Məmməd Oruc

Məmməd Oruc (Orucov Məmməd Kazım oğlu; 8 mart 1947, Vedi) — yazıcı-publisist, tərcüməçi, SSRİ Jurnalistlər İttifaqının (1970), SSRİ Yazıçılar İttifaqının (1983) üzvü.

Məmməd Oruc
Doğum adı	Məmməd Kazım oğlu Orucov
Doğum tarixi	8 mart 1947(1947-03-08) (77 yaş)
Doğum yeri	Vedi, Vedi rayonu, Ermənistan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Uşağı	3
Atası	Kazım
Təhsili	S.M.Kirov adına ADU
İxtisası	Jurnalistika
Fəaliyyəti	yazıçı
Əsərlərinin dili	Azərbaycan dili
Üzvlüyü	SSRİ Jurnalistlər İttifaqı, SSRİ Yazıçılar İttifaqı

Həyatı

Məmməd Oruc 1947-ci il mart ayının 8-də Vedibasar mahalının (Ermənistan SSR) Böyük Vedi kəndində doğulub. 1951-ci ildə bu kəndin böyük bir qismini, o cümlədən M. Orucun ailəsini mövcud hakimiyyətin qərarı ilə Beyləqan rayonunun Şahsevən kəndinə (Azərbaycan SSR) köçürüblər. 1965-ci ildə Şahsevən kənd orta məktəbini bitirən M. Oruc S.M.Kirov adına ADU-nin filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsinə daxil olmuş və 1969-cu ildə bu təhsil ocağını bitirərək "Azərbaycan gəncləri" qəzetində əmək faəliyyətinə başlamış və qısa bir müddətdən sonra Ədəbiyyat və İncəsənət şöbəsinə müdir təyin edilmişdir. 1971–72-ci illərdə hərbi xidmətdə olmuşdur. Əsgərlikdən qayıtdıqdan sonra Azərbaycan Dövlət televiziya və Radio verlişləri komitəsində əmək fəaliyyətini davam etdirmiş, redaktor, böyük redaktor və şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1980-ci ildə Azərbaycan Yazıçıları İttifaqının "Azərbaycan" jurnalına ədəbi işçi kimi işə qəbul olunan M. Oruc bu günə kimi həmin dərginin əməkdaşıdır, publisistika şöbəsinin müdiridir. Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio şirkəti ilə əməkdaşlığını fasilələrlə də olsa, indi də davam etdirir.

1970-ci ildən SSRİ Jurnalistlər İttifaqının, 1983-cü ildən isə SSRİ Yazıçılar İttifaqının üzvüdür.

Ailəsi

Ailəlidir: Üç övladı var, bir oğlan, iki qız.

Yaradıcılığı

Hələ orta məktəbdə oxuyarkən bədii yaradıcılığa başlayan M. Orucun ilk şeirləri "Yüksəliş" və "Azərbaycan pioneri" qəzetlərində 1963–1965-ci illərdə nəşr olunmuşdur. Tələbə ikən qələmə aldığı və "Azərbaycan gəncləri" qəzetində çap etdirdiyi publisistika örnəklərinin, oçerklərinin bir qismi 1973-cü ildə "Gənclik" nəşriyyatında çap olunmuş "Ailə səadəti" kitabına daxil edilmişdir. 1972-ci ildə "Barsız ağacın xatirəsi" adlı ilk hekayəsi "Azərbaycan gəncləri" qəzetində işıq üzü gördükdən sonra "Kamal müəllimin mahnısı" və "Qırmızı bantlı qoç" hekayələrini "Ulduz" jurnalında nəşr etdirmişdir.

"Yadigar mahnı" (1972), "İkinci ad" (1984), "Leylək körfəzi"(1985), "İntizardan sonra" (1989), "Köçürülmə" (1992), "Baran s krasnım bantom", ("Molodaya qvardiya" 1984), "Tantsevalnaya melodiya" (Sovetski pisatel — 1991) kitablarında müxtəlif jurnal və almanaxalarda, o cümlədən "Svidanie na perevale " almanaxında (Xud. Literatura, 1988, Moskva) müxtəlif illərdə nərş etdirdiyi hekayələri, povestləri və romanları toplanıb.

Müstəqillik illərində daha üç kitabı nəşr olunub: "Oyun havası" (2012 "Gənclik"), "Buxara əsirinin sirri" (2016 "Qanun nəşriyyatı"), "Üç roman" (2016 "Nərgiz" nəşriyyatı). Üç roman kitabına 1990-cı ildə "Karvan" jurnalında çap etdirdiyi "Köçürülmə" romanı, həmçinin son illər qələmə aldığı "Qısa qapanma" və "Qara güzgü" romanları daxil edilib və topluya akademik Nizami Cəfərov ön söz yazıb.

Bir sıra hekayələri ingilis, fransız, ərəb, rumın, gürcü, ukrayna, erməni dillərinə tərcümə olunmuşdur. M. Orucun "Yeddi dağdan o yana" pyesi 1983-cü ildə Mingəçevir Dövlət Dram Teatrında (rejissor Füzuli Sərkərov), "Təbriz almaları" 1985-ci ildə Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında (rejissor Vəli Babayev), "Nərdivan" pyesi 1986-cı ildə Lənkəran Dövlət Dram Teatrında (rejissor Baba Rzayev), "Oğulla görüş" pyesi isə 1988-ci ildə Azərbaycan Dövlət Televiziyasında (rejissor Həsən Əbluc) tamaşaya qoyulub.

M. Oruc rus dilli azərbaycan yazıçılarından Murtuz Sadıqovun, Nadir Ağasiyevin, Asim Cəlilovun, Gülşən Lətifxanın, M. FirAnın (Cəmilə Mənsurovanın), həmçinin rus yazıçılarından Vasili Belovun, Yeremey Aypinin, Sergey Kozlovun, Dmitri Mizqulinin, Aleksandr Kerdanın, Vyaçeslav ar- Serginin, Arsen Titovun, Pavel Çerkaşinin, Yelena Bezrukovanın, İrina Ryabininanın bir sıra əsərlərini Azərbaycan dilinə tərcümə etmiş və nəşr etdirmişdir.

Kitabları

1. "Oyun havası" (2012 "Gənclik"),
2. "Buxara əsirinin sirri" (2016 "Qanun nəşriyyatı"),
3. "Üç roman" (2016 "Nərgiz" nəşriyyatı).

Təltifləri

M. F. Axundov adına (1991), İsi Məlikzadə adına (2002), Rəsul Rza adına (2007) ədəbi mükafatların, həmçinin Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin "Qızıl kəlmə" ədəbi mükafatının (2009), həmçinin "Yuqra" (2014) və D. N. Mamin-Sibiryak adına Ümumrusiya Ədəbi mükafatının (2018) laureatıdır.