Mehmed Şakir Paşa

Mehmed Şakir Paşa
Mehmed Şakir Paşa
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	1855
Doğum yeri	Bursa, Osmanlı imperiyası;
Vəfat tarixi	28 iyul 1914
Vəfat yeri	Afyonqarahisar ili, Osmanlı imperiyası;
Vəfat səbəbi	güllə yarası[d]
Fəaliyyəti	dövlət xadimi
Atası	Mustafa Asım bəy
Anası	Zəhra xanım
Uşaqları	Halikarnas Balıqçısı,; Şahzadə Fahrelnisə Zeyid,; Aliye Berger;

Mehmed Şakir Paşa (1855, Bursa, Osmanlı imperiyası^[1] – 28 iyul 1914, Afyonqarahisar ili, Osmanlı imperiyası) — XIX əsrin ikinci yarısında yaşamış Osmanlı diplomatı, dövlət xadimi və yazarı. Sultan Əbdülhəmid səltənətinin sədrəzəmlərindən Əhməd Cavad Paşanın qardaşıdır.

Həyatı

1855-ci ildə Bursada dünyaya gəldi. Atası Afyonlu Hacı Əhməd Əfəndinin oğlu miralay Mustafa Asım bəydir.^[2] Anası isə əslən Suriya türkmanı olan Xəttatzadə ailəsindən Hüseyn bəyin qızı Zəhra xanımdır.^[3] Atasının vəzifəsi səbəbilə bir müddət Bursada, daha sonra isə İstanbulda yaşadı. İlk təhsilini də məhz Bursada başladı. Ancaq hələ 7 yaşında ikən, 1862-ci ilin dekabrında həm atasını, həm də anasını 3 gün arayla itirdi. Valideynlərinin vəfatından sonra 13 yaşlı bacısı Sara, 12 yaşlı Cavad və 7 yaşlı qardaşı Şakir ailə dostları və o əsnada Rumeli qazəsgəri olan Atifzadə Hüsaməddin Əfəndinin himayəsinə alındı.^[4]^[5] Ancaq qısa müddət sonra bacısı və Şakir nənəsi Fatma xanımın himayəsi altında Afyondakı qohumlarının yanına aparıldı.^[2]

Bir müddət sonra yenidən İstanbula göndərildi və hərbi məktəbə daxil oldu.^[6] Təhsilinin sonuncu ilində 1877-1878 Osmanlı-Rusiya müharibəsinin başlamasıyla cəbhəyə yollandı. Qardaşı Əhməd Cavad bəy kimi, o da Dunay çayı cəbhəsindəki Əziz Paşa birliyinə qatıldı və paşanın şəxsi yavəri oldu.^[7] Çetinye və Roma səfirliklərində xidmət etdi.

5 iyul 1889-cu ildə Krit vilayətinin vali vəkili təyin edildi və paytaxta çağırıldığı 30 iyun 1890-cı ilədək bu vəzifədə qaldı. İstanbula gəldikdən sonra 2 iyun 1890-cı ildə Ulduz sarayında keçirilən mərasimlə İmtiyaz nişanıyla təltif olundu. Ardından Buxarest və Afina səfirliklərinə təyin olundu.

20 noyabr 1895-ci ildə Hərbi Təftiş komissiyası üzvü seçildi və Hərbi Akademiyanın ümumi şöbəsinə təyin olundu.^[8] Bu vəzifədə ikən ferik rütbəsinə yüksəldi və 1908-ci ildə bütün vəzifələrindən çəkilərək öz istəyilə təqaüdə ayrıldı. Bir müddət Qalatasaray məktəbində tarix müəllimi kimi fəaliyyət göstərsə də, ardından ailəsiylə birlikdə Böyükadadakı imarətində sakit bir həyat yaşamağa başladı.

Elm və təhsilə olduqca maraqlı olan Şakir Paşanın 510 cild kitabdan ibarət geniş bir kitabxanası vardı və bu kitabları ölümünün ardından xanımı tərəfindən Arxeologiya Muzeyinə iyanə olaraq verilmişdir. Bununla yanaşı bir neçə əsərin yazarı olan Şakir Paşanın 5 cilddən ibarət Tarih-i Osmani və 2 cilddən ibarət Yeni Osmanlı Tarihi adlı kitabları özü həyatda ikən nəşr edilmişdir. Səlahəddin Əyyubi, Misir tarixi, Tarih-i İslam, İnekçilik, Sütçülük, İpekçilik və Arıcılıq kimi əsərləri isə əlyazma halında qalmışdır.

Ölümü

28 iyul 1914-cü ildə oğlu Cavad Şakir Qabaağaclı tərəfindən Afyondakı imarətində güllələnərək öldürüldü. Qətlin səbəbi tam olaraq bilinməsə də, bu barədə fərqli versiyalar mövcuddur. İlk versiyaya görə, olduqca soyuq münasibətləri olan oğlunun israfçı olması və həddindən artıq olan xərcləmələri səbəbilə aralarında münaqişə çıxmış və nəticədə qətl hadisəsi baş vermişdir. Daha çox inanılan və bəzi ailə fərdlərinin də xatirələrində yazdığı digər versiya isə Şakir Paşanın italyan əsilli gəliniylə gizli eşq yaşadığı və oğlunun bu münasibəti öyrənməsi ilə bağlıdır.

Cənazəsi Böyükadada dəfn olundu.

Ailəsi

İlk evliliyi 1882-ci ildə sərdar-ı əkrəm Ömər Paşanın qızıyla baş tutdu. Ancaq oğlu Asım bəyin doğuşunda qısa müddət sonra xanımı vəfat etdi və körpə Şakir Paşanın bacısı Sara xanım tərəfindən böyüdüldü.

İkinci evliliyi isə Krit vilayətində xidmət etdiyi əsnada 1890-cı ildə Kritli bir ailənin qızı olan İsmət xanımla baş tutdu. Evləndikdən qısa müddət sonra İstanbula gələn cütlüyün 6 övladı dünyaya gəldi.

Cavad Şakir Qabaağaclı
Hakkıye Koral (1893-1971) — Türk siyasətçisi və hərbçisi Mehmed Emin Koralın xanımı, Füreyya Koralın anasıdır.
Ayşə Erner (1895-1978)
Suat (1899-1972)
Fahrelnisə Zeyd
Aliyə Berqer

Mənbə

Şakir Paşa Ailesinin Sanatçı Üyelerinin Türk Sanatına Katkıları, Şirin Zerey Koç. Yüksek Lisans Tezi. TC Çankırı Karatekin Üniversitesi. Çankırı 2019
Sadrıazam Ahmed Cevad Paşa, Mehmet Ercan. Doktora Tezi. TC Marmar Üniversitesi. İstanbul 1998

İstinadlar

↑ ¹ ² https://www.biyografya.com/biyografi/7431.
↑ ¹ ² İbnülemin Mahmut kemal İnal, Son Sadrazamlar, III, İstanbul 1982, s.1473
↑ Şirin Devrim, Şakir Paşa Ailesi "Harika Çılgınlar", İstanbul 1996, s.15
↑ İlmiye Salnamesi, İstanbul 1334, s.594-595
↑ Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislamları, Ankara 1972, s. 194-195
↑ Muharrem Mazlum İskora, Harp Akademileri Tarihçesi (1846-1965), I, Ankara 1966, s.159
↑ Nevsal-i Malumat, İstanbul 1319, s.68
↑ Tahsin Paşa, Sultan Abdülhamid Tahsin Paşa'nın Yıldız Hatıraları, Haz. Ali Ergenekon, İstanbul 1990, s.25

[_97306e50ca5d3bd3-1] ¹ ² https://www.biyografya.com/biyografi/7431.

[:02-2] ¹ ² İbnülemin Mahmut kemal İnal, Son Sadrazamlar, III, İstanbul 1982, s.1473

[3] Şirin Devrim, Şakir Paşa Ailesi "Harika Çılgınlar", İstanbul 1996, s.15

[4] İlmiye Salnamesi, İstanbul 1334, s.594-595

[5] Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislamları, Ankara 1972, s. 194-195

[6] Muharrem Mazlum İskora, Harp Akademileri Tarihçesi (1846-1965), I, Ankara 1966, s.159

[7] Nevsal-i Malumat, İstanbul 1319, s.68

[8] Tahsin Paşa, Sultan Abdülhamid Tahsin Paşa'nın Yıldız Hatıraları, Haz. Ali Ergenekon, İstanbul 1990, s.25

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]