Qırğızıstanda turizm

Qırğızıstanda turizm — çox zəif inkişaf edir.^[1] 2000-ci illərin əvvəllərində orta hesabla hər il əsasən keçmiş Sovet İttifaqı ölkələrindən təxminən 450.000 turist ölkəyə gəlirdi.^[1] 2018-ci ildə İngilis beqpekinq cəmiyyəti, ölkənin macəranın sirri olan bir ölkə olduğunu bildirərək Qırğızıstanı dünyanın ən yaxşı beşinci macəra səyahət yeri olaraq təyin etdi.^[2]

İssık-Kul və Tyan-Şan dağları nisbətən populyar turistik yerlərdir.

Mədəni tarixi

Qırğız mədəniyyəti Monqol ordularının dövründən qalma köçəri ənənələrə əsaslanır. Müasir qırğızlılar əsasən evlərdə və ya binalarda yaşasa da, yaz aylarında yerli insanların bir sürü qoyun, keçi, at və bəzən də yaklar ilə bir yurdda necə yaşadıqlarını müşahidə edə bilərsiniz. Hər ərazidə turistlərə xidmət göstərən bir neçə; daha görünən (və uzaq) olan bəziləri, Narin vilayətindəki, Narın şəhərindən kənarda "daş evi" olan Taş Rabat və İssık-Kul gölünün Karakol şəhəri yaxınlığında Yeddi-Oğuz bölgəsindəki Yeddi-Oğuz ("Yeddi Boğa") vadisində yurd düşərgələri var.

Ekoturizm

Hazırda Qırğızıstanda "ekoloji cəhətdən təmiz" turizmin inkişafı üçün bir sıra işlər görülür. İsveçrənin Helvetas mədəni inkişaf təşkilatı "Şepard həyatı" və "İcma əsalı Turizm" də daxil olmaqla bir neçə belə layihəyə sponsorluq etmişdir. Qırğızıstandakı bir çox turizm şirkəti "eko" nun ölkələrinə gələn bir çox turist üçün çox cəlbedici göründüyünü başa düşür, buna görə də "az təsirli" hadisələri təbliğ etmək üçün heç bir şey etməsələr də, bu sözləri təşkilatlarını izah etmək üçün istifadə edirlər. Turistləri ətraf mühitin gözəlliyi cəlb edir. 2010-cu ildə Qırğızıstan, turizmlə əlaqəli təşkilatların üç bölgəli birliyi olan regional təşəbbüsə (Region Təşəbbüsü (TRI)) qatıldı. TRI üç bölgə — Banqladeş, Hindistan, Gürcüstan, Qazaxıstan, Pakistan, Nepal, Tacikistan, Rusiya, Şri-Lanka, Türkiyə, Ukrayna və Özbəkistanın da qoşulduğu Cənubi Asiya, Orta Asiya və Şərqi Avropa arasında bir əlaqə kimi fəaliyyət göstərir.

Görməli yerləri

Populyar elmi jurnal olan "National Geographic" Qırğızıstanda turistlər üçün tövsiyə olunan səkkiz vəhşi təbiətin adını açıqladı. "Qırğızıstanın şəhərlərində Sovet tipli bir çox bina, geniş bazarlar və rəngli məscidlər var.^[3] Nəşriyyatlar yazır ki; "Yalnız Bişkek və Oş xaricində bir möcüzə — alp gölləri, qarlı zirvələr və qoz meşələrini görəcəksən". National Geographic' jurnalı seçiminə bir neçə yeri daxil edib.

Ala Arça Milli Parkı — Bişkekdən 40 kilometr məsafədə yerləşir. Ölkənin ən məşhur təbii bölgələrindən biridir. Qırğız dilindən "ala-arça" "rəngli ardıc" kimi tərcümə olunur — bu bitki yerli əhali tərəfindən evlərini pis ruhlardan qorumaq üçün istifadə olunur.
Göl-Su — Çinlə sərhəd yaxınlığındakı yüksəklikdə yerləşən göldür.
Lenin zirvəsi — Tacikistanla sərhəddə yerləşir. "Yeddi min" metr hündürlüyə malik — Orta Asiyanın ən yüksək zirvələridən və Qırğızıstanın ən məşhur zirvələrindən biridir. Təcrübəli alpinistlər hər il onu fəth etməyə çalışırlar.
Arslanbob — dünyanın ən böyük qoz meşələrindən biridir. E.ə. III əsrdə məskunlaşılmış bu ərazi bu gün müxtəlif ölkələrdən turistləri cəlb edir.
Ala-Kul — Teski Ala-Tu qarla örtülü dağ silsiləsində 3532 metr yüksəkliyə malik zirvədir. Oraya yalnız piyada gedə bilərsiniz ki, bu da sizinbir gündən çox vaxtınızı aparacaq.
Taş Rabat — karvansarası Böyük İpək yolunun yaxınlığında, Fərqanə vadisi ilə İssık-Kul gölünü birləşdirən strateji əhəmiyyətli bir məkanda yerləşdiyi üçün burada insanlar lap qədim dövrlərdən məskunlaşmağa başlamışdılar. Amma sərt iqlimə malik olan bu yerdə yaşayan insanların bu gün də öz nəhəngliyi və möhtəşəmliyi ilə hamını heyran qoyan qalanı hansı məqsədlər üçün inşa etdikləri hələ də bir sirr olaraq qalmaqdadır. İş orasındadır ki, Qobi səhrasından Xəzər dənizinədək uzanan böyük bir ərazidə böyük daşlardan istifadə etməklə tikilən bu qalanın analoqu yoxdur.
Kanyon nağılı — bu ərazi İssık Kul gölün cənub sahilindədir. Kanyon min illər buz, su və külək eroziyası nəticəsində əmələ gəlmişdir.
Bokonbaevo — Issık-Kul sahilində qorunub saxlanılan ənənələri ilə turistləri cəlb edən kiçik bir kənddir. Bura gələn turistlərə ov quşları ilə ov oyunları göstəriləcək və ya ata minmək təklif olunacaq.

Ziyarətçi statistikası

Qırğızıstana gələnlərin əksəriyyəti aşağıdakı ölkələrdəndir: ^[4]^[5]

Ölkə	2017	2016	2015	2014
	1,833,900	1,787,100	1,989,200	1,998,500
	471,400	431,000	528,700	447,700
	250,900	169,500	117,600	79,300
	479,600	150,700	60,900	125,900
	8,200	141,300	133,600	5,800
	54,300	36,800	36,100	33,000
	39,500	36,600	35,800	29,900
	14,200	13,900	19,200	14,300
	19,600	11,400	7,600	4,200
	13,100	11,100	16,700	15,200
	13,100	10,300	7,000	10,500
	800	8,500	5,900	8,600
	8,500	8,100	5,300	3,700
	6,900	6,600	6,900	4,400
	5,700	5,700	2,500	1,800
Ümumi	3,219,700	2,930,200	3,050,600	2,849,400