Lorens Kleyn
Lorens Robert Kleyn (ing. Lawrence Robert Klein; 14 sentyabr 1920[1][2][…], Omaha, Nebraska[7][8] – 20 oktyabr 2013[3][1][…]) — amerikalı iqtisadçı və ekonometrik. 1980-ci ildə İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür.
| Lorens Kleyn | |
|---|---|
| ing. Lawrence Robert Klein | |
 | |
| Doğum tarixi | 14 sentyabr 1920[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 oktyabr 2013[3][1][…] (93 yaşında) |
| Dəfn yeri | |
| Milliyyəti |
 ABŞ |
| Elm sahələri | makroiqtisadiyyat, ekonometrika |
| Elmi dərəcəsi |
|
| İş yerləri | Pensilvaniya Universiteti, Oksford Universiteti, Miçiqan Universiteti, Milli İqtisadi Tədqiqatlar Bürosu, İqtisadi Tədqiqatlar üzrə Kovles Komissiyası |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | Paul Samuelson[4] |
| Tanınır | Makroiqtisadi modellər |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
1959 C.B.Klark medalı,  1980 İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Lorens Kleyn əvvəlcə Los Anceles Şəhər Kollecində riyaziyyat üzrə təhsil almış, daha sonra isə Berkli Kaliforniya Universitetində iqtisadiyyat üzrə təhsilini davam etdirərək 1942-ci ildə diplom almışdır. 1944-cü ildə isə Massaçusets Texnologiya İnstitutunda iqtisadiyyat üzrə doktorluq dərəcəsinə yüksəlmişdir.
Lorens Kleyn Çikaqo Universitetində İqtisadi Tədqiqatlar üzrə Kovles Komissiyasında işləmişdi. Burada işlədiyi müddətdə Yan Tinberqenin təkmilləşdirdiyi ilk ekonometrik modeli dəyişdirərək ABŞ iqtisadiyyatına uyğunlaşdıran Kleyn modelini yaratmışdır. Bu modelə əsaslanaraq ABŞ iqtisadiyyatında II Dünya müharibəsindən sonra iqtisadi genişlənmə olacağını doğru şəkildə təxmin etmişdir. Sonralar isə Miçiqan Universitetində Artur Qoldberqerlə birlikdə ABŞ iqtisadiyyatı üçün yeni bir ekonometrik model olan Kleyn-Qoldberqer modelini təkmilləşdirmişlər. Kleyn əvvəllər Amerika Kommunist Partiyasının üzvü və yəhudi əsilli olduğundan 1950-ci illərdə senator McKartinin diqqətini özünə cəlb eləmiş və ona Miçiqan Universitetində professorluq verilməmişdir.
Bundan sonra Kleyn Böyük Britaniyaya köçmüş və Oksford Universitetində işləməyə başlamışdı. Burada işləyərkən Böyük Britaniya iqtisadiyyatı üçün ilk ekonometrik model olan Oksford modelini köməkçisi Ceyms Bolla birlikdə təkmilləşdirmişdi. Bundan başqa Böyük Britaniya üçün Miçiqan Sorğularının bənzəri olan Britaniya Qənaət Sorğularının göstəricilərinin toplanılmasına rəhbərlik etmişdir.
1958-ci ildə Kleyn ABŞ-yə geri qayıtmış və Pensilvaniya Universitetinin İqtisadiyyat Departamentində işləməyə başlamışdı. Ona 1959-cu ildə ABŞ-nin ən önəmli iqtisadi mükafatı olan Con Beyts Klark medalı verilmişdir. Kleyn 1960-ci illərin əvvəlində ABŞ-də böyük miqyaslı iqtisadi tədqiqat olan ABŞ-nin qısa müddətli dövrdə iqtisadi təxmininin detallı modelini qurmaq üçün Brukinqs-SSRC layihəsinə rəhbərlik etmişdi. 1960-cı illərin sonlarında isə Brukinqs modelindən kiçik, amma ABŞ-nin makroiqtisadi vəziyyətinin təxmin edilməsində uğurlu olan Vorton Ekonometrik Təxmin modelini təkmilləşdirdi. Kleyn 1968-ci ildə Pensilvaniya Universitetinin Vorton məktəbinə Bencamin Franklin professoru olaraq təyinat aldı. Sonra isə Vorton modelini təkmilləşdirmək və yeni modellər qurmaq üçün özəl sektorun ilk ekonometrik təxmin modellərinin hazırlanma və satış şirkəti olan Vorton Ekonometrik Təxmin Ortaqlığı (ing. WEFA) şirkətini qurdu. Bu şirkət inkişaf etmiş ölkələrin bir-birinə bağlı bir beynəlxalq ekonometrik model qurmaq layihəsi olan LİNK layihəsini təkmilləşdirmişdir.
Kleyn 1977-ci ildə ABŞ prezidenti Cimmi Karterə seçkilərdən əvvəl iqtisadi məsləhətçi olmuş, amma seçkilərdən sonra rəsmi iqtisadi məsləhətçi olmaqdan boyun qaçırmışdır.
1980-ci ildə İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı Kleynə ekonometrik modellərin qurulması, bunların iqtisadi tsikllar və iqtisadi siyasətlərə uyğunlaşdırılması sahəsində olan tədqiqatlarına görə verilmişdir.
Kleyn təqaüdə çıxdıqdan sonra fəxri professor adı almasına baxmayaraq yenə də ekonometrik modellərin qurulması ilə yaxından maraqlanmışdır.
Lorens Kleyn 20 oktyabr 2013-cü ildə 93 yaşında olarkən ABŞ-nin Pensilvaniya Ştatında ölmüşdü.
Əsərləri
redaktə- L.Kleyn, J.Markiz. İqtisadi proqnozlaşdırılma nəzəriyyəsi ilə bağlı əsas esse, ISBN 0-8410-2005-1;
- L.Kleyn. (1950), Birləşmiş Ştatlar iqtisadiyyatının dəyişməsi (1921-1941);
- Qoldberqer, A.S. və L.Kleyn. (1955), Birləşmiş Ştatların ekonometrik modeli (1929-1952);
- L.Kleyn. (1946), Keynsçi inqilab, ISBN 0-333-08131-5;
- Evans, M.K. və L.Kleyn. (1967), Vorton ekonometrik proqnozlaşdırma modeli;
- L.Kleyn. (1973), Ekonometrika dərsliyi, ISBN 0-13-912832-8;
- G.From, L.Kleyn. (1975), Brukinqs modeli;
- L.Kleyn. (1976), Ekonometrik modellərin qabiliyyəti;
- L.Kleyn. (1980), Ekonometrik proqnozlaşdırma və proqnozlaşdırma modelləri üçün giriş, ISBN 0-669-02896-7;
- L.Kleyn. (1982), Qərar vermə bələdçiləri kimi ekonometrik modellər, ISBN 0-02-917430-9;
- L.Kleyn. (1983), Tələb və təklif iqtisadiyyatı;
- M.Dutta, L.Kleyn. (1995), İqtisadiyyat, ekonometrika və LİNK, ISBN 0-444-81787-5.
Həmçinin bax
redaktəXarici keçidlər
redaktəİstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 Lawrence Robert Klein // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 Lawrence Robert Klein // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ 1 2 Lawrence R. Klein, Economist Who Forecast Global Trends, Dies at 93.
- ↑ 1 2 3 https://www.nytimes.com/2013/10/22/business/economy/lawrence-r-klein-economist-who-forecast-global-trends-dies-at-93.html?_r=0.
- ↑ 1 2 NNDB (ing.). 2002.
- ↑ 1 2 https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam.
- ↑ 1 2 Obituary: Professor Lawrence Klein (brit. ing.). // The Independent Britain: 2013. ISSN 1741-9743
- ↑ 1 2 Nobel Prize economist Klein dies. // news.com.au Sidney: News Corp Australia, 2013.