Qız qülləsi (İstanbul)

Qız qülləsi (türk. Kız Külesi, ing. Maiden's Tower) — Orta əsr Bizans dövründən bəri Türkiyə, İstanbuldakı Üsküdar sahillərinin 200 m-də (220 illik) Bosfor boğazının cənub girişində yerləşən kiçik bir adada bir qüllədir. İstanbulun simvollarından biri sayılır.

Qız qülləsi
41°01′16″ şm. e. 29°00′15″ ş. u.
Ölkə	Türkiyə
Yerləşir	Üsküdar, İstanbul
Tikilmə tarixi	1110
Rəsmi sayt	kizkulesi.gov.tr
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Xırda donanma qələbəsindən sonra qədim yunanıstanlı general Alkiviad Qara dənizdən gələn gəmilər üçün Xrizopolis (indiki Üsküdar) qarşısında kiçik bir qayada xüsusi stansiya tikdirdi. 1110-cu ildə Bizans İmperatoru Aleksey Komnin daş divarla qorunan taxta qüllə inşa etdi. Qüllədən Konstantinopoldakı Manqananın dörddəbirində Avropa sahilində qurulan başqa bir qülləyə dəmir zəncir uzanırdı. Bundan sonra ada Asiya sahilinə sualtı qalıqları hələ də görünən müdafiə divarı ilə bağlandı. 1453-cü ildə Osmanlı Konstantinopolu (İstanbul) fəth edərkən qala venesiyalı Qabriel Trevisanonun əmri ilə Bizans qarnizonu tərəfindən tutuldu. Sonradan II Mehmed dövründə Osmanlı türkləri tərəfindən ora gözətçi qülləsi olaraq istifadə edildi.

İstanbul şəhərindəki Qız qülləsi

Qəhrəman və Leander əfsanəsinə istinadən Leander qalası adlandırılan qüllə 1509-cu il zəlzələsi zamanı məhv olmuş və 1721-ci ildə yandırılmışdır. O vaxtdan bəri bir mayak kimi istifadə edildi və ətrafdakı divarlar 1731 və 1734-cü illərdə təmir edildi, 1763-cü ilə qədər daşdan istifadə edilərək yenidən tikildi. 1829-cu ildən qala karantin stansiyası kimi istifadə edildi və 1832-ci ildə II Sultan Mahmud tərəfindən bərpa edildi. 1945-ci ildə liman hakimiyyəti tərəfindən yenidən bərpa edilmiş, ən son 1998-ci ildə Ceyms Bondun "Dünya yetməz"dir filmi üçün bərpa edildi və 17 avqust 1999-cu il zəlzələsindən sonra bir ön tədbir olaraq qədim qüllənin ətrafında polad dayaqlar əlavə edildi.

Qalanın iç hissəsi keçmiş Roma, Bizans və Osmanlı paytaxtının mənzərəsi ilə kafe və restorana çevrildi. Özəl qayıqlarla gündə bir neçə dəfə qüllə ətrafına gəzinti turları təşkil edilir. İstanbulun simvollarından olan və bir müddətdir bərpa işləri davam edən Qız Qalasının ətrafındakı dayaqlar sökülməyə başlayıb. Dayaqların sökülməsi ilə onun qülləsi meydana çıxdı. Bərpa edilmiş versiyaya havadan baxılıb.

Əfsanəsi

Qalanın inşası və yerləşməsi ilə bağlı bir çox əfsanə var. Bir əfsanəyə görə, İmperatorun çox sevilən bir qızı vardı və bir gün kahin ona 18 yaşına qədər zəhərli ilan tərəfindən sancılaraq öləcəyini söyləyir. Bunu eşidən imperator qızının erkən ölümünün qarşısını almaq, onu 18 yaşına qədər hər hansı bir ilandan qoruyub uzaqlaşdırmaq üçün boğazın ortasında bir qüllə tikdirir. Şahzadə yalnız atası tərəfindən tez-tez ziyarət edildiyi qalaya yerləşdirilir. Şahzadənin 18 yaşı münasibətilə imperator ona ad günü hədiyyəsi olaraq ekzotik meyvələrdən bir səbət gətirdi, o lənətin qarşısını ala biləcəyinə sevinirdi. Lakin səbətdəki meyvələr arasında gizlənən gürzə anidən çıxaraq gənc şahzadəni sancdı və kahinin xəbər verdiyi kimi şahzadə atasının qucağında öldü və buna görə də qalaya "Qız Qülləsi" adını verdi.

10 lira (1966—1981)

Bu məqalə İstanbuldakı Qız qülləsi haqqındadır. Digər mənalar üçün Qız qalası (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın.

Köhnə adı "Leander Qülləsi" əfasanəsi isə "Qəhrəman və Leander" adlı qədim yunan mifindən gəlir. Əfsanənin qəhrəmanı Hellespontun (Dardanel) kənarında Sestosda bir qüllədə yaşayan Afrodita adlı qadın keşiş idi.

Xarici keçidlər

• Qız qalasına həsr olunan sayt