qeyri-qanuni hesab etdiyi Oslo razılaşmalarından çıxdığından heç vaxt onların legitimliyini tanımayıb. Buna görə də, hərəkat uzun müddət bələdiyyə və digər yerli seçkilərdə iştirak etsə də, artan gücünü ölçülə bilən hala gətirsə də, milli seçki siyasətinə daxil olub-olmamaq məsələsi çətin bir qərar idi və liderliyi coğrafi cəhətdən olan hərəkatdan gözlənilən ziddiyyətlərlə dolu idi. uniforma. Onun siyasi və hərbi qanadları müəyyən muxtariyyətə malikdir, “daxili” və “xarici” arasında bölünür, fərqli baxışlarla demokratik qərar qəbul etməyi qəbul edir. …Həmas liderlərinin onların hərəkatının məlum prinsiplərinə sadiq qalacağına dair tez-tez təkrarlanan ritorikasına baxmayaraq, bu üç sənəd heç bir şübhə doğurmur ki, milli arenanın tələbləri HƏMAS-ı dramatik şəkildə yeni istiqamətlərə sövq edirdi... Bir ildən az müddət sonra Hərəkatın qurulmasından sonra HƏMAS ilk intifadaya başladı.1988-ci il nizamnaməsi, müharibənin başlanmasına birbaşa cavab olaraq və səbəbi işğala qarşı silahlı müqavimət idi. ... Nəzərə alsaq ki, Həmas ənənəvi olaraq özünü barışmaz müqavimət hərəkatı kimi təqdim edir və onun İsrail işğalına qarşı müqavimətindən əldə etdiyi populyarlığı, kampaniyasının mövzusu kimi “dəyişiklik və islahat” seçməsini və seçki siyahısının adını nəzərə alsaq... diqqətəlayiqdir. rəqibi FƏTH-in uğursuzluğuna və korrupsiyasına. ... Şübhəsiz ki, HƏMAS-ın yeni simasına kifayət qədər şübhə ilə yanaşan və bunun real gündəmləri gizlətməklə hakimiyyətə yiyələnmək üçün hiylə olduğundan şübhələnənlər çoxdur. … Bu, hakim Həmas-ın İsrail və Fələstin Azadlıq Təşkilatının Osloda ilkin olaraq razılaşdığı sülh prosesinin parametrləri çərçivəsində praktiki olaraq fəaliyyət göstərə biləcəyi sualını açıq qoyur.
  17. ↑ "Haniyeh: Hamas willing to accept Palestinian state with 1967 borders Arxivləşdirilib 2017-10-10 at the Wayback Machine". Haaretz. (09-11-08) Retrieved 27 May 2011.
  18. ↑ "Ser Jeremy Greensock ilə BBC Today proqramına müsahibə, 12 yanvar 2009-cu il". BBC News. 12 yanvar 2009-cu il. 12 April 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 May 2010. [ölü keçid]
  19. ↑ Mazin Qumsiyeh on the History and Practice Of Nonviolent Palestinian Resistance Arxivləşdirilib 2012-03-05 at the Wayback Machine Washington Report on Middle East Affairs, May–June 2010, pp. 40-42.
  20. ↑ 1 2 Nidal al-Mughrabi; Tom Finn. "HƏMAS İsrailə qarşı mövqeyini yumşaldır, Müsəlman Qardaşları ilə əlaqələri kəsir". Reuters. 2 May 2017. 11 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 May 2017.
  21. ↑ Khaled Hroub. "Yeni Həmas? Yenidən işlənmiş Nizamnamə". Fələstin Araşdırmaları Jurnalı. 46 (4). 2017: 100–111. doi:10.1525/jps.2017.46.4.100.
  22. ↑ "HƏMAS 1967-ci il sərhədləri olan Fələstin dövlətini qəbul edir". Al-Jazeera. 2 May 2017. 24 May 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 May 2017.
  23. ↑ "İsrail HƏMAS-ın "dostluq" prinsiplərini rədd edir". The Times of Israel. 1 May 2017. 1 May 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 May 2017.
  24. ↑ Goldberg, Jeffrey. "HƏMAS istədiyini edə bilsəydi nə edərdi?". The Atlantic. August 4, 2014. 13 March 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 May 2017.

Əlavə ədəbiyyat

redaktə

Xarici keçidlər

redaktə
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=HƏMAS_Nizamnaməsi_(1988)&oldid=7719978"