Həbib Cəbiyev

Həbib Cəbiyev
Həbib Cəbiyev
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	sentyabr 1899
Doğum yeri	Balaxanı, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası;
Vəfat tarixi	21 aprel 1938 (38 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ;
Partiya	Hümmət Partiyası,; Əkinçi Partiyası,; Azərbaycan Kommunist Partiyası;
Təhsili	Bakı Kommersiya Məktəbi;
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həbib Pirican oğlu Cəbiyev (sentyabr 1899, Balaxanı, Bakı qəzası – 21 aprel 1938, Bakı) — siyasi və dövlət xadimi, publisist.^[1]

İlk illər

Həbib Pirican oğlu Cəbiyev 1899-cu ildə Balaxanıda anadan olub^[2]. Ailədə 2 qardaş olublar: Həbib Cəbiyev və Ağahüseyn Cəbiyev. Atası Pirican Cəbiyev Nobel qardaşları ilə birgə fəaliyyət göstərib. Hacı Zeynalabdin Tağıyev və Arafelovla birgə o vaxt "Novıy Ararat" şirkətini təsis ediblər(Xəyal Bünyadzadə."Cümhuriyyət" qəzeti, 21–27 aprel 2023-cü il, " Mircəfər Bağırov neft maqnatının inqilabçı oğlunu niyə güllələdi"). Atası onu öz işinin davamçısı görmək istəmiş və bu arzu ilə 12 yaşlı Həbibi Bakı kommersiya məktəbinə qoymuşdur.

Həmin illərdə sosial ədalətsizliklər, fəhlələrin ağır və məşəqqətli həyatı, maddi çətinliklərə qarşı etirazlar yeniyetmə Həbibdə inqilabi əhvali-ruhiyyə yaratmışdı. O, tez-tez kommersiya məktəbində kor-koranə yaranan toplanış və yığıncaqlarda iştirak edir və narazılıqlarını açıq söyləyirdi. O, eyni zamanda məktəbdə yaradılmış gizli şagird dərnəyinə üzv olur və bu dərnəyin işində fəal iştirak edirdi.

İnqilaba gedən yol və partiya işləri

1916-cı ilin sonlarında Həbib Cəbiyev müharibə (Birinci Dünya müharibəsi) əleyhinə apardığı təbliğata görə həbs edilərək iki gün polis sahəsində saxlanılır. Bu, onun gələcək həyatının inqilaba həsr olunmasına təkan verir. Həbib Cəbiyev həmin gündən açıq mübarizəyə başlayır və inqilabçı olur.

Rusiyada baş vermiş fevral inqilabı geniş xalq kütlələrini hərəkətə gətirdi. Müxtəlif partiyalar yaradıldı. Hər yeni yaranan partiya özünü demokratik ruhlu adlandıraraq, xalqı özünə cəlb etmək üçün onun arzu və iradəsini təmsil edəcəyinə vədlər verirdi.

Kommersiya məktəbinin son kursunda oxuyan Həbib Cəbiyev 1918-ci ildə bolşeviklər partiyasına daxil olmuş və həmin ildə bolşevik "Hümmət" təşkilatının Balaxanı şöbəsinin katibi seçilmişdir. O, xalqın arzu və istəklərini həyata keçirmək uğrunda ardıcıl mübariz olmuşdur.

Həbib Cəbiyev partiyanın tapşırığına əsasən Seyid Cəfər Pişəvəri, Nemət Bəsir və Əlisəttar İbrahimovla birlikdə Bakının şəxsi mətbəələri ilə danışıb, orada xalqı mübarizəyə çağıran siyasi ədəbiyyat nəşr edirdilər.

Həbib Cəbiyev 1919-cu ilin aprelində partiyanın tapşırığı ilə Gəncəyə göndərilir. O, bolşeviklər partiyasının Gəncə qəza komitəsinin fəal üzvlərindən birinə çevrilir və eyni zamanda Gəncə ətrafı rayonlarda, Qazax, Tovuz, Ağstafa və Gədəbəy rayonlarında inqilabi iş aparır və həmin rayonlarda partiya özəkləri və qrupları yaradır.

Həbib Cəbiyev eyni zamanda Şuşada və Hindarxda partiya konfranslarının keçirilməsində də yaxından iştirak etmişdir. M. Ağamirov öz xatirələrində yazır ki, Şuşada konfrans keçirmək üçün gizli olaraq göndərilən Həbib Cəbiyev çoban libasında Qarabağa gəlmişdi.

Həbib Cəbiyev ayrı-ayrı vaxtlarda Azərbaycan K(b)P-nin birinci qurultayının nümayəndəsi olmuş, RK(b)P MK-nın Qafqaz Bürosunun Vladiqafqazda çağırılmış Don və Qafqaz kommunist təşkilatlarının ölkə müşavirəsində iştirak etmiş, Balaxanı rayon partiya komitəsində çalışmış, ordunun siyasdi şöbəsində məsul vəzifələr tutmuşdur.

Jurnalist fəaliyyəti

Həbib Cəbiyev jurnalistlik fəaliyyətinə "Azərbaycan füqərası" vaxtında başlamışdır.

1921-ci ilin mart-aprel aylarında o həmin qəzetin, 1921-ci ilin oktyabr ayından 1922-ci ilin yanvar ayına kimi "Kommunist" qəzetinin redaktoru vəzifəsində işləmişdir. O, sonralar yenidən iki dəfə "Kommunist" qəzetində məsul işə qaytarılmışdır.

Həbib Cəbiyevin doğulduğu evin qarşısında barelyefi

1923-cü ilin iyunundan 1927-ci ilin oktyabrına kimi və 1929-cu ilin iyul ayından 1930-cu ilin axırlarına kimi — Moskvaya köçənədək qəzetin redaktoru işləmişdir. 1923-cü ildə "Kommunist" qəzetinin mininci sayının çıxması ilə əlaqədar "İdarəmizin güzgüsü" məcmuəsində Həbib Cəbiyevin dostluq şarjı şəklinin altında aşağıdakı şer parçası verilmişdi:

Mümkün ola fantanları çernil yaparam mən, Həp məmləkətin xəlqini müxbir yaparam mən. Hər işçi ki, bir ay gedə ya getməsə dərsə, Yazdıqda əgər ruçkasınıtutsa da tərsə, Məcbur edərəm mən onu yazmaqlığa hər an, Azdan sora bir yaxşı mühərrir çıxar ondan.

Qocaman jurnalist, həmin illərdə "Kommunist" qəzetində fəaliyyət göstərən mərhum Süleyman Məlikovun dediyinə görə, şeri Cəfər Cabbarlı yazmışdır.

1929-cu ildə Həbib Cəbiyevin iştirakı və təşəbbüsü ilə "Azərbaycanı Tədqiq və Öyrənmə Cəmiyyəti" əsasında Azərbaycan Dövlət Elmi-Tədqiqat İnstitutu yaradılmışdır. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının özəklərindən sayıla biləcək bu institutun ilk həqiqi üzvləri sırasında R. Axundov, Ə. Haqverdiyev, S. Əfəndiyev, T. Şahbazi, V. Bartold, N. Marr, İ. Meşşaninov ilə yanaşı Həbib Cəbiyev də var idi.

Moskva fəaliyyəti

Həbib Cəbiyevin həyat yoldaşı və yaxınları danışardılar ki, 20-ci illərin sonlarından Bağırovla Həbib Cəbiyev arasında münasibət gərgin xarakter daşımışdır. Buna görə də Həbib Cəbiyev 1930-cu ilin axırlarında Moskvaya köçür və SSRİ Xalq Yeyinti Sənaye Komissarlığında məsul vəzifələrdə işləməyə başlayır.

Moskvada işləyəndə o, Lenin ordeni ilə təltif olunmuşdur.

Həbsi və ölümü

1938-ci ildə Həbib Cəbiyevi həbs edib Bakıya göndərirlər. Həyat yoldaşı Aleksandranın dediklərinə görə Həbib Cəbiyevi bir neçə dəfə Mircəfər Bağırov özü dindirmiş, lakin istədiyi ifadəni ondan ala bilmədiyindən şəxsən özü onu güllələmişdir. Həbib Cəbiyevin həyat yoldaşı rus mühəndis Barinovun bacısı olub. Həbib Cəbiyevin iki oğlu olub: böyük oğlu Cahangir, kiçik oğlu Teymur. Böyük oğlu repressiyada güllələnib. Kiçik oğlu Buzovnaya gələndə dənizdə batıb. Bibim danışırdı ki, Həbib Cəbiyev inqilabçı yoldaşları ilə birgə Krupskaya ilə Şors küçəsinin kəsişməsində bibimin evində toplanarlarmış. Kimsə onların yerini əks- inqilabçılara bildirdikdə isə damlarla qaçırmışlar. Əmim Azərbaycan Sovetləşən dönəm babama deyib ki, dövlət müsadirə etməsin deyə bankdan pulları götürsün(Xəyal Bünyadzadə. "Cümhuriyyət "qəzeti, 21–27 aprel 2023-cü il, "Mircəfər Bağırov neft maqnatının inqilabçı oğlunu niyə güllələdi").

Həbib Cəbiyev 21 aprel 1938-ci il tarixində güllələnmiş, Stalinin ölümündən sonra bəraət almışdır. Müsavatçı, Jurnalist, ictimai xadim Piri Mürsəlzadəni öz əlləri həbs edərək bolşeviklərə təslim etmiş və beləcə bolşeviklərin əli ilə də güllələnmişdir.

Xarici keçidlər

Mənbə

Oqtay Qasımovun "Bizim və sizin Balaxanı" kitabı, səh. 106, 107, 108.

İstinadlar

↑ Abbas Zamanov, "Şərhlər". Həmidə Məmmədquluzadə, "Mirzə Cəlil haqqında xatirələrim", "Azərnəşr", 1967. səh. 211-də
↑ Şahverdiyev, Akif. Azərbaycan mətbuatı tarixi (PDF). Bakı: Təhsil nəşriyyatı. 2006. səh. 92. 2019-07-12 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-10-13.

[1] Abbas Zamanov, "Şərhlər". Həmidə Məmmədquluzadə, "Mirzə Cəlil haqqında xatirələrim", "Azərnəşr", 1967. səh. 211-də

[2] Şahverdiyev, Akif. Azərbaycan mətbuatı tarixi (PDF). Bakı: Təhsil nəşriyyatı. 2006. səh. 92. 2019-07-12 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2023-10-13.

[1]

[2]