Giləmərzə

Giləmərzə
Giləmərzə
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Embryophytes Klad: Polysporangiophytes Klad: Tracheophytes Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Eudicots Klad: Core eudicots Klad: Superasterids Klad: Asterids Klad: Lamiids Dəstə: Dalamazçiçəklilər Fəsilə: Dalamazkimilər Yarımfəsilə: Nepetoideae Triba: Mentheae Cins: Nanə ???: Giləmərzə
Beynəlxalq elmi adı
	Mentha pulegium L., 1753;
ITIS	32270
NCBI	294739
EOL	579696

Pulqar yarpızı, Giləmərzə (lat. Mentha pulegium) — dalamazkimilər fəsiləsinin nanə cinsinə aid bitki növü.

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik, qısa tüklü bitkidir. Gövdəsi düz, yatan və ya bir qədər qalxan çoxbudaqlı, hündürlüyü 15-30 sm-dir. Yarpaqları qısa saplaqlı, 1-2 sm uzunluqda, 5–10 mm enində, oval və ya yumurtavari, ucları küt, qıraqları azacıq dişciklidir. Çiçəkqrupu çoxsaylı, diametri 10–15 mm olan çoxçiçəkli çiçək köbələrindən ibarətdir. Kasacığı ikidodaqlı, xaricdən tüklüdür. Tacı 5–7 mm uzunluqda, kasacıqdan iki dəfə uzun, əlvan çəhrayı rənglidir. Fındıqcıqları xırda, 0,5 mm uzunluqda, yumrudur.^[2]

Giləmərzənin güclü ətri var və o, balıq yeməklərində daha çox istifadə edilir. Latınca adı Origanum majorana-dır. Yüz illərdir ki, bu bitkidən müxtəlif xəstəliklərin müalicəsi zamanı istifadə edilir. Giləmərzə bitkisi Antik Yunanıstanda və Romada xoşbəxtliyin simvolu kimi tanınırdı. Giləmərzə çayından daha çox spazm, köp zamanı, sidikqovucu və tərlədici kimi istifadə edilir. Giləmərzə çayı immun sistemini gücləndirir. Həzm prosesinə çox böyük faydası var. Bunlarla yanaşı o, quru öskürəyə, mədədə köpə, astmaya, revmatik ağrılara, diş ağrısına və baş ağrısına gözəl təsir edir.^[3]

Yayılması

Arealı

Giləmərzə növü Makaroneziya, Avropa, Efiopiya, eləcə də Aralıq dənizi sahillərindən İrana qədər yayılmışdır.^[4]

Azərbaycanda Böyük Qafqazın şərqi, Quba sahəsinin rayonlarında arandan aşağı dağ qurşağına kimi yayılmışdır. Rütubətli yerlərdə və bataqlıq ərazilərdə bitir. Ən çox cənubda rast gəlinir, əsasən Lənkəran ovalığında^[5]

İstinadlar

↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 577.
↑ Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva,Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019
↑ "Giləmərzə otu | İlgim". ilgim.az. 2022-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-25.
↑ Giləmərzə:Plants of the World Online saytında takson barədə məlumat. (ing.)
↑ Флора Азербайджана. Баку: Изд. АН Азерб.ССР, 1950-1961, Т. I-VIII.

Mentha pulegium The Plant List saytında

İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

[_9cc5b5896c153310-1] Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 577.

[2] Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva,Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019

[3] "Giləmərzə otu | İlgim". ilgim.az. 2022-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-25.

[4] Giləmərzə:Plants of the World Online saytında takson barədə məlumat. (ing.)

[5] Флора Азербайджана. Баку: Изд. АН Азерб.ССР, 1950-1961, Т. I-VIII.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]