Nikotin (Nicotiana tabacum), (C10H14N2), quşüzümükimilər (Solanaceae) bitki fəsiləsində olan güclü uyuşdurucu və alkaloid

Mövzu mətni
Nikotinin atomik görünüşü
Kimyəvi formulu

Etimologiyası

redaktə

Fransız diplomat olan Jean Nico Portuqalya səfirliyi elədiyi 1559-1561-ci illər arasında tütün toxumlarını Fransaya yollayaraq adını tütündə olan aktiv maddələrdən biri və son dərəcə zəhərli maddə olan Nikotinə verilməsi üçün şərait yaratdı.

Siqaretdəki nikotin

redaktə

Nikotiniya ailəsi bitkilərinin yarpaqlarından əldə edilir. Sigaret şəklində tütdürülərək və ya incə qıyılmış tütünü əmərək nikotin istifadə olunur. Normal bir siqaret 20 mg. nikotin daşıyır. Yanaraq çəkildiyindən 1-1.5 mg. nikotin alınır. Nikotin tütün yarpaqlarında rast gələn alkaloidlərdən ən əhəmiyyətlisidir. Tütündə (toxumunda və yarpaqlarında) nikotinin miqdarı 2-12%-ə qədər ola bilir. Nikotin, piridin və pirrolidin kimi iki heterotsiklik nüvənin birləşməsi olub, kimyəvi quruluşca 1-metil-2-β-piridilpirrolidindir. Tütün və tütün məmulatları dünya sağlığının bir nömrəli təhlükəsidir. Tütün və məmulatlarına görə hər il sadəcə ABŞda 350 min insan vəfat edir, 22 milyard dollarlıq sağlıq xərci ödənir, 43 milyard dollarlıq iş qüvvəsi itkisi yaşanır. Sigaretdən ölənlər aşağıdakı səbəblərə görə ölənlərin cəmindən çoxdur

AIDS, kokain, Heroin, alkoqol, yanğın, avtomobil qəzası, cinayət ve intihar.

Nikotinin insan bədəninə olan təsirləri

redaktə

Nikotinin Mərkəzi Sinir Sistemi (mərkəzi sinir sistemi) və ekoloji sinir sistemində bərabər dərəcədə xəbərdar edici və depresiyontəsirləri var. Nikotin qəbul etdikdən sonra, euphoriya, oyanıqlıq, hafizə və diqqətin artması ve sıxıntıdan qurtulma kimi təsirləri olur. Amma eyni zamanda nikotinin özünə də gərginlik yaradır. Nikotinin təsirlərinə qarşı tolerantlıq inkişaf edir və ilk siqaret istifadə edərkən yaranan təsir yaranmır.

Fiziki və kimyəvi xassələri

redaktə

Nikotin, əsas şəklində su ilə asanlıqla qarışan (60 ° C-dən aşağı və 210 ° C-dən yuxarı) acı dadlı, higroskopik, yağlı bir mayedir. Nikotinin sıxlığı demək olar ki, suyun sıxlığına bərabərdir (1,01 q / sm3).

Nikotin molekulu piridin və pirrolidin dövründən ibarətdir. Pirrolidin halqası, piridin halqasının və N-metil qrupunun trans tənzimlənməsi ilə zərf konformiyasını qəbul edir.

Baza (pKb (pirrolidin) = 8.02, pKb (piridin) = 3.12) olmaqla nikotin turşularla reaksiya girdikdə duzlar əmələ gətirir (adətən bərk və suda həll olunur). Fizioloji pH dəyərlərində nikotin 69% ilə protonlaşır. Nikotin bir qədər qütblü və mediada aşağı polarite ilə asanlıqla həll olunur, buna görə də dəri vasitəsilə yaxşı udulur və qan-beyin baryeri vasitəsilə beyin toxumasına daxil olur.

Nikotin isti qanlı heyvanların orqanizmində toksik olmayan və fizioloji baxımdan asanlıqla oksidləşir - nikotinik turşusu - vitamin PP, pirolidin dövrü isə karboksil qrupu ilə əvəz olunur. Ayrıca, müxtəlif oksidləşdirici maddələrin və ultrabənövşəyi radiasiyanın təsiri altında nikotin metilamin və nikotin oksidinə oksidləşir.

Siqaretlə bağlı olan ziyanlar

redaktə

Ümumilikdə üst tənəffüs yollarında karsinojen təsir(xalq dilində kanserojen),daha çox alımında isə kokarsinojen təsir (pozulmuş hücrə,xərçəngli toxunma) olur, damarları büzmə təsirinə görə isə ürək dövranı sistemində problemlər yaradır. Yüksək təzyiq, ürək tutması riskinin 20 qat artması, ürək dayanması, koroner arter xəstəliyi; hamiləlikdə öncədən doğum yaratdığına rast gəlinir. Həm də ağız, damaq, nəfəs borusu xərçənglərinin 90%-dən çoxu sigaretlə bağlı olub, Ağciyər xərçəngi olanlarda birinci səbəb siqaret istifadəçilərindədir.

Mənbə

redaktə

http://www.bilgiustam.com/nikotin-nedir-zararlari-nelerdir-2/