Mirzə Məhəmməd Fədai

Mirzə Məhəmməd Qayıb oğlu Fədai (d. Aşağı Salahlı, Qazax sultanlığı - ö. XIX əsr, Aşağı Salahlı, Gürcüstan quberniyası, Rusiya imperiyası) — XVIII əsrin sonlarında və XIX əsrin əvvəllərində fəaliyyət göstərmiş şair.

Həyatı

redaktə

Müasir Qazax rayonunun Aşağı Salahlı kəndində dünyaya gəlmişdir. Atasının Qayıb olmuşdur. O, Azərbaycanın siyasi-mədəni həyatında mühüm rol oynamış Qayıbovlar ailəsinin banisi hesab edilir.[1]

Yaradıcılığı

redaktə

Mirzə Məhəmməd yaradıcılığının əksər hissəsini Azəbaycan türkcəsində yazmış və bu şeirlərində Fədai təxəllüsündən istifadə etmişdir. O, Qazax sultanları nəslindən gələn Kazım ağa Saliklə dostluq etmiş və olar bir-birilərinə qəzəllər həsr etmişdirlər:[2][1]

  Nәdәndir, ey bәyim, әşarıma sizdәn cavab olmaz,

Bu gündәn böylә daxi şeriniz gәlsә, hesab olmaz.

Sәdayi-qafiyә ya bir qәzәl yox suyi-dilbәrdәn, Necә sәbr eylәsin dil, bundan artıq kim, әzab olmaz.

Keçib ol novcәvanlıq, kimsә yad etmәz mәni hәrgiz, Qocalıq damәnim tutmuş, dәxi zövqi-şәbab olmaz.

Gәrәk yad eylәsin sәyyadi-tazә köhnә sәyyadı, Tәsәvvür etmәsin torlan kim, üstündә üqab olmaz.

Rәqibi-kәcrәvi gör yar ilә işrәt qılır hәr dәm, O yerdә şәbpәrә pәrvaz edәr kim, afitab olmaz.

Tikilmiş bir hәdәfdir lövhi-sinәm tiri-müjganә, Xәdәngi-qәmzәdәn üşşaqlәrdә ictinab olmaz.

Fәdai gәlsә yarın kuyinә, didarı mәn etmin, Neçün kim, aşiqü mәşuq arasında hicab olmaz.

 

Salikin Mirzә Mәhәmmәd Qaib oğluna yazdığı bir qәzәl:

  Olma, ey Mirzә Mәhәmmәd, zәmmi-şerimdәn mәlul,

Әhli-dil әhli-dilin azarını eylәr qәbul.

Nalәvü fәryaddır arayişi-bәzmi-cünun, Şövkәtidir şairin hәm söylәmәk tulü füzul.

Gәrçi istәrsәn ki, Misri-şerә sultan olasan, Eylә bir yari-әziza canını, әlbәttә, qul.

Aşiqi-sadiqlik istәrsәn әgәr, ey әhli-hal, Adına Mәcnun desinlәr Qeys tәk divanә ol.

Ey mәcazi eşq ilәn kәsbi-hәqiqәt eylәyәn, Çәk qәdәm ki, mәnzili-mәqsudinә getmәz bu yol.

Ey ki, bәhri-eşqә düşmәk istәr isәn, qıl hәzәr, Eşq dәryasın görüb Mәcnun demiş: biәrzü tul.

Salika, ol yar yari-qәmküsarın olmasa, Vәrteyi-vәhşәtdә qaldın, başına bir çarә bul.

 

Həmçinin bax

redaktə

İstinadlar

redaktə
  1. 1 2 Firudin Köçərli. "Azərbaycan ədəbiyyatı (F.Köçərli, I cild) /Mirzə Məhəmməd Qaib oğlu "Fədai" təxəllüs". az.wikisource.org. 19 sentyabr 2020. 1 dekabr 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 yanvar 2022.
  2. Heyət, 1998. səh. 100

Mənbə

redaktə
  • Cavad Heyət. Azərbaycan ədəbiyyatına bir baxış. 1998.