QİÇS yetimləri
QİÇS yetimləri (ing. AIDS orphan) - Qazanılmış İmmun Çatışmazlığı Sindromunun səbəb olduğu xəstəliklərdən hər iki və ya bir valideynini itirmiş uşaqları adlandırmaq üçün istifadə olunan termin. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının HİV/QİÇS üzrə proqramı, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı və BMT Uşaq Fondu QİÇS yetimləri ifadəsini daha çox 15 yaşından aşağı olan və əsasən anasını Qazanılmış İmmun Çatışmazlığı Sindromundan itirmiş uşaqları təsnifatlandırılması zamanı istifadə edir.
İfadənin şamil edildiyi uşaqların əksəriyyətinin ataları sağdır.[1] Birləşmiş Millətlər Təşkilatının HİV/QİÇS üzrə proqramının məlumatına əsasən QİÇS yetimlərinə şamil edilən uşaqların 80% qədərində bir valideynləri sağdır.[2] Hər il 70 mindən çox uşaq bu kateqoriyaya şamil edilir və onların mütləq əksəriyyəti Afrika qitəsinin dövlətlərinin payına düşür.[3]
Cinsi yolla yoluxma hallarının artması və qorunmamış cinsi əlaqələrin yüksək risk qrupuna daxil olmasından sonra QİÇS-in yayılmasında da zəmin yaranmışdır. Afrika qitəsi qorunmamış cinsi əlaqələr və zorakalıq halları baxımdan digər qitələrdən daha öndə olduğundan QİÇS yetimlərinin bu qitədə artması ilə nəticələnmişdir.[4] 2007-ci ilin məlumatına əsasən QİÇS yetimlərinin ən çox yaşadığı ölkə Cənubi Afrika Respublikasıdır.[4][5]
2005-ci ilin məlumatında isə Zimbabvedə uşaqların yetim qalmasında əsas səbəbin QİÇS olduğu göstərilmişdir.[4] 12 milyon nəfərə yaxın əhalisi olan Zimbabvedə 1.6 milyon nəfərə yaxın yeniyetmə HİV müsbət diaqnozu ilə yaşayır.[6]
İstinadlar redaktə
- ↑ UNAIDS.org Arxivləşdirilib 2007-07-03 at the Wayback Machine PDF
- ↑ Stuijt, Adriana. "South Africa's 3,4-million Aids-orphans to get 'adult' rights". 4 April 2009. 11 May 2011 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 February 2017.
- ↑ AIDS Orphan's Preventable Death Challenges Those Left Behind Arxivləşdirilib 2010-12-29 at the Wayback Machine, by Tony Karon, 1 June 2001
- ↑ 1 2 3 "AIDS orphans". Avert. 9 October 2006 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-10-08.
- ↑ children count[daimi ölü keçid] Government of South Africa
- ↑ 10-11 Zimbabwe Demographic and Health Survey 2012 http://www.zimstat.co.zw/dmdocuments/Census/ZDHS2011/HIV.pdf Arxivləşdirilib 2015-09-09 at the Wayback Machine