Loqlayn

Loqlayn (ing. log line yaxud logline) — qısametrajlı və ya uzunmetrajlı filmlərin, serialların, televiziya şoularının, romanların içində baş verən bütün hadisələrin məzmun və dinamikasını açıqlayan tək bir cümlədir (əksər hallarda 20–25 söz). O, plotlayn mərhələsindən (ssenarinin dörd cümlədə verilməsi) bir əvvəlki mərhələ hesab olunur. Loqlayn hekayənin xülasəsini verməklə kifayətlənməməli, qəhrəmanı, onun məqsədini (hədəflərini, arzularını) və qarşısındakı maneəni (təhlükəni, riski) bir cümlə ilə ümumiləşdirə bilməlidir. Loqlayn filmin marketinqi üçün istifadə olunan şüar (posterdə, reklamda və s.) deyildir. Loqlayn tamaşaçılar üçün deyil, minlərlə ideyanı oxumuş redaktor və prodüserlər üçün yaradılır.

Əksər hallarda loqlayn ssenaridən daha əvvəl hazır olur. Loqlayn nə qədər rahat formalaşarsa, yaxşı ssenarinin ortaya çıxma ehtimalı bir o qədər çoxalır. Loqlayn yaradan pulsuz proqram təminatları da mövcuddur.

Loqlaynda olan elementlər

1. Qəhrəman
2. Qəhrəmanın təsviri — Peşəsi, bacarığı, fiziki çatızmazlığı, statusunu göstərən və yaxud xarakterik xüsusiyyətlərini təqdim edən ifadə. Bu, qəhrəmanın kimliyi haqqında təsəvvür yaradır
3. Qəhrəmanın çatışmazlığı — Etik və ya psixoloji çatışmazlar (bu, metamorfoz ilə əlaqədardır)
4. Qəhrəmanın məqsədi — Məqsəd konkret, görülə bilən, ölçülə bilən, əldə edilə bilən və inandırıcı olmalıdır
5. Ehtiyac — Qəhrəmanın çatışmazlığını aradan qaldırması üçün lazım olan nəsnədir (deyilə də bilər, konteksdən anlaşıla da bilər)
6. Konflikt — Xarici və ya daxili ola bilər
7. Antaqonist — Janrdan və nəqletmədən asılı olaraq loqlaynda göstərilməyə bilər
8. Antoqonistin təsviri — Peşəsini, bacarığını, fiziki çatızmazlığını və ya statusunu göstərən və yaxud xarakterik xüsusiyyətini təqdim edən ifadə. Bu ifadə antoqonistin kimliyi haqqında bizdə təsəvvür yaradır.
9. Antoqonistin çatəşmazlığı — Etik və psixoloji çatəşmazlıq (bu antoqonistin dəyişəcəyini və ya qəhrəmanın dəyəri ilə konfllikt yaratdığını göstərmək üçün istifadə olunur)
10. Qəhrəmanı və antoqonisti təsvir edən sifətlərin konflikt yaratması. Məsələn. tənbəlşagird — tələbkar müəllim
11. Mentor və təsviri
12. Müttəfiq və təsviri
13. Mövzu (kontekstdən anlaşılır)
14. İroniya — İfadələrin hərfi mənalarına zidd olaraq işlənməsi nəticəsində yaranan incə bir istehza. Başqa sözlə, bir-birinə zidd olan iki nəsnənin bağlanması (birləşdirilməsi) nəticəsində yaranan istehza. Məsələn, "Titanik" filmi — On yeddi yaşında lüks həyata sahib aristokrat qız Titanikdə mehriban, amma kasıb bir rəssama aşiq olur.
15. Təhrikedici hadisə — buna kalalizator, taleyin çağırışı və s. də deyirlər.
16. Qoyuluş (ing: Stake) — Qəhrəmanın məqsədinə çatmayacağı təqdirdəitirəcəyi nəsnədir
17. Problem (deyilməməli, kontekstdən anlaşımalıdır)
18. 1-ci dönüş nöqtəsi — bu, loqlaynda bəzən gözlənilməz dəyişiklik (ing:twist) olaraq da qəbul olunur
19. Geri qayıda bilməmə nöqtəsi (ing: poin of no return)
20. Mərkəzi dönüş nöqtəsi
21. 2-ci fokus nöqtəsi (ölüm nöqtəsi)
22. Maneə
23. Sirr
24. Qarmaq (ing:hook) — ümumi anlayışdır. Tamaşaçının diqqətini saxlamaq üçün istifadə edilən alətdir. Maneə, sirr, təhlükə və yeni informasiya (açılıış) birlikdə "qarmaq" yaradır. Bəzi müəlliflər ironoyanı da "qarmağa" aid edirlər.
25. Təcililik elementi (ing:Ticking clock)
26. Etik seçim — dilemma olaraq görünə bilər, kontekstdən də anlaşıla bilər
27. Məkan (əgər vacibdirsə)
28. Zaman (əgər vacibdirsə)
29. Filmin dünyası (ing: setting). Birbaşa deyilə də bilər, kontekstdən də anlaşıkla bilər
30. Hədəf auditoriyası (kontekstdən anlaşılmalıdır)
31. Janr — kontekstdən anlaşılır. Bəzən isə birbaşa deyilir. Məsələn, "Film … mistik trillerdir".
32. Dramatik sual (kontekstdən anlaşılır.

Nümunələr

• Film: Karip dənizinin quldurları: Qara mirvarinin lənəti (2003)

Dəmirçi Uill Törnir ekssentrik pirat "Kapitan" Cek Sərçə ilə birləşərək qubernatorun qızı olan sevgilisini Cekin ölümsüz keçmiş pirat müttəfiqlərindən xilas etməyə çalışır.

Bu loqlaynda olan elementlər:

1. Qəhrəman və təsviri (peşəsi) — dəmirçi Uill Törner
2. Problem — sevgilisi qaçırılıb
3. Məqsədi — sevgilisini xilas etmək
4. Təhrikedici hadisə — sevgilisinin piratlar tərəfindən qaçırılması (kontekstdən aydın olur)
5. Qoyuluş — sevgilisinin həyatı
6. Sevgilisinin təsviri — qubernatorun qızı
7. Müttəfiq və təsviri (1) — ekssentrik pirat "kapitan" Cek Sərçə
8. Müttəfiq və təsviri (2) — qubernator (bu, həm də onun təsviridir)
9. Antaqonist və təsviri — ölümsüz piratlar

• Film: Evdə tək (1990)

Milad tətili zamanı Parisə səfər edən ailəsi tərəfindən təsadüfən unudularaq evdə tək qoyulan səkkiz yaşlı xətakar uşaq evini bir cüt qarətçidən müdafiə etməyə qərar verir.

Bu loqlaynda olan elementlər:

1. Qəhrəman və təsviri — səkkiz yaşlı xətakar uşaq
2. Problem — uşağın ailəsi tərəfindən unudularaq evdə tək qalması
3. Təhrikedici hadisə — qarətçilərin bu evi qarət etməyə qərar vermələri
4. Məqsəd — evini qarətçilərdən qorumaq
5. Antoqonist — iki qarətçi
6. Maneə — uşağın və müdafiəsiz olması
7. Qoyuluş — ev
8. Zaman — Milad ərəfəsi. Loqlaynda Paris şəhəri ona görə vurğulanır ki, Milad ərəfəsində Parisdən evə qayıtmaq xeyli zaman alacaq və uşaq bu müddətdə tək olacaq
9. İroniya — valideynlər övladını evdə unudurlar; müdafiəyə ehtiyacı olan uşaq evin müdafiəçisinə çevrilir.
10. Dramatik sual — uşaq evini qarətçilərdən qoruya biləcəkmi?
11. Janr — komediya, ailə

Həmçinin bax

• Sinopsis