Mstislav Keldış

Mstislav Keldış
Mstislav Keldış
	rus. Келдыш, Мстислав Всеволодович
Doğum adı	Мстислав Всеволодович Келдыш
Doğum tarixi	10 fevral 1911
Doğum yeri	Riqa, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	24 iyun 1978 (67 yaşında)
Vəfat yeri	Moskva, Rusiya
Vəfat səbəbi	ürək çatışmazlığı
Dəfn yeri	Kreml divarı nekropolu;
Vətəndaşlığı	Rusiya
Elm sahələri	riyaziyyat, mexanika
Elmi dərəcəsi	fizika-riyaziyyat elmləri doktoru
Elmi adı	akademik
İş yeri	SSRİ Elmlər Akademiyası
Təhsili	Moskva Dövlət Universiteti (1927–1931);
Tanınmış yetirməsi	Cəlal Allahverdiyev
Üzvlüyü	QDR Elmlər Akademiyası[d] (1966–),; Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası (1965–),; SSRİ Elmlər Akademiyası (1946–),; Macarıstan Elmlər Akademiyası (1969–),; Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi,; Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası (1966–),; Polşa Elmlər Akademiyası[d] (1962–),; Amerika Riyaziyyat Cəmiyyəti[d] (1964–),; Bolqarıstan Elmlər Akademiyası (1966–);
Mükafatları
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Keldış Mstislav Vsevolodoviç (28 yanvar (10 fevral) 1911^[4]^[5], Riqa, Rusiya imperiyası^[6] – 24 iyun 1978^[1]^[7], Moskva, SSRİ^[8]) — riyaziyyat və mexanika sahəsində görkəmli sovet alimi. SSRİ Elmlər Akademiyasının akademiki, 1953-cü ildən etibarən SSRİ EA Rəyasət Heyətinin üzvü, 1960-1961-ci illərdə vitse-prezidenti, 1961-1974-cü illərdə prezidenti və 1974-1978-ci illərdə yenidən SSRİ EA Rəyasət Heyətinin üzvü olmuşdur.^[9]

M.V.Keldış 3 dəfə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1956, 1961, 1971) adına layiq görülmüşdür.

Həyatı

Keldış Mstislav Vsevolodoviç 1931-ci ildə MDU-nu bitirmiş, sonradan MAHİ-da (Mərkəzi Aerohidrodinamika İnstitutu), MDU-da (1937-ci ildən professor) və SSRİ EA-nın V.A.Steklov adına Riyaziyyat İnstitutunda işləmişdir.

Elmi fəaliyyəti

1953-1978-ci illərdə SSRİ EA-nın Tətbiqi Riyaziyyat İnstitutunun direktoru olmuşdur. M.B.Keldışın uçuş aparatları riyaziyyat, mexanika və aeroqazodinamika sahəsində böyük əməyi olmuşdur. SSRİ-də M.B.Keldış hesablama və maşın riyaziyyatı sahəsinin inkişafında yaxından iştirak etməklə, atom və kosmik texnikası üzrə hesablama məsələlərinin effektiv metodlarını yaratmaqla elmə böyük töhfələr vermişdir. O, kosmos tədqiqatları, raket-kosmik sistemlərinin yaradılması və bu işlərin geniş yayıması üzrə təşəbbüskarlardan biridir. 50-ci illərin ortalarında süni peyklərin Yer ətrafı orbitə çıxarılması, gələcəkdə Aya və Günəş sisteminin digər planetlərinə uçuşların nəzəri əsaslarının işlənməsinə rəhbərlik etmişdir. Yerin ilk süni peyklərinin yaradılması üzrə Elmi Tədqiqat İnstitutunun (ETİ) və konstruktor-bürosunun (KB) fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi üzrə Elmi-texniki Şuraya rəhbərlik etmişdir. M.B.Keldış Yer ətrafı kosmik fəza üzrə tədqiqatların aparılması, elmi problemlərin qoyuluşu, planetlərarası mühit, Ay və planetlərin öyrənilməsi, pilotlu uçuşlar proqramlarının həyata keçirilməsinə və həmçinin kosmik uçuşlar və idarəetmə nəzəriyyəsi, naviqasiya və istilik dəyişməsi mexanikasının bir çox problemlərinin həllinə öz bacarıq və əməyini sərf etmişdir. M.B.Keldış "İnterkosmos" proqramı üzrə xarici ölkələrlə əməkdaşlıq edərək elmi işlərə rəhbərlik etmişdir.

1942-1946-cı illərdə SSRİ Dövlət mükafatı və 1957-ci ildə Lenin mükafatına layiq görülmüşdür. 7 Lenin ordeni, 3 Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni, medallar və bir çox xarici ordenlərlə təltif edilmişdir.

1978-ci ildə SSRİ EA tətbiqi riyaziyyat və mexanika sahəsində, eləcə də kosmik fəzanın öyrənilməsində nəzəri tədqiqatlar üzrə elmi işlərinə görə M.V.Keldış adına qızıl medal təsis etmişdir.

M.V.Keldış AMEA-nın fəxri üzvü seçilmişdir.^[10]

İstinadlar

↑ ¹ ² ³ Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
↑ ¹ ² http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-50679.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12.
↑ ¹ ² Колчинский Э. И. Реорганизационные пертурбации: историки биологии в БИНе в 1970-х гг., Challenges of Restructuring: Historians of Biology in the Komarov Botanical Institute in the 1970s (rus.). // Историко-биологические исследования 2014. Т. 6, вып. 3. С. 95–107. ISSN 2076-8176; 2500-1221
↑ http://www.mi.ras.ru/index.php?c=inmemoriapage&id=24591&l=1.
↑ КЕЛДЫШ // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
↑ Келдыш Мстислав Всеволодович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
↑ Mstislaw W. Keldysch // Munzinger Personen (alm.).
↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #124999689 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
↑ "Keldış Mstislav Vsevolodoviç". 2011-11-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-06-17.
↑ "Keldış Mstislav Vsevolodoviç (1911-1978)" (az.). science.gov.az. 2017. 2017-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-20.

Xarici keçidlər

келдыш.рф
Келдыш Мстислав Всеволодович
Mstislav Keldış Kruqosvet ensiklopediyasında
Mstislav Keldış
Keldış düsturu Arxivləşdirilib 2012-11-05 at the Wayback Machine
Foto Arxivləşdirilib 2012-03-15 at the Wayback Machine

[_0a3a2b282ef4da6b-1] ¹ ² ³ Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.

[_964e3c16ae991aa3-2] ¹ ² http://www.ras.ru/win/db/show_per.asp?P=.id-50679.ln-ru.dl-.pr-inf.uk-12.

[_f3fc5c3a9a50ac36-3] ¹ ² Колчинский Э. И. Реорганизационные пертурбации: историки биологии в БИНе в 1970-х гг., Challenges of Restructuring: Historians of Biology in the Komarov Botanical Institute in the 1970s (rus.). // Историко-биологические исследования 2014. Т. 6, вып. 3. С. 95–107. ISSN 2076-8176; 2500-1221

[_e82ed3b20244e8e7-4] ttp://www.mi.ras.ru/index.php?c=inmemoriapage&id=24591&l=1.

[_6007229235a585d5-5] КЕЛДЫШ // Большая российская энциклопедия (rus.). Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.

[_8039fdcbc0c7ec5f-6] Келдыш Мстислав Всеволодович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохорова 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[_42e164af7cb24ff1-7] Mstislaw W. Keldysch // Munzinger Personen (alm.).

[_08b8737d2699f22a-8] Deutsche Nationalbibliothek Record #124999689 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.

[9] "Keldış Mstislav Vsevolodoviç". 2011-11-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-06-17.

[10] "Keldış Mstislav Vsevolodoviç (1911-1978)" (az.). science.gov.az. 2017. 2017-07-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-20.

[4]

[5]

[6]

[1]

[7]

[8]

[9]

[2]

[3]

[10]

Mstislav Keldış
rus. Келдыш, Мстислав Всеволодович

Doğum adı	Мстислав Всеволодович Келдыш
Doğum tarixi	10 fevral 1911
Doğum yeri	Riqa, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	24 iyun 1978 (67 yaşında)
Vəfat yeri	Moskva, Rusiya
Vəfat səbəbi	ürək çatışmazlığı
Dəfn yeri	Kreml divarı nekropolu
Vətəndaşlığı	Rusiya
Elm sahələri	riyaziyyat, mexanika
Elmi dərəcəsi	fizika-riyaziyyat elmləri doktoru
Elmi adı	akademik
İş yeri	SSRİ Elmlər Akademiyası
Təhsili	Moskva Dövlət Universiteti (1927–1931)^[1]
Tanınmış yetirməsi	Cəlal Allahverdiyev
Üzvlüyü	QDR Elmlər Akademiyası^[d] (1966–), Leopoldin Alman Milli Elmlər Akademiyası (1965–), SSRİ Elmlər Akademiyası (1946–)^[2]^[3], Macarıstan Elmlər Akademiyası (1969–), Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi, Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyası (1966–), Polşa Elmlər Akademiyası^[d] (1962–), Amerika Riyaziyyat Cəmiyyəti^[d] (1964–), Bolqarıstan Elmlər Akademiyası (1966–)
Mükafatları

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar