Heydər Camal

Heydər Camal (Heydər Cahid oğlu Camal; rus. Гейдар Джахидович Джемаль; 6 noyabr 1947, Moskva – 5 dekabr 2016, Almatı) — Əslən azərbaycanlı politoloq, yazıçı, filosof və şair. Rusiya İslam cəmiyyətinin fəalı, Rusiya İslam komitəsinin sədri

Heydər Camal
rus. Гейдар Джахидович Джемаль
Doğum tarixi	6 noyabr 1947(1947-11-06)
Doğum yeri	Moskva, RSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	5 dekabr 2016(2016-12-05) (69 yaşında)
Vəfat yeri	Almatı, Qazaxıstan
Uşağı	Orxan Camal
Atası	Cahid Camal
Fəaliyyəti	siyasətçi, romançı, filosof, siyasi fəal[d], şair
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Heydər Camal 1947-ci ilin 6 noyabr tarixində SSRİ-nin paytaxtı Moskva şəhərində anadan olmuşdur. Atası azərbaycanlı rəssam Cövdət Camal, anası isə rus əsilli İrina Şapovalovadır. Əslən ağdamlı olan H. Camal Qarabağın məşhur Sarıcalılar nəslindəndir. Hələ uşaq ikən Ağdama — ata yurduna köçən ailəsi burda da çox qalmır. Yenidən geri dönür. Məktəbi bitirəndən sonra Heydər Camal 1965-ci ildə Şərq dilləri institutuna daxil olsa da, 1 il sonra siyasi motivlərlə təhsil ocağından qovulub. 1966-cı ildə oğlu Orxan Camal dünyaya gəlir.

Vəfatı

Heydər Camal 2016-cı ilin dekabr ayının 4-dən 5-inə keçən gecə Alma-Ata şəhərində vəfat etmişdir. O, burada onkoloji xəstəlikdən müalicə alırdı. O, hələ sağlığında vəsiyyət etmişdir ki, harada vəfat edərsə, orada da dəfn etsinlər. Onun vəsiyyətinə əməl olunmuş və Alma-Atada dəfn edilmişdir. Dəfn mərasimi Baqanaşıl mikrorayonundakı qəbiristanlıqda keçirilmişdir.

Fəaliyyəti

1970-ci illərdə Moskvada nonkonformist andeqraund hərəkatının liderlərindən birinə çevrilib. Bir sıra futuroloji xarakterli məqalə yazır və Sovet rejimini siyasi taleyini proqnozlaşdırır. Onun proqnozları özünü doğruldur.

1980-ci illərdə Tacikistanda yaşayır və burada İslamın paralel liderləri (sovet orqanları tərəfindən nəzarət edilməyən) ilə yaxınlaşır.

1980-ci illərin sonunda Camal "Yaddaş" cəmiyyəti sıralarına daxil olur, mərkəzi şuraya seçilir. Amma bir il sonra təşkilatla bütün əlaqələrini kəsir.

1990-cı ildə Həştərxanda İslam intibah partiyasının qurulmasında iştirak edir və partiya sədrinin köməkçisi təyin edilir. Eyni ildə "Tövhid" informasiya mərkəzini qurur, 1991-ci ildə "Əl-Vəhdət" qəzetini nəşr edir. Qəzet 1993-cü ilə qədər fəaliyyət göstərir.

1992-ci ildə Ayətulla Xomeyninin oğlu Əhməd Xomeyni ilə əlaqə qurur. Bu əlaqə 1994-cü ilə, yəni Əhmədin vəfatına qədər davam edir. Bu iki il ərzində Heydər dəfələrlə İrana səfər edir, Tacikistanda sülhü bərqərar etmək üçün sülh danışıqları aparır, Rusiya mərkəzi telekanallarında yayımlanması nəzərdə tutulan və İrandan bəhs edən filmlər təşkil edir. Əhmədin ölümündən sonra İranın yüksəkçinli rəhbərləri ilə əlaqələr qurur. Bu sıraya İranın xarici işlər naziri Vilayəti, parlament spikeri Natiq-Nuri, "İran İslam inqilabı keşikçiləri korpusu"nun liderləri daxil idi.

1992-ci ildən Sudanın ali dini lideri Həsən ət-Turabi ilə ideoloji sahədə münasibət yaranır. Heydər və Həsənin ilk tanışlığı birinci Hartum konfransında baş tutur. Bu konfransa dünyanın bütün müsəlmanları dəvət edilmişdi. Növbəti il Heydər Camal Hartum konfransının ali prezidiumuna seçilir. Əvvəlcə bu qurumun rəsmi adı Ərəb İslam Xalq Konfransı olsa da, Camalın təklifi ilə ərəb sözü ləğv edilərək İslam Xalq Konfransı kimi qalır. Amerika Sudana raket zərbəsi endirənə qədər bu konfranslar davam edir və Heydər Camal qurumun aparıcı liderlərindən birinə çevrilir.

Avropanın müsəlman intellektualı "İslam-Avropanın şansı" konfransında Camalın təşəbbüslərini dəstəkləyirlər. Bu konfrans Klaudio Mutti tərəfindən təşkil edilmişdi. Konfransda çıxış edən Heydər Camal müsəlmanların beynəlxalq siyasi təşkilatının qurulmasını təklif edir. Təşkilatın məqsədi Avropa qitəsini Amerikanın hərbi, iqtisadi və siyasi ekspansiyasından qorumaq idi.

1993–1996-cı illər arasında Heydər Camal İslam problemlərinə həsr edilmiş bir sıra televiziya proqramlarının aparıcısı olur. 1997-ci ilddə o dövrdə İstanbulda bələdiyyə sədri olan Ərdoğanla siyasi islamın taleyini müzakirə edir. 1998-ci ildə Cənubi Afrika Respublikasında mühazirələr söyləmək üçün dəvət edilir. Keyptaun universitetinin fəxri doktoru adına layiq görülür. 1999-cu ildə Sankt-Peterburqda keçirilən "Pravoslav-İslam" konfransında İslamın və Pravoslavlığın strateji əməkdaşlığının mümkünlüyü barədə tezis irəli sürür. Eyni ilin sonlarında parlament seçkilərində iştirak edir.

2000-ci ildə Rusiya rəhbərliyinin Məhəmməd Hatəminin rəhbərlik etdiyi iran mollalarının demokratik bloku ilə yaxınlaşmasının əleyhinə çıxır. 2001-ci ildə Heydər Camal siyasi İslamın Qərb anti-qlobalistləri ilə qarşılıqlı münasibəttlərinə aid irimiqyaslı layihə işləyir. Heydər Camal 35 il ərzində zülmün istənilən formasına qarşı mübarizə aparıb. Son 10 ildə radikal müxalifətdə təmsil olunub.

Heydər Camal Rusiyanın ən savadlı politoloqlarından və ideoloqlarından biri idi. O, qəti mövqeyinə, prisipinə görə hörmət qazanmış şəxsiyyət idi. Rusiya ictimai rəyində Dağlıq Qarabağ problemini obyektiv, ədalətli müdafiə edən, hər cür erməni uydurmalarına qarşı yerində və tutarlı cavab verən, kifayət qədər prinsipial və vətənpərvər mövqe sərgiləmişdir. Rusiya sistemində müsəlmanların hüquqlarının qorunması üçün fəlsəfi görüşlərini irəli sürən və bu işə olduqca səviyyəli təqdimat verməyi bacaran, Rusiya elitasında sayılıb-seçilən biri idi. Onun fikirlərinə kifayət qədər hörmətlə və ciddi yanaşılırdı. O, Rusiya və dünya siyasətçiləri yanında böyük hörmət və nüfuza malik idi.