Kraystçerç məscidlərinə hücum
Kraytsçerç məscidinin (eng. Christchurch Mosque) - 15 mart 2019-cu ildə müsəlmanların cümə namazı zamanı saldırıya uğradığı hadisədir. Kraystçerç şəhərində ardıcıl olaraq, Kristofor qəsəbəsində Əl-Nur Məscidində və Linvud İslam Mərkəzində terror hücumu baş verib. Ümumilikdə bu terrorda 50 nəfər həlak olub, verilən ilkin məlumatlara görə isə 50 nəfər yaralanıb. Təqsirləndirilən günhakar, Avstraliyalı Brenton Tarrant həbs olunub. Şübhəli terrorist öz terror aktını Facebook Live üzərindən canlı yayım edib.
| Kraystçerç məscidlərinə hücum | |
|---|---|
 | |
| Hücum yeri |
Kraystçerç, Yeni Zelandiya 43°31′58″ c. e. 172°36′42″ ş. u. |
| Hücum hədəfi | Müsəlmanlar |
| Vaxt |
15 mart 2019 15:30 radələri |
| Həlak olanlar | 50 |
| Yaralılar | 50 |
| Terrorçu sayı | 1 |
| Qatillər | Brenton Tarrant |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hücumlar redaktə
Hücumlar saat 15 mart 2019-cu ildə saat 13:40-dan başlayaraq ardıcıl olaraq, Əl Nur Məscidi və Linvud İslam Mərkəzində həyata keçirilib. İlkin məlumatlara görə bütün məscidlərdə eyni vaxtı baş verildiyi irəli sürüldü, lakin sonradan hər iki məsciddə "planlaşdırılan" cinayətə görə bir şübhəli saxlanılıb.
Əl-Nur Məscidi redaktə
Ağır silahlar daşıyan terrorçu saat 13:40 radələrində Deans prospektində, Rikkartondaki Əl-Nur məscidində ibadət etməyə başlayan müsəlmanların üzərinə silahla hücum çəkməyə başladı. Silahlı şəxs, hücumunun ilk 17 dəqiqəsini, Facebook Live üzərindən birbaşa efir olaraq yayımladı. O məruzələrdə, 28 yaşında ortaboylu avstraliyalı neonasist şəxs kimi xarakterizə edilmişdi. Gülləbarandan əvvəl avtomobilində oturan terrorist, ilk olaraq Britaniya Silahlı Qüvvələrinin milli marşını, sonra isə Bosniya müharibəsi (1992–1995) zamanı ifa olunan və dserb milliyətçi mahnısı olan "Güclü Serbiya" marşını qoşmuşdu.
Əl-Nur Məscidinin girişində 3 nəfəri öldürmüş, məscidin mərkəzində isə geri qalan müsəlmanları qətl etmişdi. Həmçinin, silahlı şəxs yaralananlara yaxınlaşıb, bir neçə dəfə də atəş açmış, sonra isə məscidi tərk edərək məscidin ətrafındakılara atəş açmışdır. Yaraladıqları şəxsləri öldürmək üçün yeni silah gətirmək üçün avtomobilinə gedir, lakin bu zaman ərzində zərərçəkənlərin çoxu yaralanmışdı və qaça bilmədi. Silahlı şəxs daha sonra ikinci dəfə məsciddən çıxıb avtomobilinə doğru irəlilədikdə, ayaq yolunun yaxınlığında bir qadını da vurmuşdu. Bundan sonra, o avtomobilinə qayıtdı və qısa müddətdən sonra hadisə yerindən qaçdı.
Canlı yayımlanan görüntülər, terroristin sadəcə məscidin içərisində deyil, yaxınlıqdakı adamların da canına qıydığını göstərirdi. Terrorist Əl-Nur Məscidində təxminən altı dəqiqə sərf etmişdi. Linvud İslam Mərkəzinə istiqamətlənən terrorist Kraystçerç şəhərində Biley prospektində yola çıxarkən Facebook Live üzərindən canlı yayımı kəsildi.
Linvud İslam Mərkəzi redaktə
Qısa bir müddətdən sonra Linvud İslam Mərkəzində ikinci bir atışma baş verir. Linvud İslam Mərkəzi, Əl-Nur Məscidindən 5 kilometr (3.1 mil) uzaqlıqda yerləşir. Linvud İslam Mərkəzində 7 insan amansızcasına qətlə yetirildi.
Yeni Zelandiya Herald xilasetmə qrupunun verdiyi məlumata görə, məsciddə qulluq edən gənc oğlan terrorçu ilə odlu silahla mübarizə apararkən qətlə yetirilib. Avtomobildə iki ədəd partlayıcı qurğu tapılıb, lakin daha sonra Yeni Zelandiya Müdafiə Qüvvəsi tərəfindən zərərsiz hala gətirilib.
Şübhəlilər redaktə
Terrorçulardan biri – 28 yaşlı Brenton Tarrant törətdiyi qətliamı 17 dəqiqə ərzində sosial şəbəkədə canlı yayımlayıb. Videoda silah və sursatlar üzərində müxtəlif dillərdə, o cümlədən, erməni, ispan, ingilis, serb və polşa dillərində yazılar var. Yazılarda real insanların adları, anti-türk eyhamı olan tarixi hadisələrin təqvimi göstərilib. Xüsusilə bir avtomatın üzərində olan "Սարիղամիշի Ճակատամարտ" (azərb. Sarıqamış döyüşü) yazısı diqqət çəkir.[1] Bu, Birinci Dünya müharibəsi dövründə Türkiyə və Rusiya qoşunları arasında baş vermiş qanlı döyüşdür. Həmin döyüşdə Rusiya qoşunlarında erməni hərbçilər də yer alıb.
Hadisə ilə əlaqədar məhkəmə iclası 2020-ci il mayın 4-də başlayacaq. Xüsusi rejimli həbsxanada birnəfərlik kamerada saxlanan B. Tarrant videoəlaqə vasitəsilə məhkəməyə qatılıb. Brenton Tarrant günahkar olmadığını bildirib.[2]
Reaksiyalar redaktə
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Yeni Zelandiyanın Baş naziri Casinda Ardernə ünvanladığı məktubda başsağlığı vermişdir[3].
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan da başsağlığı dilədi və irqçilik və İslamofobiyanın yüksəlməsindən narahatlıqlarını ifadə etdi.
Rusiya prezidenti Vladimir Putin hücum ilə əlaqədar başsağlığı dilədi.
Avropa Şurası hücumu qınadı və başsağlığı dilədi.
Avstraliyalı senator Freyzer Enninq, hücumun "müsəlmanlara qarşı olması səbəbiylə Avstraliya və Yeni Zelandiyada insanlar arasında artan bir qorxu olduğunu göstərir" və hadisənin səbəbinin "müsəlman fanatiklərin" köçməsi olduğunu söylədi.
İstinadlar redaktə
- ↑ "Yeni Zelandiya məscidlərinə hücumlarda erməni izi - FOTO". oxu.az. oxu.az. 2021-10-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 mart 2019.
- ↑ "Yeni zelandiyalı terrorçu məscidlərə hücuma görə özünü təqsirli bilməyib". 2019-06-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-06-16.
- ↑ Yeni Zelandiyanın Baş naziri Zati-aliləri xanım Casinda Ardernə Arxivləşdirilib 2021-05-11 at the Wayback Machine. president.az, 15.03.2019 (az.)
Xarici keçidlər redaktə
