Müqəddəs kitab
Bu məqalənin mətnini Azərbaycan dilinə uyğunlaşdırmaq lazımdır. |
Müqəddəs kitab (müqəddəs mətn) — hər hansı bir din və ya məzhəbdə müqəddəs qəbul edilən və mərkəzi bir əhəmiyyətə sahib olan əsərdir (yazıdır). Müqəddəs mətnlərin Allah tərəfindən birbaşa göndərildiyinə, nəbilərə (peyğəmbərlərə) vəhy edildiyinə inanılır. İstifadəsi müxtəlif yazı vasitələri (daş kitabələr, perqament, gil lövhələr, kağız və s.) üzərində fərqli informasiya daşıyıcılarında (kitab, mikrofiş, mikrokart, elektron sənəd və digər daşıyıcılarda) əlyetərlidir.[1]
Din - mənbəyi yaradana dayanan, məxluqatı dünya və axirət xoşbəxtliyinə qovuşdurmaqla nicatlandıran ilahi inanc sistemidir. Səmavi və qeyri-səmavi olmaqla dinlər iki qrupa ayrılır. Səmavi dinlər Allah tərəfindən vasitəli (mələklər ilə) və vasitəsiz (birbaşa) olaraq peyğəmbərlərə göndərilən yaradan, yaradılış, dünya və axirət məsələləri haqqında fikir və ya hökmlər (vəhy) barədə informasiya qaynaqlarıdır. Yəhudilik, xristianlıq və İslam dini səmavi dinlərdir. Həmçinin bu dinləri haqq və həqiqi dinlər adlandırırlar.[1]
Qeyri-səmavi dinlər isə bəşər övladının şüurunun formalaşdığı dövrdən insanlar arasında təşəkkül tapmış, Allah tərəfindən peyğəmbərlərə göndərilməyən, fərqli inanc, müxtəlif tapınma sistemləridir. Belə dinlərə misal üçün, buddizmi, zərdüştlüyü, şintoizmi və sairəni göstərmək olar.[1]
Səmavi kitabların sayı üçüdür. Onların birincisi «Tövrat», ikincisi«İncil», üçüncüsü isə «Qurani-Kərim»dir.[1]
Hinduizmin Riqvedası M. Ö 1500 ilə M. Ö 1300-ci illərdə yazılmış, tarixin də ən köhnə müqəddəs mətnlərindən biri olmuşdur. Zerdüştçülüğün Avesta 'sı isə şifahi olaraq yazı əvvəlində istifadə edilmişdir. Avesta dili isə, araşdırmaçılar tərəfindən M. Ö 1000 ətraflarında yerləşdiyi nəzərdə tutulmuşdur.
İlk basılıb xalqa topluca paylanan mətn isə, M. Ö 868-ci ildə (1440-cı il ilk kitab çapının ixtirası ili hesab olunur İohann Qutenberq) yazılan Bibliya müqəddəs mətni Sutra (ya da Diamond Sutra) 'dır.
Mətnlər redaktə
Asartu redaktə
- Poetik Eda
- Gənc Eda
Ayyavazhi redaktə
- Akilattirattu Ammanai
- Arul Nool
Bahailik redaktə
- Kitab-Mübarək
- Ikan Kitabı
- Gizli Sözlər
- Qurdun Oğlu risaləsi
Birləşmə Kilsəsi redaktə
- Müqəddəs Prinsip
- Wolli Hesul
- Wolli Kangron
Buddizm redaktə
- Sutra
- Tipitaka
Etrüsk mifologiyası redaktə
- Pyrgi Həbləri
- Tabula Cortonensis
- Liber Linteus
- Cippus Perusinus
Falun Gong redaktə
- Zhua Falun
Hinduizm redaktə
- Sruti
- Veda
- Rigveda
- Samaveda
- Yajurveda
- Atharvaveda
- Bramanalar
- Aranyakalar
- Upanişad
- Smitri
- İtihasas
- Mahabharata
- Bhagavad Gita
- Ramayana
- Puranalar
- Tantralar
- Sutralar
- Stotralar
- Ashtavakra Gita
- Gherand Samhita
- Gita Govinda
- Hatha Yoga Pradipika
Xristianlıq redaktə
- İncil
- Apokrifa (Deutero Kanonik) (İkinci Dərəcədə Esin Kitablar)
- Mormon Kitabı (Mormonlar üçün)
- Adəmin sonu (Gnostikler üçün)
- Yəhudanın müjdəsi (Gnostikler üçün) (Gnostikler üçün cəmdə 53 ədəd İncil mövcuddur)
İslam redaktə
Swedenborgçuluk redaktə
- İncil
- Emanuel Swedenborg 'un yazıları
Jainizm redaktə
- Tattvartha Sutra
Manikaeizm redaktə
- Arzhang
Yəhudilik redaktə
Rastafarianizm redaktə
- İncil
- Müqəddəs Piby
- Kebra Negast
- Haile Selassie 'nin danışmaları
Ruhçuluk redaktə
- Ruh Kitabı
- Cənnət və Cəhənnəm
- Ruhçuluğa Görə Yaradılış
Sabyanizm redaktə
- Ginza Rba
Samaritanizm redaktə
- Samarit İncili
Siqhizm redaktə
- Guru Granth Sahib
- Daşa Granth Sahib
Şinto redaktə
- Kojiki
- Nihon Shok ya da Nihingi
Taoizm redaktə
- Tao-te-ching
- I Ching
- Chuang Tzu
Telema redaktə
- Liber Al vəl Legis başda olmaq üzrə Telema Müqəddəs Kitabları
Yeni Çağ Dinləri redaktə
- Yuxuların Yolu
- Tanrı ilə Danışmalar
- Oahspe
- Urantia Kitabı
- Möcüzələrin Yönü
Zərdüştilik redaktə
- Katha
- Avesta
- Yasna
- Visparad
- Yashtlar
- Vendidad
- Denkard
- Bundahizn
- Mainog-i-Kirad
- Arda Viraf Namak
- Zartushtnamah
- Sad-dar (Üz Qapı)
- Rəvayətlər
- Zend
- Kord Avesta
İstinadlar redaktə
- ↑ 1 2 3 4 MÜXTƏSƏR OLARAQ MÜQƏDDƏS KİTABLAR, ONLARIN MEYDANA GƏLMƏSİ VƏ YAYILMASI HAQQINDA 2021-06-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-03.