Nerium

Nerium (lat. Nerium) — bitkilər aləminin acıçiçəklilər dəstəsinin kəndirkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Nerium
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Lamidlər Dəstə: Acıçiçəklilər Fəsilə: Kəndirkimilər Yarımfəsilə: Apocynoideae Triba: Nerieae Cins: Nerium
Beynəlxalq elmi adı
Nerium L., 1753[…]
Şəkil axtarışı ITIS   30183 NCBI   63461 FW   54730

Arealı

Vətəni qərbdə Mərakeş və Portuqaliyaya, şərqdə Cənubi Çinə qədər quru və yarı quru subtropik bölgələrdə geniş yayılıb. Vəhşi nerium tez-tez quruyan çayların (dərələr, vadilər) yataqlarında bitir. Keçmiş SSRİ ərazisində, Krımın cənub sahillərində, Qafqazın Qara dəniz sahillərində, Cənubi Qafqazda, Orta Asiyanın cənub bölgələrində yetişdirilir.

Adının mənşəyi

Nerium q.yun. νερος ( neros ) - nəm, bitkinin yaşayış yeri ilə əlaqələndirilir.

Botanik təsviri

Qəhvəyi budaqlı böyük həmişəyaşıl koldur. Yarpaqları ensiz, uzunluğu 10-15 sm-ə qədər və eni 3sm-ə qədər, qısa ləçəklər üzərində düzülmüşdür. Çiçəkləri parlaq, iri, beşüzvlüdür. Ağ və çəhrayı ləçəklər ən çox yayılmışdır, qırmızı və sarı (sarımtıl) daha az yayılmışdır. Bir çox növləri müxtəlif rəng və formalı çiçəklərlə, o cümlədən qoşa çiçəklilər kimi yetişdirilmişdir. Çiçəkləmə vaxtı iqlimdən asılıdır, iyundan oktyabr ayına qədər davam edə bilər. Meyvələri çox toxumludur, uzunluğu təxminən 10 sm-ə çatır. Toxumlar lələk tumurcuqlu olur.

Dekorativ bitki olaraq subtropik iqlimi olan bölgələrdə landşaft dizaynında geniş istifadə olunur. Çiçəkli otaq bitkisi kimi də becərilir.

Zəhərli bitkidir, buna görə onu becərərkən diqqətli olmaq lazımdır. Şirəsi bir sıra ürək qlikozidlərini ehtiva edir, bəziləri dərman məqsədləri üçün istifadə olunur.

Toksiklik

Bitkinin bütün hissələri tərkibində oleandrin və digər ürək qlikozidləri olduğuna görə zəhərlidir. Ağızdan qəbul edilən şirəsi insanlarda və heyvanlarda şiddətli zəhərlənməyə səbəb olur, qusma və ishal, daha sonra ürək və mərkəzi sinir sisteminin fəaliyyətində ciddi problemlərə səbəb olur. Tərkibindəki ürək qlikozidləri ürəyin dayanmasına səbəb ola bilər. Zəhərli olması səbəbindən onu uşaq müəssisələrində, eləcə də uşaqların və heyvanların yaşadığı evlərdə yerləşdirmək tövsiyə edilmir.

Tibbi tətbiqi

Yarpağından dərman xammalı kimi istifadə olunur, tərkibində kardiotonik qlikozidlər var, bunlardan əsası oleandrigeninin törəməsi olan monozid oleandrindir.

Yarpaqlarından əldə edilən neriolin və kornerin preparatları əvvəllər məhlullarda və tabletlərdə ürək-damar fəaliyyətinin müxtəlif pozğunluqları üçün kardiotonik agent kimi istifadə olunurdu. Hazırda isə bir çox ölkələrdə oleandr preparatları istifadə edilmir.

Becərmə

Bitki quraqlığa davamlıdır, isti sevəndir, lakin qışda temperaturun -10 dərəcəyə qədər enməsinə dözür. İdeal olaraq Aralıq dənizi iqlimində böyüyür.

Soyuq iqlimlərdə qapalı qış baxımı ilə çəllək bitkisi (istixanada), həmçinin otaq bitkisi kimi yetişdirilir.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

• Nerion Tourn. ex St.-Lag.
• Oleander Medik.

Növləri

• Nerium oleander L.