Mirzə Babayev
Mirzəağa (Mirzə) Əbdülcabbar oğlu Babayev (16 iyul 1913, Maştağa, Bakı qəzası – 13 yanvar 2003[1], Bakı) — Azərbaycan-sovet kino aktyoru və estrada müğənnisi, memar və ictimai xadim.[2] [3]Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (1992), "Şöhrət" ordeni laureatı (2002).
| Mirzə Babayev | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Maştağa, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | (89 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Dəfn yeri | II Fəxri Xiyaban |
| Musiqiçi məlumatları | |
| Fəaliyyəti | aktyor, müğənni |
| Fəaliyyət illəri | 1940–2003 |
| Səs tembri | bariton |
| Təhsili |
|
| Mükafatları |
   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
redaktəAzərbaycan estrada musiqisinin banilərindən biri Mirzə Babayev 1913-cü il iyul ayının 16-da Bakı şəhərinin Maştağa kəndində dünyaya gəlib. Mirzə Babayev İçərişəhərin "ağşalvarlılar" məhəlləsindəndir. Evləri İçərişəhərin M.Ə. Sabir küçəsində olub. Mirzə Babayev bakılı ola-ola, heç vaxt deməzdi ki, "mən bakılıyam". Başqalarına da deyərdi ki, "bakılıyam" deməyin, deyin "Bakıdanam". Çünki tam əsilli-köklü bakılı əslində çox azdı. Mirzə Babayev də həmçinin. Mirzə Babayevin atası- Əbdül Cabbar müasirliyin tərəfdarı olub, vaxtaşırı Parisə gedib-gələrmiş. Yeddi oğlu, bir qızı olub. Uşaqlarının təhsilinə ciddi fikir verib — demək olar ki, hamısı ya Peterburqda, ya da Moskvada təhsil alıb. Mirzə Babayevə musiqiyə maraq, yəqin ki, anasından keçib. Anası Sona xanım Xanlarova rəfiqələrini evə qonaq çağırarkən, onlar üçün qarmon çalarmış. Mirzə Babayev böyük səhnəyə çıxandan əvvəl, 1932-ci ildə təhsil aldığı Sənaye İnstitutunda, indiki AZİ-də, çıxış edirmiş. Natəvan meydanındakı indiki "Sabina" mağazasının yerində "Metropol" restoranı yerləşirdi, orda da çıxış edib. Özü də o vaxt restoranlara mikrofonlar hələ gəlib çatmamışdı, müğənnilər ruporla oxuyurdular. Mirzə Babayev Sənaye İnstitutunu bitirəndən sonra Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbinə daxil olub. Musiqi ilə ciddi məşğul olmağa başlamazdan əvvəl, həm memar kimi, həm də rəssam kimi çalışıb. Müharibədən qayıdandan sonra (Yeri gəlmişkən müharibə vaxtı Mirzə Babayev Rostovda döyüşüb. Leytenant rütbəsi alıb, 4–5 medalla qayıdıb.) "Vətən" kinoteatrı, Gəncədə, Ağdamda bir neçə inzibati bina onun layihəsi üzrə tikilib. Nizami muzeyinin zallarının tərtibatında da iştirak edib.
M.Əzizbəyov adına Sənaye İnstitutunun memarlıq fakültəsində ali təhsil alıb. Mirzə Babayev Bakıda və Azərbaycanın digər şəhərlərində olan bir çox binaların və muzeylərin layihə müəllifidir. 1948-ci ildə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına, məşhur müğənni Bülbülün sinfinə daxil olub[4]. Hətta Bülbül istəyirmiş ki, onu opera müğənnisi kimi hazırlasın lakin Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Tofiq Quliyevin dediyinə görə,[5] Mirzənin səsi estrada mahnılarının ifası üçün daha uyğundur. Tofiq Quliyevin Daxili İşlər Nazirliyinin nəzdində yaratdığı caz orkestrində də çıxış edib. Mirzə Babayevin ilk estrada ifaçısı olması etiraf olunur amma nədənsə caz ifaçısı kimi qəbul edilmir. Halbuki Tofiq Quliyev musiqimizin bu mərhələsi haqqında danışanda həmişə onun adını çəkirdi. Ümumiyyətlə, Mirzə Babayev Tofiq Quliyevlə yaxın olub. Tofiq Quliyev isə bir çox filmlərin musiqisini bəstələyib. Deyirdi ki, əgər həmin filmdə Mirzə də çəkilirdisə, ssenari üzrə mahnı nəzərdə tutulmayanda da, bir mahnı yazırdım ki, onun ifası bu kino lentində də qalsın. "Dərviş Parisi partladır" filmində də belə olmuşdu. Dərvişin ekranda göründüyü ilk epizodda oxuduğu mahnı ssenaridə yox imiş, o mahnını Tofiq Quliyev, Mirzə Babayevə görə yazıb.
Mirzə Babayev 40-dan artıq filmdə rol alıb[6]. Özü də təkcə Azərbaycanda yox, Odessa, Daşkənd, Aşqabad kinostudiyalarında istehsal olunan filmlərdə də iştirak edib. Burada "O olmasın, bu olsun" filmi çəkiləndə Məşədi İbad roluna onu çəkmək istəyirmişlər amma kimsə mane olub. Məşədi İbadın yalnız musiqi partiyalarını ona etibar ediblər. Ümumiyyətlə sovet vaxtı Mirzə Babayevin ifa tərzini, səhnə hərəkətlərini qəbul etməyənlər çox idi. Müğənnilərdən səhnədə statik olmağı tələb edirdilər. Mirzə Babayev axı belə deyildi — ifası müxtəlif hərəkətlərlə müşayiət olunurdu. Elə şanson tərzinin özünü də qəbul etmirdilər. Mirzə Babayev Azərbaycanda estrada janrının banisi olmaqdan başqa, həm də şanson üslubunda oxuyan, demək olar ki, yeganə müğənni idi. İndi də belə müğənnilər yox dərəcəsindədir. O vaxtın şanson ifaçıları məhəbbət mövzusunda olan, lirik məzmunlu şanson mahnılar oxuyurdular. Tofiq Quliyevlə Emin Sabitoğlu məxsusi Mirzə Babayev üçün şanson mahnıları yazırdılar[7]. Oqtay Rəcəbovla Vasif Adıgözəlov isə o cür yazmasalar da, onların da mahnıları Mirzə Babayevin ifasında şanson mahnılara çevrilirdi.
Uzun illər Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında çalışıb. 24 may 1960-cı ildə "Azərbaycan SSR əməkdar artisti", 4 mart 1992-ci ildə "Azərbaycan Respublikasının xalq artisti" fəxri adlarına layiq görülmüş, iki dəfə "Humay" mükafatı laureatı olmuşdur. 2002-ci ildən prezident təqaüdçüsü olub.[8] 2003-cü il yanvarın 13-də, 89 yaşında vəfat etmişdir.
.JPG)
İfa etdiyi məşhur mahnılar
redaktə- Limanlar
- Saçlarına gül düzüm
- Uzaq yaşıl ada
- Kəpənək
- Bir axşam
- Dayan, zaman
- Gəlmədi
- Kimlər gəldi, kimlər getdi
- Möcüzələr adası
- Naxçıvanım
- Çiçək kimi
- Tanqo
- Axı niyə danırsan?
- Pəncərəmə qondu çiçək
- İndi günah nə səndədir, nə məndə
- Qurban olum
- Düşürsən yadıma
- Könlüm sənindir
Filmoqrafiya
redaktə- Alma almaya bənzər (film, 1975) (tammetrajlı bədii film) — mahnı ifa edən
- Aygün (film, 1960)
- Ayrılıq bir dənizmiş… (veriliş, 2002)
- Bağ mövsümü (film, 1985)
- Bəyin oğurlanması (film, 1985)
- De ki, məni sevirsən! (film, 1977)
- Dəli Kür (film, 1969)
- Dərviş Parisi partladır (film, 1976)
- Əzablı yollar (film, 1982)
- Girişmə, öldürər! (film, 1990)
- Gün keçdi (film, 1971)
- Günlərin bir günü... (film, 1976)
- İstintaq (film, 1979)
- İşarəni dənizdən gözləyin (film, 1986)
- İyirmialtılar (film, 1966)
- Kölgələr sürünür (film, 1958)
- Qabil (film, 2001)
- Qaraca qız (film, 1966)(film, kinoalmanax)
- Qayınana (film, 1978)
- Qəm pəncərəsi (film, 1986)
- Qəmbər Hüseynli (film, 2007)
- Qızmar günəş altında (film, 1957)
- Qorxma, mən səninləyəm
- Mənsuriyyə sorağında (film, 2002)
- Milli bomba (film, 2004)
- Mirzə Babayev (film, 2001)
- O dünyadan salam (film, 1991)
- O olmasın, bu olsun (film, 1956)
- Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959)
- Payız melodiyaları (film, 1974)
- Romeo mənim qonşumdur (film, 1963)
- Sən niyə susursan? (film, 1966)
- Şir evdən getdi (film, 1977)
- Telefonçu qız (film, 1962)
- Toyda görüş (film, 1970)
- Ulduz (film, 1964)
- Ulduzlar sönmür (film, 1971)
- Üzeyir ömrü (film, 1981)
- Yorulmamışam. Rövşən Behcət (film, 2007)
İstinadlar
redaktə- ↑ IMDb (ing.). 1990.
- ↑ Zümrüd. Azərbaycan estradasının bənzərsiz ifaçısı: [Mirzə Babayev haqqında] //Səs.- 2015.- 16 iyul.- S. 12.
- ↑ "Mirzə Babayevin vəfatından 20 il ötür". 2023-01-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-01-13.
- ↑ Real TV. ""Kimlər gəldi, kimlər getdi bu dünyadan..."" (az.). Youtube.com. 16.07.2023. 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-31.
- ↑ Real TV. "Mirzə Babayevin xatirəsi yad edildi" (az.). Youtube.com. 16.07.2023. 2023-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-07-17.
- ↑ İctimai TV. "Səhnəmizin"Mirzə dayısı"nın xatirəsi anılır" (az.). Youtube.com. 16.07.2022. 2022-07-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-17.
- ↑ "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı" (az.). e-qanun.az. 07.09.2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 04.10.2023.
Xarici keçidlər
redaktə
- İzlə
- azerimusic.net Arxivləşdirilib 2007-12-19 at the Wayback Machine
- azeriart.net Arxivləşdirilib 2006-05-05 at the Wayback Machine
- news.day.az
- 80 yaşına kimi səhnədə olan Mirzə Babayev