I Kristian
I Kristian (dan. Christian 1.; fevral 1426[1], Oldenburq – 21 may 1481[2], Kopenhagen qəsri[d]) — Danimarka, Norveç və İsveçi özündə birləşdirən Kalmar birliyinin kralı. Oldenburq sülaləsindən yetişən ilk monarxdır.
| I Kristian | |
|---|---|
| alm. Christian | |
 | |
| 1 sentyabr 1448 – 21 may 1481 | |
| Əvvəlki | Bavariyalı Xristofor |
| Sonrakı | I Con |
| 13 may 1450 – 21 may 1481 | |
| Əvvəlki | VIII Çarlz |
| Sonrakı | I Con |
| 23 iyun 1457 – 23 iyun 1464 | |
| Əvvəlki | VIII Çarlz |
| Sonrakı | VIII Çarlz |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | fevral 1426[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 21 may 1481[2] (55 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | monarx |
| Həyat yoldaşı |
|
| Uşaqları | |
| Ailəsi | Oldenburqlar |
| Dini | Roma-Katolik kilsəsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bavariyalı Xristoforun geridə vəliəhd qoymadan ölümündən sonra (1448) yaranan boşluqdan istifadə edən VIII Karl İsveç krallığını ələ keçirdi və Kalmar birliyini İsveç rəhbərliyində yenidən canlandırmaq istədi. Ertəsi il Norveç krallığını da özünə tabe edən VIII Karlın hədəfində Danimarka səltənəti idi. Ancaq Holşteyn qraflarının da təzyiqi ilə Danimarka Gizli Məclisi Kristianı Danimarka taxtına çıxardı. Daha sonra onun Norveç (1450) və İsveç (1457) səltənətlərini də əlinə alması nəticəsində Kalmar birliyi qısa müddətliyinə də olsa, bərpa olundu. Belə ki, 1463-cü ildə İsveç birlikdən ayrıldı. I Kristianın İsveç taxtını ələ keçirmək cəhdi isə 1471-ci ildə baş tutan Brunkberq məğlubiyyəti ilə nəticələndi.
1460-cı ildə əmisi Holşteyn qrafı Adolfun ölümündən sonra I Kristian Şlezviq hersoqu və Holşteyn qrafı ünvanlarına da yiyələndi.
26 oktyabr 1449-cu ildə sələfi Danimarka kralı Bavariyalı Xristoforun dul xanımı Brandenburqlu Doroteya ilə evləndi. Cütlüyün bu nigahdan 5 övladı dünyaya gəlsə də, bunlardan ikisi uşaq yaşda öldü.
Mənbə
redaktə- Arup, Erik. "Den finansielle side af erhvervelsen af hertugdømmerne 1460–1487" [The financial side of the acquisition of the duchies 1460–1487]. Historisk Tidsskrift (danimarka). Copenhagen: Den danske historiske Forening. 4 (7). 1902–1904: 317–388, 399–489.
- Carstens, W. "Die Wahl König Christian I. von Dänemark zum Herzog von Schleswig und Graf von Holstein im Jahre 1460" [The election of King Christian I of Denmark as Duke of Schleswig and Count of Holstein in 1460]. Zeitschrift der Gesellschaft für Schleswig-Holsteinische Geschichte (alman). Kiel: Gesellschaft für Schleswig-Holsteinische Geschichte. 60. 1931.
- Dahlerup, Troels. De fire stænder. 1400–1500 [The four estates. 1400–1500.]. Gyldendal og Politikens Danmarkshistorie (danimarka). 6. Copenhagen: Gyldendal & Politikens Forlag. 1989. ISBN 87-89068-08-4.
- Hermansen, Victor. Christiern den Førstes højde [The height of Christiern the First] (danimarka). Copenhagen: Nationalmuseet. 1950.
- Jahnke, Carsten. Two Journeys and One University: King Christian I and Queen Dorothea's Journeys to Rome and the Foundation of the University of Copenhagen // Denmark and Europe in the Middle Ages, c. 1000–1525: Essays in Honour of Professor Michael H. Gelting (ingilis). 2014. 139–153.
- Odd Johnsen, Arne. "Kong Christian I.s forbundspakt med Karl den Dristige av Burgund og hans allierte (1467)" [King Christian I's Covenant Pact with Charles the Bold of Burgundy and his Allies (1467)]. Historisk Tidsskrift (norveç). Copenhagen: Den danske historiske Forening. 11 (2). 1947–1949: 111–131.
- Poulsen, Bjørn. Land – by – marked: to økonomiske landskaber i 1400-tallets Slesvig (PDF) (danimarka). Flensburg. 1988. ISBN 87-89178-00-9.
- Platte, Hartmut. Das Haus Oldenburg (alman). Werl: Börde. 2006. ISBN 3-9810315-4-7.
- Scocozza, Benito. Christian 1. // Politikens bog om danske monarker [Politiken's book about Danish monarchs] (danimarka). Copenhagen: Politikens Forlag. 1997. 94–98. ISBN 87-567-5772-7.
- Tjällén, Biörn. "King Bottomless Empty Purse': Taxes, Avarice and Pastoral Care in the Swedish Reign of Christian I (1457–64)". Scandinavian Journal of History. 46 (2). 2020: 172–195. doi:10.1080/03468755.2020.1785932.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #12939159X // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- ↑ 1 2 Kristian I (швед.). 1917.
- ↑ 1 2 3 Lundy D. R. Christian I Oldenburg, King of Denmark and Norway // The Peerage (ing.).