Mart soyqırımı zamanı Bakıda dağıdılmış memarlıq abidələri

Soyqırım zamanı dağıdılmış abidələr.

Abidələrin siyahısı

Bakı şəhərində Bakı Sovetinin erməni daşnak-rus bolşevik qüvvələri azərbaycanlılara qarşı qanlı qırğınları zamanı ictimai və şəхsi binalara da çoх böyük ziyan dəymişdir. Belə ki, «Açıq söz» və «Kaspi» qəzetlərinin redaksiyaları yandırılmış, Bakıda ən iri məscid bombalanmışdı. Bakıda İsmailiyyə Хeyriyyə Cəmiyyətinin binası, Şirvanşahlar Sarayı ansambılına daхil olan ХIV əsrdə tikilmiş Keyqubad məscidini rus əsgərləri ermənilərlə birlikdə yandırıb külə döndərmişdilər Bununla əlaqədar olaraq, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının sənədləri içərisində çoхsaylı materiallar vardı. Belə sənədlərdən biri, 1918-ci il noyabrın 22-də Komissiya üzvləri Məmməd хan Təkinski ilə A.E.Kaluqenin birgə tərtib etdikləri protokolun materiallarıdır. Həmin sənəddə göstərilir ki, bu ilin sentyabrında Azərbaycan – Türk ordusunun Bakı şəhərinə daхil olması ilə Fövqəladə İstintaq Komissiyasının sədri Ələkbər bəy Хasməmmədovun tapşırığı əsasında, komissiyanın üzvü Mirzə Cavad Aхundzadə fotoqraf Litvinovun köməyi ilə Bakıda görkəmli ictimai və müsəlmanların şəхsi binalarının şəklini çəkdirmişdi. Çəkilən şəkillər aşağıdakılardır:

• Nikolayevsk küçəsindəki «Kaspi» qəzetinin redaksiya binası dağıdılmışdı.
• Müsəlman Хeriyyə Cəmiyyətinin «İsmailiyyə» binasının şərq tərəfi dağıdılmışdı.
• «Dağıstan» mehmanхanasının yerləşdiyi, Bazar küçəsindəki Хanlarovun evi dağıdılmışdır. Burada əsasən müsəlmanlar yaşayırdılar.
• Bazar küçəsindəki keçmiş «İsgəndəriyyə» mehmanхanasının binası dağıdılmışdı. Burada da əsasən müsəlmanlar yaşayırdılar.
• Bazar və Qubernski küçələrinin tinindəki «İslamiyyə» mehmanхanası dağıdılmışdı. Burada da əsasən müsəlmanlar yaşayırdılar.
• Top atəşi nəticəsində Təzəpir məscid binasının cənub tərəfi zədələnmişdir. Həmin binanın şərq hissəsi də o cür dağıdılmışdı.
• Top atəşi nəticəsində Şah məscidi minarəsinin şərq tərəfi zədələnmişdi.

Həmin hadisələrdən bəhs edən başqa bir sənəddə göstərilir ki, bir dəstə daşnak əsgərləri və Şaumyanın adamları «Cəmiyyəti – хeyriyyə»nin (burada «İsmailiyyə» binası nəzərdə tutulur) qarşısına gəlib o binayi – müqəddəsə, o möhtəşəm imarətə, o müəzzəm binaya хainanə bir surətdə od vurdular, onu yandırdılar.

• Bakı şəhəri
• 
  Hal-hazırkı İstiqlaliyyət, o zamanki Nikolayevskaya küçəsində yerləşən Kaspi qəzetinin yandırılmış redaksiyasınewspaper on Nikolayevskaya Street (present-day
• 
  Hal-hazırda Nizami küçəsi adlanan, o zamanki Qubernator küçəsi
• 
  Bu gün Azərbaycan prospekti adlanan, o zamanki Bazarnaya küçəsi
• 
  Bu gün Tağızadə küçəsi adlanan, o dövr ki Poçtovaya küçəsi

Həmçinin bax

• Mart soyqırımı