Kalmar İttifaqı
Bu məqalənin mətnini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. |
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi göstərilməmişdir. |
Kalmar Birliyi (Dat., Nor., İsveç. Kalmarunionen) — Danimarka kralların ali hakimiyyəti altında olan Danimarka, Norveç və İsveç krallıqlarının şəxsi birliyi (1397–1523). Ölkələr öz suverenliklərindən imtina edib, geniş muxtariyyətləri qoruyub saxlayırdılar. Maraqların fərqliliyi (xüsusilə İsveçin Danimarka hökmranlığından narazılığı) münaqişəyə və 1523-cü ildə ittifaqın son dağılmasına səbəb oldu.
| Tarixi dövlət | |
| Kalmar İttifaqı | |
|---|---|
 |
|
|
|
|
| Paytaxt | Kopenhagen, Roskille, Stokholm, Uppsala, Oslo |
| Dövlət dini | katolisizm |
| Əhalisi |
|
| İdarəetmə forması | şəxsi uniya, aristokratik monarxiya[d] |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Birliyin qaynaqları redaktə
Birlik 14-cü əsrdə Skandinaviyada alman iqtisadi və siyasi genişlənməsinə qarşı əks-təsir göstərmək üçün yarandı. Bu dövrdə sərbəst şəhərlər və Hansa tədricən Skandinaviya ticarətini inhisara aldı. Almanların bölgəyə nüfuz etməsi Skandinaviya inteqrasiyasını gücləndirdi. Kalmar Birliyinin peyda olmasına səbəb olan ikinci amil iqlimin pisləşməsi ilə əlaqədar XIII–XIV əsrlərdəki iqtisadi böhranlar idi. Bir çox nəcib Skandinaviya ailəsinin Şimali Avropada mülkləri var idi, ortaq bir kral onlar üçün mülklərin qorunması, separatizmdən qorunma qarantiyası təşkil edə bilərdi. Danimarka təkbaşına siyasi iddialarını gerçəkləşdirə bilməzdi: Şlezviq və Baltikyanı ölkələri tərk etmək məcburiyyətində qalmışdı. Norveç krallarının aktiv siyasət üçün kifayət qədər resursları yox idi. Bütün bunlar birliyin yaranmasına kömək edirdi. Kalmar İttifaqına bir ara mərhələ İsveç-Norveç Birliyi oldu.
Birliyin yaradılması redaktə
1364-cü ildə Folkung sülaləsindən olan sonuncu İsveç kralı, eyni zamanda Norveçin kralı (1319-dan 1355-ci ilə qədər) olan Maqnus Eriksson qovuldu və Meklenburqdan olan Alman knyazı Albrext İsveç kralı seçildi. Bundan əvvəl Maqnus Ericsson Norveçdən qovuldu və oğlu Hakon Maqnusson varisi oldu. Albrextin siyasətindən narazı qalan Mecklenburg nəcibliyin bir qismi kral Valdemar Atterdaqın qızı və varisi olan, Danimarka Kraliçası Marqaritanı çağırıb, gənc oğlu Olaf ilə birlikdə taxta otuzdurdular.
1380-ci ildə Danimarka iqtisadi baxımdan özündən asılı olan Norveç ilə birlikdə Danimarka Kraliçası Marqaritanın hakimiyyəti altında fərdi birliyə birləşdi. 1387-ci ildə Marqarita Olafın oğlu vəfat etdi və Marqarita İsveçin kraliçası elan edildi. 1389-cu ildə İsveç kralı Albrext birləşmiş Danimarka-İsveç ordusu tərəfindən məğlub edildi. 1397-ci ildə Kalmar qalasında birliyin yaradılması haqqında müqavilə imzalanmışdır. Müqaviləyə əsasən, üç ölkənin ortaq bir monarxı olmalı idi, hakimiyyət atadan oğula miras keçməli idi; kralın uşaqsızlığı təqdirdə hər üç ölkənin nümayəndələri yeni bir monarx seçməli olmalı idilər. Müharibə və ya üsyan təqdirdə ölkələr bir-birlərinə yardım edəcəyini vəd etmişdilər. Kilsənin imtiyazları razılaşdırılmışdır. Krallıqların daxili muxtariyyəti və daxili qanunlara ehtiram vurğulanmışdır.
Ləğvi redaktə
XV-ci əsrin sonunda Kalmar Birliyi Şotlandiya Krallığına ərazisinin bir hissəsini — Şetland və Orkney adalarını — itirmişdir. Birliyinin hökmdarı I-ci Kristian Norveç kralı qismində qızı Marqarita Şotlandıya kralına ərə getdikdə adaları cehizinin ödənəcəyinə girov qoymuşdur. Lakin cehiz pulu ödənmədi və qirov qoyulmuş adalar 1472-ci ildə Şotlandiya tərəfindən ilhaq olundular.
1523-cü ildə İsceç Bilrliyə qarşı üsyan edib müstəqilliyini elan etmişdir. Üsyan uğurla nəticələndə bügünkü İsveç və Finlandiya əraziləri Birliyini tərk etdilər. Bu andan faktiki olaraq dağılmış Birlik 1536-cı ildə həm də Norveçin muxtariyyətini ləğv etdi, və onu muxtar bir krallığdan Danmarka krallığının əyalətlərin birisinə çevirmişdir.