Monumental təbliğat

Monumental təbliğat — Oktyabr inqilabının qələbəsindən sonra monumental incəsənətin inkişafına dair Vladimir Leninin irəli sürdüyü plan və bu planın həyata keçirilməsi üçün SSRİ hökumətinin kompleks tədbirləri.

Tarixi

Leninin təşəbbüsü və bilavasitə nəzarəti altında həyata keçirilən monumental təbliğat planında inqilabi ideyaları təbliğ və xalq kütlələrinin sosializm ruhunda tərbiyə etmək məqsədilə şəhərlərdə heykəltəraşlıq monumentləri və abidələrinin ucaldılması, xatirə lövhələrinin vurulması nəzərdə tutulurdu. "Çarların və onların qulluqçularının şərəfinə ucaldılmış abidələrin götürülməsi və Rusiya Sosialist inqilabı abidələri ("Respublika abidələri haqqında") üçün layihələr işlənməsi haqqında" Xalq Komissarları Sovetinin 12 aprel 1918-ci il tarixli dekreti monumental təbliğatın başlanğıcı olmuşdur. Dekret tarixi və bədii qiymətə malik olmayan monumentlərin götürülməsinin, inqilabi monumental incəsənət əsərləri yaradılmasını nəzərdə tutmuşdur. Vladimir Leninin göstərişi ilə Petroqradda (indiki Sankt-Peterburq) bəzi abidələr (əsasən köhnə olanlar) saxlanıldı. Moskva və Petroqradda ən yaxşı sovet heykəltəraşlarının işlədikləri abidə və büstlər, xatirə lövhələri qoyuldu. Abidələrin açılışı təntənəli şəraitdən keçirilirdi. Bu mərasimlərin bir neçəsində Lenin iştirak etmiş, nitq səsləndirmişdir. 1920-ci illərdə Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlarının qərarı ilə Bakıda Karl Marks, Mirzə Ələkbər Sabir (1920, 1922), 26 Bakı komissarı və başqalarına abidə qoyulmuşdur. Azərbaycan sovet heykəltəraşlığı monumental təbliğat planına əsasən inkişaf etmişdir. "26 Bakı komissarının güllələnməsi" qorelyefi (1924-1946), Sergey Kirov (1939), Stepan Şaumyan (1975), Nizami (Gəncədə 1946, Bakıda 1949), Vladimir Lenin (1955), Mirzə Ələkbər Sabir (1958), Füzuli (1962), Nəriman Nərimanov (1972), Məşədi Əzizbəyov (1976), Alyoşa Caparidze (1979) və başqalarının Bakıda qoyulmuş abidələri, eləcə də 26 Bakı komissarı xatirə ansamblı (1968), XI Qızıl Orduya abidə (1980), Vladimir Leninin monumental planının Azərbaycanda həyata keçirilməsinin ən yaxşı nümunələrindəndir.^[1]

İstinadlar

↑ Монументал тәблиғат // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 56.

Əlavə ədəbiyyat

Толстой В. П. Ленинский план монументальной пропаганды в действии / Отв. ред. О. И. Сопоцинский; Ред. колл.: Б. В. Веймарн, А. И. Зотов, Ю. Д. Колпинский, Н. Г. Машковцев; Академия художеств СССР. — М.: Издательство Академии художеств СССР, 1961. — 56 с. — (Библиотека по изобразительному искусству для народных университетов культуры, художественной самодеятельности и школьных библиотек). — 53 500 экз.
Воронов Н. В. Люди, события, памятники: (Рассказы о памятниках и мемориалах). — М.: Просвещение, 1984.
Архитектура Москвы 1910—1935 гг. / Комеч А. И., Броновицкая А. Ю., Броновицкая Н. Н. — М.: Искусство — XXI век, 2012. — С. 90—104. — 356 с. — (Памятники архитектуры Москвы). — 2500 экз. — ISBN 978-5-98051-101-2.
Луначарский А. В. Воспоминания и впечатления / Сост., предисл. и примеч. Н. А. Трифонова. — М.: Советская Россия, 1968. — 377 с.
Романюк С. К. Москва. Утраты. — М.: ПТО «Центр», 1992. — С. 37—41, 87. — 336 с. — ISBN 5-87667-001-4.
Художественная жизнь Советской России. 1917—1932: События, факты, комментарии. Сборник материалов и документов / Авт.сост. И. М. Бибикова, Т. И. Володина, С. А. Иникова и др.; Отв. ред. В. П. Толстой. — М.: Галарт, 2010. — 419 с. — ISBN 978-5-269-01101-1.
Шалаева Н. В. План советской монументальной пропаганды: проблемы реализации. 1918—1921 годы // Вестник Челябинского государственного университета. — 2014. — Вып. История. Вып. 59, № 8 (337). — С. 30—35.
Лисовский И. Г. Санкт-Петербург: в 2 т. Т. 2, От классики к современности. — СПб.: Коло, 2009. — 584 с. — ISBN 978-5-901-841-58-7.
Исаченко В.Г. Памятники Санкт-Петербурга. Справочник. — СПб.: «Паритет», 2004. — 298 с. — ISBN 5-93437-188-6.
Кириков Б. М., Кирикова Л. А.,Петрова О. В. Невский проспект. Дом за домом. 2-е изд.,испр. — М.: Центрполиграф, 2006. — 371 с. — ISBN 5-9524-2069-9.
Bulakh A.G.,Abakumova N.V.,Romanovsky J.V. St Petersburg: A History in Stone. — SPb: SPb University Press, 2010. — 174 с. — ISBN 978-5-288-05020-6..
Гусаров А. По Петербургу с книгой в руках. Путеводитель по Северной столице на все случаи жизни.. — СПб.: «Центрполиграф», 2013. — ISBN 978-5-227-04041-1.

Xarici keçidlər

Лебедева Е. "Наглядный марксизм (монументальная пропаганда победившему пролетариату)". Русский обозреватель. 7.11.2008. İstifadə tarixi: 2014-10-20.
Осуществление плана ленинской монументальной пропаганды в Москве: 1918—1923.
Ленинский план монументальной пропаганды в Москве: история в деталях.

[1] Монументал тәблиғат // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 56.

[1]